WSTRZĄS

ANAFILAKTYCZNY

Renata Bator

Tytułem wstępu



Anafilaksja

jest to ciężka, potencjalnie

zagrażająca życiu, systemowa lub uogólniona,
natychmiastowa reakcja nadwrażliwości.



Nadwrażliwość

to obiektywnie występujące,

powtarzalne objawy wywołane przez ekspozycję
na bodziec o sile (dawce) dobrze tolerowanej
przez zdrowe osoby.



Definicja EAACI – Europejska Akademia Alergologii

i Immunologii Klinicznej

29.11.2021

3



Wstrząs

polega na niedostatecznym przepływie

krwi przez tkanki (na poziomie kapilarów), co
powoduje niedobory zaopatrzenia tkanek w tlen i
substancje odżywcze oraz zaburza usuwanie
produktów przemiany materii.



Jest to dysproporcja pomiędzy zapotrzebowaniem
a podażą tlenu i glukozy oraz potrzebą, a
możliwością usuwania dwutlenku węgla

29.11.2021

4



Wstrząs anafilaktyczny

to reakcja nadwrażliwości faktycznie zagrażająca
życiu.



W mechanizmach patofizjologicznych wstrząsu
dochodzi do zaburzeń perfuzji tkankowej
powodujących hypoksję (PaO2 ), hyperkapnię
(PaCO2 ), i kwasicę (pH ) w tkankach.

29.11.2021

5



Anafilaksja to reakcja bez wstrząsu (pokrzywka,
rumień, obrzęk Quincke’go, skurcz oskrzeli,
biegunka)



Wstrząs anafilaktyczny – anafilaksja ze
wstrząsem (spadkiem przepływu
tkankowego

)

29.11.2021

6



Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u około
1—3% osób.



Częstszy jest u osób młodych i u kobiet. U dzieci
za pojawienie się jego objawów najczęściej
odpowiedzialne są pokarmy, a u dorosłych – leki i
użądlenia owadów.



U około 1/3 chorych nie udaje się ustalić czynnika
powodującego anafilaksję.

29.11.2021

7



Ciężkość anafilaksji jest różna. Od średnio-ciężkiej
pokrzywki czy obrzęku aż do wstrząsu
anafilaktycznego, czyli głębokich zaburzeń:
niewydolności krążenia i oddychania, co może
prowadzić nawet do śmierci.



Wstrząs anafilaktyczny jest ostrą, zagrażająca
życiu reakcją alergiczną całego organizmu.



Występuje on z reguły natychmiast przy/po
kontakcie z substancjami wyzwalającymi czyli
alergenami takimi jak na przykład leki, środki
cieniujące, preparaty krwi oraz jad przy ukąszeniu
owadów.

29.11.2021

8



Przebieg reakcji alergicznej można zestawić w
dwóch okresach:



Gdy pierwszy raz alergen wniknie do organizmu
powoduje wytworzenie przeciwciał IgE, łączą się
one na powierzchni mastocytów tkankowych.



Gdy drugi raz wniknie do organizmu, dochodzi do
połączenia alergenu z przeciwciałami IgE,
mastocyty tkankowe rozpadają się i zostają
uwolnione mediatory.



Najczęstszym mediatorem jest histamina,
powoduje ona obkurczanie mięśniówki oskrzeli i
wydzielanie śluzu.

29.11.2021

9

Objawy kliniczne

dotyczą przede wszystkim:



skóry (pokrzywka)- 85-90%, rumień 45-50%



górnych dróg oddechowych (obrzęk krtani,
chrypka, stridor),obrzęk naczynioruchowy 85-
90%



dolnych dróg oddechowych (skurcz oskrzeli –45-
50%, kaszel ( suchy)- 50%



układu krążenia (spadek ciśnienia- 30-35%,
rozszerzenie naczyń, zaburzenia rytmu serca)



układu pokarmowego (bóle kolkowe).

29.11.2021

10

Wśród wcześnie lub słabo wyrażonych objawów
reakcji anafilaktycznej wymienia się:



zaczerwienienie, świąd skóry,



świąd spojówek, łzawienie, ślinotok,

29.11.2021

11



Ventilation



Infusion



Pressure

LECZENIE WSTRZĄSU

ANAFILAKTYCZNEGO
ZASADA VIP

29.11.2021

12



ocena



ułożenie



rurki ustno-gardłowe



intubacja



konikotomia

Zawsze wysoka tlenoterapia 10-15l/min przez
maskę Venturiego

( regulowana dysza umożliwia

otrzymanie pożądanego stężenia tlenu)

Drożność dróg oddechowych
Ventilation

29.11.2021

13



Tlen

– jak największe stężenie tlenu, używając

maski z rezerwuarem.



Należy zadbać o duży przepływ tlenu, zwykle
większy niż 10l/min , aby uniknąć zapadania się
rezerwuaru w czasie wdechu pacjenta

.

29.11.2021

14

Adrenalina

(nebulizacja, domięśniowa, dożylna)

Jest lekiem pierwszego rzutu, podawana celem
zapobiegania uwalnianiu mediatorów (histamina),
działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie krtani i
oskrzeli oraz podnosi ciśnienie tętnicze krwi.

Adrenalina powinna być podana wszystkim
pacjentom z objawami zagrożenia życia.

Najlepszym miejscem do podawania adrenaliny
( i.m ) jest przednio-boczna powierzchnia 1/3
środkowej uda.

( Uwaga- może ona powodować wymioty, nadciśnienie,

drżenia i
tachykardię z zaburzeniami rytmu serca ) .

29.11.2021

15

Dawkowanie



12 lat i dorośli 500ug i.m ( 0,5ml)



6-12 lat 300 ug i.m (0,3ml)



6 miesięcy -6lat 150ug i.m

0,15ml



< 6 miesięcy 150ug i.m

0,15ml



Domięśniową dawkę adrenaliny należy powtórzyć
jeśli nie ma poprawy stanu pacjenta.



Kolejne dawki mogą być podawane, zależnie od
stanu pacjenta, w 5 minutowych odstępach czasu

29.11.2021

16

Dawkowanie adrenaliny w bolusach i.v.

D

orośli



Adrenalinę drogą i.v należy podawać w
powtarzanych bolusach po 50ug do uzyskania
efektu.



Jeśli konieczne jest powtarzanie takich dawek
należy rozpocząć wlew dożylny

Dzieci



Dziecko może zareagować na dawkę tak małą jak
1ug/kg.

29.11.2021

17



Beta-mimetyki

wziewne (Salbutamol,

Berodual)



Parasympatykolityki

wziewne (bromek

ipratriopium, Atrovent)

29.11.2021

18



dużo (2-3 litry na początek)



szybko (10ml/kg m.c./5 min na początek =

700-1000ml/5min )



krystaloidy

(brak jest dowodów czy w tej sytuacji należy podać koloidy
czy krystaloidy.. rozważmy jednak czy koloidy mogą być
przyczyą anafilaksji?

Płyny dożylne -Infusion

29.11.2021

19



Ułożenie przeciwwstrząsowe



Płyny (wypełnienie łożyska naczyniowego)



Adrenalina 0,01 mg/kg m.c. – skurcz naczyń,
szczelność naczyń, rozszerzenie oskrzeli,
zmniejszenie wydzielania, zahamowanie degranulacji
mastocytów i komórek tucznych.



Glukagon 0,5-10 mg – przy braku reakcji na
adrenalinę, u leczonych betablokerami ( propranolol)

Utrzymanie ciśnienia krwi

Pressure

29.11.2021

20

Aminy presyjne

(po wypełnieniu łożyska

naczyniowego)



dopamina 5 – 20 mcg/kg m.c./min.



noradrenalina 2 – 10 mcg/kg m.c./min

Atropina

0,01-0,03 mg/kg m.c.

(w razie bradykardii)

29.11.2021

21

Blokery receptora histaminowego H1



clemastin 0,2-2 mg



antazolinum 25-100 mg

Blokery receptora histaminowego H2



ranitydyna 50 – 100 mg



cymetydyna 150 – 300 mg



famotydyna 100-300 mg

29.11.2021

22

Glikosterydy

(działają późno i mają znaczenie głównie
w zapobieganiu nawrotom, mogą być pomocne w
zapobieganiu lub skracaniu przedłużającej się
reakcji anafilaktycznej).



prednizolon 0,5 – 1 mg/kg m.c.



metyloprednizolon 1 – 2 mg/kg m.c.



hydrocortison 100 – 1000 mg



dexamethason 4 – 32 kg

29.11.2021

23

Postępowanie

29.11.2021

24



Niewiedza



Brak sprzętu (sprawnego) i leków

(nieprzeterminowanych)



Opóźnienie leczenia (nie zawsze występują objawy
wczesne)



Strach przed leczeniem (zwłaszcza przed podaniem
adrenaliny)



Ograniczanie leczenia (do podania adrenaliny

)

Błędy

29.11.2021

25



Stosowanie zbyt intensywnego leczenia



Podawanie leków niedziałających (wapń,
aminofilina) lub wolno działających (sterydy,
antyhistaminiki)



Przedwczesne zwolnienie chorego do domu



Brak dalszej diagnostyki



Brak edukacji chorego i zaopatrzenia w
strzykawkę z adrenaliną

29.11.2021

26



W przypadku wstrząsu anafilaktycznego pomoc
musi być udzielona bezzwłocznie – każda minuta
się liczy – należy natychmiast wezwać pomoc
lekarską, zabezpieczyć substancję podejrzaną o
wywołanie reakcji anafilaktycznej.



Osobę nie pozostawiać bez intensywnej opieki,
gdyż utrata przytomności może wystąpić nagle i
niespodziewanie

Istotne informacje

29.11.2021

27



Lekiem z wyboru jest

epinefryna (adrenalina),

która

musi być podana natychmiast – osoby podatne na
występowanie anafilaksji nie powinny się rozstawać z
zestawami pierwszej pomocy

(wstrzyknięcie i.m. jest lepsze niż s.c., ponieważ lek
szybciej
się wchłania z mięśnia niż z tkanki podskórnej

.



Z zawartością i sposobem posługiwania się zestawem
powinna zapoznać się cała rodzina chorego



Warto znać przyczyny i pierwsze oznaki wstrząsu
anafilaktycznego, gdyż każda sekunda jest ważna dla
osoby, która doznała wstrząsu.



Natychmiastowa pomoc jest na wagę życia i zdrowia.

29.11.2021

28



Na początku należy szybko przerwać narażenie na
czynnik, który wywołał wstrząs, np. usunąć żądło
owada.



Następnie pacjent musi sobie podać sam
adrenalinę domięśniowo w udo (lub podaje ją inna
przeszkolona osoba).



Jeśli lekarz wcześniej przepisał choremu lek
przeciwhistaminowy – chory powinien go zażyć (u
osób nieprzytomnych nie wolno podawać tabletek).

Postępowanie w przypadku wystąpienia

anafilaksji w środowisku pacjenta

29.11.2021

29



Dobrze jest ułożyć chorego w pozycji leżącej z
uniesionymi nogami.



Po podaniu adrenaliny natychmiast wzywa się
pogotowie ratunkowe (pod numerem 112 lub
999).



Chory nie powinien sam jechać do szpitala
samochodem, ponieważ może nagle stracić
przytomność.

29.11.2021

30



Jeśli chory jest sam, powinien upewnić się, że
drzwi są otwarte, aby ratownicy mogli wejść do
domu.



W razie zatrzymania oddechu lub krążenia osoba
towarzysząca choremu powinna podjąć akcję
reanimacyjną, ponieważ zwłoka w oczekiwaniu na
przybycie pogotowia oznacza zgon chorego

29.11.2021

31



Każdy przypadek wstrząsu, nawet z niewielkimi
objawami, wymaga obserwacji w szpitalu –
przynajmniej 8—12 godzin.



Szczególnie ciężkie objawy wymagają przyjęcia
do oddziału intensywnej terapii.



Chorzy wypisywani do domu powinni otrzymać
pisemny plan w razie ponownego pojawienia się
objawów wstrząsu, skierowanie na dalszą
diagnostykę przyczyn wstrząsu oraz receptę na
adrenalinę i inne leki.

29.11.2021

32

Czynnik mogący wywołać

wstrząs

Postępowanie

alergeny wziewne (sierść

konia, kota) lateks

unikanie kontaktu z alergenami

zwierzęcymi

stosowanie rękawiczek, zabawek i

innych przedmiotów niezawierających

lateks (unikać np. balonów,

prezerwatyw)

jady owadów

błonkoskrzydłych

przy przebywaniu na zewnątrz na

świeżym powietrzu ,

unikanie czynników mogących

przywabiać owady (kolorowych

strojów, mocnych perfum, napoi w

odkrytych naczyniach

nie odganiać gwałtownie owadów, nie

zabijać ich

Postępowanie w celu unikania czynników
wywołujących wstrząs anafilaktyczny

29.11.2021

33

leki, szczepionki

i surowice

nie wolno ponownie stosować preparatów

powodujących anafilaksję

otrzymanie informacji z nazwami uczulających leków

od lekarza (w miarę możności ze wszystkimi nazwami

handlowymi danego leku)

informowanie o uczuleniu na dany preparat

pracowników służby zdrowia (tak, by nie został on

przepisany lub podany)

w miarę możliwości stosowanie preparatów doustnych

a nie dożylnych

po przyjęciu szczepionki przeciwalergicznej czy

surowicy pozostać na obserwacji (zwykle 30-60 min

minut)

w razie uczulenia na białko jaja kurzego nie

przyjmować szczepionek je zawierających

29.11.2021

34

pokarmy i dodatki do

pokarmów (np.

konserwanty)

unikanie uczulających pokarmów nawet w

śladowej ilości – czytanie etykietek, informowanie

o uczuleniu na jakiś pokarm w restauracji

unikanie np. sałatek z surowymi jarzynami i

owocami, pokarmów konserwowanych,

barwionych, wędzonych itp.

wysiłek fizyczny

unikanie wysiłku po spożyciu posiłków i alkoholu,

przed miesiączką

zimno

unikanie nagłego oziębiania ciała – np. skoków do

wody

29.11.2021

35

29.11.2021

36

29.11.2021

37

29.11.2021

38

Renata Bator

Kliknij ikonę, aby dodać obraz

Dziękuję za uwagę

29.11.2021

39