Drogi zarażenia poszczególnymi pasożytami
Pierwotniaki:
- Entamoeba histolytica,
-cysty dostają się z kałem do wody lub gleby, a stąd przez jamę ustną wraz z wodą lub zanieczyszczonymi produktami spożywczymi do przewodu pokarmowego człowieka.
- Entamoeba coli
-cysty dostają się z kałem do wody lub gleby, a stąd przez jamę ustną wraz z wodą lub zanieczyszczonymi produktami spożywczymi do przewodu pokarmowego człowieka
-Giardia lamblia
-cysty w wodzie i produktach spożywczych zanieczyszczonych kałem człowieka lub zwierząt,
-kontakty seksualne zwłaszcza u homoseksualistów,
-przeniesienie za paznokciami cyst z okolicy odbytu do jamy ustnej
-Cryptosporidium parvum
-zanieczyszczona oocystami żywność lub woda
-baseny kąpielowe
-praktyki seksualne wśród homoseksualistów
-Isospora belli
-zanieczyszczony pokarm i woda,
-praktyki seksualne homoseksualistów
-Balantidium coli
-warzywa, owoce, woda zanieczyszczone kałem (głównie świń)
-najczęściej transmisja od jednego do drugiego człowieka
-Trypanosoma brucei gambiense i rhodesiense
-muchy tse-tse przy ssaniu krwi lub tylko ukłuciu (na kłujce owada)
-transmisja przez łożysko
-transfuzja krwi
-Trypanosoma cruzi
-Człowiek zaraża się poprzez wtarcie postaci trypomastigota przez uszkodzoną skórę, spojówkę lub błonę śluzową jamy ustnej wraz z kałem wydalanym przez pluskwiaki rodziny Reduviidae (np. Triatoma infestans, Rhodnius prolixus, Panstrongylus megistus) podczas pobierania krwi.
-transmisja przez łożysko
-transfuzja
-przeszczep narządów
-Leishmania donovani
-w czasie żerowania moskitów (z rodzaju Phlebotomus w Starym Świecie i Lutzomyia w Nowym Świecie)postacie promastigota ze śliną do krwi, rzadziej w wyniku wtarcia w uszkodzoną skórę lub błonę śluzową jamy ustnej uszkodzonego owada zarażonego pierwotniakiem.
-od drugiego człowieka (pierwotniaki w wydzielinie z nosa, kale i moczu)
-w czasie kontaktów seksualnych
-Leishmania tropica i Leiszmania braziliensis
- w czasie żerowania moskitów (z rodzaju Phlebotomus i Lutzomyia ) postacie promastigota ze śliną owada do krwi, rzadziej w wyniku wtarcia w uszkodzoną skórę lub błonę śluzową jamy ustnej uszkodzonego owada zarażonego pierwotniakiem
-zarażenie kontaktowe (przy leiszmaniozie skórnej)
-Zarodźce malarii ( Plasmodium falciparum, P.vivax, P.ovale, P.malariae)
-ukłucie komara Anopheles (sporozoity)
-transmisja przez łożysko
-transfuzja krwi
-Toxoplasma gondii
-spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty z bradyzoitami lub pseudocysty z tachyzoitami
-spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej oocystami z kału kota
-kontakt z kotem
-transmisja przez łożysko
-przeszczep narządów
-Babesia microti
-przenoszony przez kleszcze Ixodes
-transfuzja krwi
-transmisja przez łożysko
-Trichomonas vaginalis
-kontakty płciowe
-noworodki od matki w czasie porodu lub bezpośrednio po nim
-korzystanie z urządzeń sanitarnych wspólnie z osobami chorymi
-Naegleria fowleri
źródłem inwazji są :
-jeziora, potoki, baseny i inne zbiorniki wodne(najczęściej z wodą podgrzewaną)
-wilgotna gleba
-pyły wdychane z powietrzem
-dostają się przez jamę nosowo-gardłową
-Acanthamoeba castellani
źródła inwazji:
-gleba
-zbiorniki wodne, baseny kąpielowe
-kurz
-urządzenia (grzewcze, klimatyzacyjne, zestawy stomatologiczne, aparaty do dializy)
-dostają się przez płuca, owrzodzenia, zranioną skórę, uszkodzoną rogówkę
Przywry:
-Fasciola hepatica
-zjedzenie metacerkarii przyczepionej do rośliny lepką wydzieliną ją otaczającą
-wypicie wody z metacerkariami
-zarażenie postacią dorosłą poprzez zjedzenie niedogotowanej lub surowej wątroby zwierzęcia chorego na fascjolozę
-Clonorchis sinensis:
-niedogotowane mięso ryb lub raków
-Opisthorchis felineus
-jedzenie surowych, niedogotowanych ryb
-Dicrocoelium dendriticum
-choruja głównie zwierzęta domowe i dzikie. m.in. bydło, owce, kozy, świnie, konie, jelenie
zarażają się metacerkarią poprzez zjedzenie mrówki
-Fasciolopsis buski
-spożycie surowych roślin wodnych uprawianych w zbiornikach wodnych zanieczyszczonych kałem człowieka i świni
-Heterophyes heterophyes
-spożycie surowego, niedogotowanego mięsa ryb
-Schistosoma japonicum, S.haematobium, S.mansoni
-bezpośredni kontakt z cerkariami występującymi w wodzie w czasie prac na nawadnianych polach czy podczas kąpieli lub prania odzieży w zbiornikach wodnych
-Paragonimus westernami
-zjedzenie niedogotowanych krabów lub raków
Tasiemce:
-Diphyllobothrium latum:
-jedzenie niedogotowanego lub wędzonego mięsa ryb
-Taenia solium
jaja:
-egzoinwazja: zjedzenie jaj lub proglotydów z zanieczyszczonym pokarmem lub wodą
-autoegzoinwazja
-autoendoinwazja
wągier:
-zjedzenie niedogotowanego mięsa wieprzowego
-Taenia saginata:
-zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa wołowego z larwami
-Echinococcus granulosus
-kontakt z psem (przeniesienie do jamy ustnej jaj z sierści okolic odbytu zwierzęcia)
-Echinococcus multilocularis
-zarażenie jajami wydalanymi z kałem lisów zanieczyszczającymi glebę, rośliny lub owoce leśne,jak jagody, borówki i poziomki
-kontakt z psem, kotem
-Taenia multiceps
-spożywanie pokarmu lub picie wody zanieczyszczonej kałem żywiciela ostatecznego
-Dipylidium caninum
-kontakt z psem lub kotem (przypadkowe zjedzenie pchły)
-Hymenolepis nana, H.diminuta
-jedzenie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonej jajami
Nicienie:
-Ascaris lumbricoides:
-spożycie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonej kałem zawierającym inwazyjne jaja
-Enterobius vermicularis
-autoegzoinwazja
-retroinwazja
-droga inhalacyjna (jaja przyklejone do kurzu)
-praktyki seksualne homoseksualistów
-Ancylostoma duodenale
-kontakt z glebą, spożycie zanieczyszczonych warzyw
- transmisja przez łożysko
-z mlekiem karmiącej matki
-Strongyloides stercoralis
-aktywne wnikanie larw filariopodobnych znajdujących się w glebie przez skórę lub błony śłuzowe
-autoendoinwazja
-autoegzoinwazja
-Trichuris trichura
-spożycie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonych jajami inwazyjnymi
-Trichostrongylus spp
-zjedzenie larwy w czasie kontaktu ze zwierzętami lub znajdującej się na roślinach, przeniesienie do jamy ustnej brudnymi rękami, w czasie penetracji larwy przez skórę
-Anisakis simplex
-jedzenie słabo uwędzonych, niedogotowanych ryb
-Wuchereria bancrofti:
- zarażenie mikrofilariami w czasie ssania krwi przez komary z rodzaju : Culex, Aedes, Anopheles i Mansonia
-Brugia malayi
- komary z rodzaju : Mansonia spp. i Anopheles spp.
-Loa loa
-ślepaki Chrysops spp.
-Mansonella ozzardi, M.perstans, M.streptocerca
-Culicoides, Aedes, Anopheles
-Trichinella spiralis
-spożycie niedogotowanego mięsa głównie wieprzowego, dzika ,(też końskiego)
-Toxocara canis
-spożycie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonych kałem psa
-kontakt z psem
-Toxocara cati
-spożycie pokarmu lub wypicie wody zanieczyszczonych kałem kota
-kontakt z kotem
-Dracunculus medinensis
-drogą pokarmową w czasie picia wody w oczlikami
Chorobotwórcze stawonogi:
-Sarcoptes scabiei:
-wspólne używanie ręczników, śpiworów, ubrań, spanie w jednym łóżku
-kontakty seksualne
-Demodex folliculorum
-kontakt bezpośredni z chorą osobą, pośrednio przez wspólne używanie przyborów toaletowych i ręczników
-Neotrombicula autumnalis
-kontakt z glebą