Roztoczański

Park

Narodowy

Herb Parku

Godłem parku jest konik

polski typu tarpan.

Roztoczański Park
Narodowy leży
w środkowo-wschodniej
części kraju, w
województwie
lubelskim.

Historia powstania RPN

• Tradycje ochrony przyrody na Roztoczu sięgają końca

XVI w. kiedy obszar ten włączono do Ordynacji
założonej przez Kanclerza Jana Zamoyskiego.

• Utworzono "zwierzyniec" otoczony wysokim parkanem

o długości ok. 30 km. Obejmował on powierzchnię
obecnego obwodu ochronnego Bukowa Góra oraz
część obwodu ochronnego Florianka w granicach
dzisiejszego Roztoczańskiego Parku Narodowego.

• W zwierzyńcu trzymano jelenie, dziki, wilki, rysie, żbiki

i tarpany.

• Z braku funduszy "zwierzyniec" zlikwidowano pod

koniec XVIII bądź na początku XIX w., a zwierzęta
wypuszczono do otaczających lasów, a także rozdano
okolicznym mieszkańcom.

• Mimo likwidacji "zwierzyńca" kultywowano w

dalszym ciągu tradycje ochrony przyrody
tego regionu.

• Teren ten stale przyciągał licznych badaczy,

którzy

dostrzegając

dużą

wartość

przyrodniczą Roztocza wszelkimi sposobami
starali się go chronić.

• Dzięki nim od I połowy XX w. powstawały

rezerwaty

chroniące

cenne

stanowiska

roślinne, aż w końcu w 1974 roku powołano
Roztoczański Park Narodowy.

Powierzchnia i położenie RPN

• Park został utworzony w 1974 roku na

obszarze 4801 ha,

• do chwili utworzenia Parku ochroną

rezerwatową objęto 1064,38 ha w postaci
10 rezerwatów leśnych i florystycznych,

• obecnie powierzchnia Parku wynosi 8483

ha, w tym lasy zajmują 8102 ha (95,5%),

• ochroną ścisłą objęto 806 ha (9,5%).

Geologia

• Park znajduje się na obszarze oddzielającym Wyżynę

Lubelską od Kotliny Sandomierskiej o zróżnicowanej
budowie geologicznej.

• Garb Roztocza budują skały górnokredowe (opoki,

gezy

i margle).
• W

strefie

krawędziowej

występują

utwory

trzeciorzędowe.

• Utwory czwartorzędowe cienką pokrywą zalegają
w Dolinie Wieprza i Padole Zwierzyńca.

Geomorfologia i gleby

• Główne

typy

rzeźby

to:

zrównanie

wierzchowinowe, ostańce, krawędzie, padoły i
doliny.

• W części północnej parku wśród gleb przeważają

rędziny i pararędziny brunatne. Na pozostałym
terenie jest większe urozmaicenie, przy czym
największą powierzchnię zajmują piaszczyste
gleby bielicowe właściwe.

Wody

• Główny ciek wodny Roztocza Środkowego i parku

to rzeka Wieprz. Na odcinku przepływającym
przez teren parku sklasyfikowana jest w II klasie
czystości.

• Z terenu parku biorą początek strumienie: Szum

(2,5 km) i Świerszcz (9,0 km) odprowadzające
swoje wody do Tanwi i Wieprza.

• Wody potoku Świerszcz zasilają kompleks stawów

Echo oraz staw w centrum Zwierzyńca.

Flora

W Parku ochronie gatunkowej podlega 64 gatunki

roślin naczyniowych w tym:

•47 gatunków objętych jest ochroną ścisłą,
•17 gatunków objętych jest ochroną częściową.

Wyróżniono 19 zespołów roślinności leśnej i 28

zespołów roślinności nieleśnej.

Dotychczasowa inwentaryzacja na terenach

ochrony częściowej RPN wykazała istnienie 405
drzew zasługujących na miano pomników przyrody.

Zespoły roślinności leśnej

•buczyna karpacka – zajmuje ok. 25% powierzchni

Parku - zespół charakterystyczny dla lasów górskich,

•bór sosnowy – ok. 18% powierzchni,
•zespół wyżynnego jodłowego boru mieszanego

uważany za zespół endemiczny obszaru Polski
południowo – wschodniej – ok. 8% powierzchni
Parku,

Jako jedne z rzadszych w Polsce należy wymienić

zespoły: dąbrowy świetlistej (obecnie zanikające na
terenie

kraju)

oraz,

należące

do

zespołów

zagrożonych, fitocenozy torfowisk wysokich.

Zespoły roślinności nieleśnej

Ekosystemy roślinności nieleśnej zajmują w RPN ok. 96 ha,

co stanowi ponad 1% powierzchni Parku.

Ekosystemy te występują na terenie Parku w postaci dwu

dużych kompleksów:

•

dolina rzeki Wieprz (37,5ha),

•

kompleks stawów "Echo" (18,48 ha) oraz licznych

rozproszonych łąk śródleśnych (o łącznej powierzchni 39,33
ha).

Do najcenniejszych florystycznie

zbiorowisk nieleśnych RPN należą:

• kontynentalne torfowisko wysokie,

• zespół turzycy nitkowej,

• mszary z turzycą dzióbkowatą,

• zespół turzycy obłej,

• zespół tataraku zwyczajnego,

• zespół turzycy tunikowej,

• zespół manny fałdowanej.

Drzewa o wymiarach pomnikowych

Największy pomierzony obwód na wysokości pierśnicy dla

wybranych gatunków to:

482 cm – Buk zwyczajny
454 cm – Jodła pospolita
358 cm – Grab zwyczjany
753 cm – Dąb szypułkowy
380 cm – Sosna pospolita
472 cm – Lipa szerokolistna
497 cm - Klon jawor
408 cm – Wiąz górski

 

Fauna

W RPN ochronie gatunkowej ścisłej i

częściowej podlega 269 gatunków zwierząt.

Wyznaczono 27 gatunków specjalnej

troski.

Spośród stwierdzonych tutaj ryb na uwagę

zasługują gatunki objęte ochroną oraz wpisane
do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Są to:
słonecznica, śliz, koza, piskorz oraz głowacz
białopłetwy,

który

jest

zdecydowanym

dominantem w ichtiofaunie Parku.

Głowacz białopłetwy

Słonecznic
a

Gady

Obecnie na terenie Parku notuje się

występowanie sześciu gatunków gadów:
żółw błotny,

jaszczurka zwinka,

jaszczurka żyworodna,

padalec,

zaskroniec,

żmija zygzakowata – obecnie jej stanowiska
zlokalizowane na terenie RPN ulegają zanikowi.

Jaszczurka zwinka

Płazy

Spośród 18 gatunków płazów występujących w Polsce na

terenie Parku notowanych jest obecnie 12 gatunków, m. in.:

ropucha szara, żaba jeziorkowa,

żaba wodna, żaba śmieszka,

grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna,

kumak nizinny, żaba moczarowa,

żaba trawna, traszka zwyczajna,

traszka grzebieniasta ropucha zielona.

Ptaki

Licznie na terenie Parku reprezentowana jest fauna ptaków.

Spośród ok. 430 gatunków występujących w Polsce ok. 130

gnieździ się na terenie RPN.

czyż

gil

dzięcioły (dz. białogrzbiety, dz. zielonosiwy, dz. zielony i dz. czarny)

przepiórka

derkacz

zimorodek

orlik krzykliwy

myszołów

jastrząb

bociany (b. czarny, b. biały)

8 gatunków sów (m. in.: puszczyk zwyczajny, uszatka)

jaskółka brzegówka

rybołów

bielik

orzeł przedni

żurawie

Ssaki

Źródła historyczne i znaleziska archeologiczne

podają o istnieniu niegdyś na tym terenie: tura (wymarł
w XVII w.), żubra, tarpana (do pocz. XIX w.) i żbika. Pod
wpływem rozwoju osadnictwa wycofały się stąd i inne
gatunki, takie jak: niedźwiedź brunatny, ryś, bóbr
europejski i łoś.

Obecnie ssaki Parku reprezentowane są przez 52

autochtoniczne gatunki oraz dwa gatunki obce
rodzimej faunie - piżmak i jenot.

W 1979 roku w granicach Parku reintrodukowano

bobra europejskiego, który stworzył tu dość stabilną
populację. Także coraz częściej nad ciekami wodnymi
RPN możemy spotkać wydrę, która po wielu latach
nieobecności ponownie zasiedliła ten teren.

Bóbr europejski

Wydra

jeleń

sarna

dzik

łoś

wilk

ryś

ryjówka aksamitna

i malutka,

rzęsorek rzeczek

kret

Ryś

Ryjówka malutka

Natura 2000 w RPN

Podstawą powołania ostoi siedliskowej na obszarze Parku pn.
„Roztocze Środkowe” jest przede wszystkim występowanie 14
typów siedlisk przyrodniczych (z Zał. I DS), w tym:

• dwóch o znaczącej powierzchni i reprezentatywności:

żyznych buczyn i wyżynnych jodłowych borów mieszanych,

• a także trzech siedlisk priorytetowych: borów i lasów

bagiennych, torfowisk wysokich z roślinnością torfotwórczą
oraz lasów łęgowych i nadrzecznych zarośli wierzbowych.

Istotnym uzupełnieniem, wzmacniającym status

ostoi, jest występowanie roślin i zwierząt z Zał. II
DS, w tym przede wszystkim: obuwika pospolitego,
sierpowca błyszczącego, traszki grzebieniastej,
kumaka nizinnego, bobra europejskiego, wydry,
rysia i wilka.

Kumak nizinny

Obuwnik
pospolity

Roztoczański Park Narodowy znalazł się również w

obrębie Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Roztocze”.
Zajmuje on powierzchnię całkowitą 104 tys. ha obejmując
mezoregiony Roztocza Środkowego i Wschodniego, zatem
RPN stanowi zaledwie 8% całości ostoi.

Ze względu jednak na liczbę gatunków, a w

szczególności na liczebność populacji lęgowych 6 gatunków
ptaków (trzmielojada, sóweczki, puszczyka uralskiego,
dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła białogrzbietego i
muchołówki małej) – Park jest trzonem ostoi „Roztocze”.

Hodowla koników polskich w RPN

• rozpoczęła się w 1982 r.,
• zainicjowana została przez prof. dr hab. Mirosława Kownackiego,
• na potrzeby hodowli wygrodzono ok. 40ha powierzchni leśnej z

niewielkimi połaciami polan i łąk śródleśnych,

• w jej skład weszły 4 klacze i 1 ogier,
• żeby nie używać określenia "Rezerwat" przyjęto nazwę "Ostoja"

Konika Polskiego,

• w 1985 roku powiększona została o 60 ha, w jej skład weszły

Stawy "Echo" , a w 2001 roku o dalsze 80 ha,

• aktualnie jej powierzchnia wynosi 180 ha,
• przebywa w niej 7 klaczy stadnych, 1 ogier tabunowy i

przychówek do 1,5 roku,

• każdego roku w Ostoi rodzi się 6 - 7 źrebiąt, które są

odławiane po przebyciu w rezerwacie przynajmniej jednego
okresu zimowego,

• koniki przebywając w Ostoi same zdobywają pokarm,

wychowują młode bez ingerencji człowieka, a w okresie
zimowym są dokarmiane sianem.

W 1994 r. wybudowano Ośrodek Edukacyjno

- Muzealny. Wszystkim zwiedzającym proponuje:
wystawy przyrodnicze i artystyczne, wycieczki z
przewodnikiem, projekcje filmów przyrodniczych,
zajęcia dydaktyczne dla dzieci i młodzieży, szeroką
informację

turystyczną

oraz

zaprasza

do

korzystania z bogatych zbiorów bibliotecznych i
czytelni.

Przez teren parku przebiega pięć szlaków

turystycznych:

centralny,

krawędziowy,

partyzancki, roztoczański i szlak obwodnica RPN
im. A. Wachniewskiej. Dla turystów udostępnione
jest dziewięć pieszych ścieżek poznawczych oraz
trasa rowerowa do Florianki.

Źródła:
•

http://

www.roztoczanskipn.pl/rpn/rpn.html,

•

http://

przyroda.polska.pl/regiony/wyzyna_ll/pozn
aj/article,Roztoczanski_Park_Narodowy,id,
214848.htm

.