Leczenie zarażeń

pasożytniczych

Ogólne zasady.

Pierwotniaki i robaki są

eukariontami

( komórki
z jądrami zawierającym chromosomy i otoczone błoną
jądrową).
Ich szlaki biochemiczne często znacznie różnią się od
występujących
u bakterii, ale są podobne do ludzkich. Większość leków
przeciwbak- teryjnych jest nieskuteczna przeciwko
pasożytom i niewiele jest potencjalnych celów działania
leków przeciwpasożytniczych. Liczba dobrych środków
przeciwpasożytniczych jest stosunkowo niewielka,
a niektóre leki z wyboru stosuje się już od dziesiątków lat.

Leki

przeciwpierwotniakowe

Leki stosowane do leczenia amebiozy,

trychomonadozy, cyklosporiazy i giardiazy

a. Metronidazol

- jest skuteczny przeciwko

Trichomonas, Entamoeba, Giardia i Balantidium.

b. Chlorowodorek chinakryny (mepakryna)

Wskazania. Chlorowodorek chinakryny jest

skuteczny przeciwko Giardia.

Mechanizm działania. Uważa się, że

chlorowodorek chinakryny wiąże się między
dwoma nićmi DNA, nie pozwalając na
transkrypcję RNA.

c. Jodochinol - jest wskazany do leczenia

bezobjawowej amebiozy i zakażeń
Dientamoeba fragilis.

d. Amfoterycyna B - wskazania:

pierwotne, amebowe zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zakażenia
ośrodkowego układu nerwowego przez
gatunki Acanthamoeba oraz leiszmanioza.

e. Izetionian propamidyny - stał się

ostatnio lekiem zalecanym do leczenia
zapalenia rogówki spowodowanego przez
Acanthamoeba, zwykle w skojarzeniu z
neomycyną.

Leki w leczeniu

trypanosomiozy

a. Nifurtymoks - jest skuteczny przeciwko Trypanosoma cruzi,

czynnikowi etiologicznemu w chorobie Chagasa.

b. Allopurinol - stosuje się w leczeniu choroby Chagasa; jest

także skuteczny w leczeniu leiszmaniozy.

c. Suramina - jest stosowana w leczeniu wczesnego stadium

śpiączki afrykańskiej (lek ten nie przechodzi przez barierę
krew-mózg, jest więc nieskuteczny w zaawansowanej postaci
choroby). Jest także używany jako lek zabijający makrofilarie
w onchocerkozie.

d. Melarsoprol - wskazania – ponieważ melarsoprol

przechodzi przez barierę krew-mózg, jest użyteczny w
leczeniu późnego stadium śpiączki afrykańskiej (afrykańskiej
trypanosomozy), kiedy proces chorobowy toczy się w mózgu.

e. Eflornityna - jest stosowana do leczenia śpiączki

afrykańskiej.

Leki w leczeniu

leishmaniozy

Pięciowartościowe związki antymonu,

np. styboglukonian sodu i antymonian
megluminy, są lekami z wyboru w
leczeniu leiszmaniozy. Związki te są
redukowane do form trójwartościowych.
W tej formie unieczynniają grupy
sulfhydrylowe w białkach oraz zaburzają
enzymy biorące udział w glikolizie i
cyklu kwasów trójkarboksylowych (TCA).

Leki w leczeniu malarii

a. Chlorohina

- jest wciąż zalecana do leczenia

niepowikłanych postaci malarii.

b. Fanzydar

(sulfadoksyna-pirymetamina - jest zalecany

do leczenia powikłanej malarii, opornej na chlorochinę.

c. Prymachina

jest szczególnie skuteczna w eliminacji

wątrobowych hipnozoitów Plasmodium vivax.

d. Proguanil

- jest stosowany w zapobieganiu nawrotom

malarii.

e. Qinghaosu (artemizynina)

jest laktonem

seskwiterpenu wyekstrahowanym z Artemisia, zioła
używanego przez wieki w Chinach do leczenia chorych
na malarię

Malarone – 250 mg atowakwonu i 100 mg proguanilu –
ostatnio zalecany w profilaktyce malarii.

Leki p/ toksoplazmozie

a. Pirymetamina - w leczeniu

toksoplazmozy lek ten zwykle
jest stosowany w skojarzeniuz
sulfadiazyną i spiramycyną lub
klindamycyną.

b. Trymetoprym-

sulfametoksazol / biseptol /

Leki p/ pneumocystis

carinii

a. Trymetoprym-sulfametoksazol biseptol jest

lekiem
z wyboru przeciwko P. carinii, a stosowany jest
także w leczeniu zakażeń Toxoplasma
i Plasmodium.

b. Pentamidyna - jest lekiem alternatywnym

w stosunku do trymetoprymu-sulfametoksazolu

w leczeniu zakażeń wywołanych przez
Pneumocystis, a jest także lekiem drugiego
rzutu stosowanym
w leiszmaniozie i śpiączce afrykańskiej.

Antybiotyki o właściwościach

przeciwpasożytniczych.

Środki i wskazania -

Doksycyklina jest lekiem z
wyboru w zakażeniu Balantidium,
ma również aktywność wobec
Plasmodium.

Klindamycyna i tetracykliny

wykazują aktywność przeciwko
Babesia, Plasmodium
i Entamoeba.

Leki p/ robakom

a. Benzimidazole (mebendazol, tiabendazol) - mebendazol

jest lekiem

z wyboru w leczeniu większości zarażeń pokarmowych robakami
obłymi (Enterobius, Trichuris, Ascaris i tęgoryjcem). Jest również
skuteczny przeciwko niektórym pokrewnym tkankowym robakom
obłym (Capillaria philippinensis, Strongyloides i Trichinella).

Tiabendazol

jest lekiem z wyboru w leczeniu zakażeń Capillaria

hepatica, Strongyloi des i pasożytami odpowiedzialnymi za trzewną i
skórną postać larva migrans.

b. Iwermektyna

jest lekiem przeciwpasożytniczym o szerokim zakresie

działania. Jest lekiem z wyboru w onchocerkozie i ma zastosowanie
w profilaktyce zarażeń wywołanych przez Dirofilaria immitis. Wykazuje
również pewne działanie przeciwko Ascaris, Strongyloides i
Wuchereria.

c. Pirantel -

skutecznie działa przeciwko jelitowym robakom obłym

(np. Ascaris, tęgoryjec).

d. Cytrynian dietylkarbamazyny (DEC) -

jest lekiem z wyboru w

leczeniu filariozy chłonnej i loarozy. a także jest skuteczny przeciwko
robakom obłym, które wywołują trzewni i skórną postać larva
migrans.

Leki p/płazińcom i

przywrom

a. Prazykwantel - jest lekiem z wyboru przeciwko

najważniejsza przywrom i płazińcom, z wyjątkiem
Fasciola.

b. Niklozamid - ma silne działanie przeciwko wielu

płazińcom, łączniez Diphyllobotrium, Taenia i
Dipylidium. Jest słabo wchłaniany z przewodu
pokarmowego gospodarza, co ogranicza jego
toksyczność.

c. Bitionol - jest lekiem z wyboru w leczeniu zarażeń

motylicami, jest wysoce skuteczny przeciwko
paragonimozie oraz w niektórych zarażeniach robakami
płaskimi.

d. Albendazol jest lekiem z wyboru w echinokokozie i

neurocystycerkozie.

Oporność na leki

przeciwpasożytnicze.

Pasożyty

rozmnażają się szybko i prędzej
czy później powstaje oporność na
leki stosowane w leczeniu
zarażeń tymi pasożytami.
Oporność rozwinęła się w sposób
najbardziej widoczny w
gatunkach Plasmodium, które są
obecnie prawie powszechnie
oporne na chlorochinę.