CHOROBY UKŁADU

KRĄŻENIA

Choroba
niedokrwienn
a serca

Choroba niedokrwienna serca

DEFINICJA



Choroba niedokrwienna serca jest
szerokim pojęciem obejmującym
wszystkie stany niedokrwienia mięśnia
sercowego bez względu na
patomechanizm.



Choroba wieńcowa obejmuje stany
niedokrwienia mięśnia sercowego
związane ze zmianami w tętnicach
wieńcowych.



W 98% przypadków choroba wieńcowa
jest wywołana miażdżycą tętnic
wieńcowych.

Choroba niedokrwienna serca

EPIDEMIOLOGIA



Czynniki ryzyka Ch N S:

1.

Hipercholesterolemia .

2.

Nadciśnienie tętnicze.

3.

Palenie tytoniu.

4.

Cukrzyca.

5.

Hipertriglicerydemia .

w/w czynniki ryzyka zależą w głównej

mierze od stylu życia m.in. od sposobu
odżywiania.

Profilaktyka miażdżycy

TŁUSZCZE.



Tłuszcze pokarmowe są heterogenną grupą
lipidów, z których organizm człowieka może
wykorzystać triglicerydy , kwasy tłuszczowe i
fosfolipidy.



Tłuszcz pokarmowy jest źródłem energii,
nienasyconych kwasów tłuszczowych, materiału
budulcowego dla struktur komórkowych oraz
nośnikiem witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach.



Wywiera istotny wpływ na metabolizm lipidów i
lipoprotein.

Profilaktyka miażdżycy

NASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE.



Do nasyconych kwasów tłuszczowych(SAFA)
obecnych w żywności należą:

1.

Kwas laurynowy

2.

Mirystynowy

3.

Palmitynowy

4.

Stearynowy.



Źródłem SAFA są głównie produkty mleczne i mięso.



Ponadto występują one w dużych ilościach w olejach
kokosowym i palmowym.



SAFA, poza kwasem stearynowym , zwiększają
stężenie cholesterolu w lipoproteinach osocza, co
wiąże się ze wzrostem ryzyka rozwoju miażdżycy i
choroby niedokrwiennej serca.

Profilaktyka miażdżycy

JEDNONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

(MUFA).



Najbardziej rozpowszechnionym
jednonienasyconym kwasem tłuszczowym jest
kwas oleinowy.



Występuje w e wszystkich tłuszczach roślinnych
i zwierzęcych. Szczególnie obfituje w ten kwas
olej z oliwek oraz olej rzepakowy niskoerukowy.



Jednonienasycone kwasy tłuszczowe wpływają
na metabolizm lipoprotein zmniejszając
stężenie cholesterolu w lipoproteinach o niskiej
gęstości(LDL) i zwiększają stężenie cholesterolu
w lipoproteinach o wysokiej gęstości(HDL)

Profilaktyka miażdżycy

WIELONIENASYCONE KWASY

TŁUSZCZOWE (PUFA).



Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA)
należące do grup omega -6 i omega-3 są
dla człowieka niezbędnymi nienasyconymi
kwasami tłuszczowymi(NNTK).Nie są
syntezowane w organizmie i muszą być
dostarczane z pożywieniem, gdyż ich
niedobór powoduje objawy chorobowe.

Profilaktyka miażdżyc

WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

(PUFA).



Do NNKT należą kwas linolowy i jego pochodne,
jak kwas arachidonowy(omega-6) oraz kwas alfa-
linolenowy i jego pochodne – kwas
eikozapentaenowy i doksaheksaenowy (grupa
omega-3). Stanowią one ważny element
strukturalny błon komórkowych i
mitochondrialnych, gdzie występują jako składnik
fosfolipidów.



NNKT są prekursorami eikozanoidów
(tromboksany, prostaglandyny, leukotrieny)
wpływających na homeostazę ustroju

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE (PUFA).



Objawy niedoboru NNKT:

1.

Zahamowanie wzrostu.

2.

Zmiany skórne.

3.

Zwiększenie łamliwości naczyń włosowatych.

4.

Zmniejszenie syntezy eikozanoidów powodujące
zaburzenia fizjologicznych czynności narządów i tkanek,
a także zwiększenie podatności na zakażenia.

5.

Eikozaneidy powstające z n-3 PUFA mają właściwości
przeciwzapalne i przeciwagregacyjne.

6.

Wykazują działanie rozkurczowe i antyarytmiczne.
Dlatego zachowanie właściwej proporcji między kwasami
n-3 a kwasami n-6 PUFA w diecie to bardzo ważny
czynnik w profilaktyce miażdżycy i choroby
niedokrwiennej serca.

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

(PUFA).



Kwas linolowy(omega-6) występuje w nasionach
roślin oleistych.



Bogate w kwas linolowy są oleje: słonecznikowy,
kukurydziany i sojowy, a także produkowane z
nich margaryny.



W organizmie kwas linolowy ulega
przekształceniu do kwasu gamma-linolenowego a
następnie do kwasu arachidowego. Metabolity te
są także dostarczane z dietą.



Kwas gamma-linolenowy występuje np. w oleju z
wiesiołka, a kwas arachidowy obecny jest w
organizmach różnych zwierząt.

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY

TŁUSZCZOWE (PUFA).



Kwas alfa-linoleinowy występują w
znacznych ilościach w niektórych olejach
roślinnych , np. w oleju rzepakowym (ok.
10-12%) oleju sojowym(ok. 7%). Zaś jego
pochodne, kwas eikozapentanowy (EPA) i
dokozaheksaenowy (DHA) występują w
tłuszczu ryb i ssaków morskich.

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

(PUFA).



Biorąc pod uwagę zawartość tłuszczu w
tkankach ryby można podzielić na dwa rodzaje.
Jedne magazynują tłuszcz w mięśniach, np.
makrela, śledź, łosoś, natomiast drugie
odkładają go w wątrobie np. dorsz(tran z
wątroby dorsza dostarcza dużej ilości kwasów
tłuszczowych omega-3).



Spożycie ryb będących dobrym źródłem
kwasów n-3 PUFA zmniejsza ryzyko zgonów z
powodu choroby niedokrwiennej serca.

Profilaktyka miażdżycy



Kwasy tłuszczowe n-3 posiadają także jeszcze inne
cechy o korzystnym działaniu na choroby sercowo-
naczyniowe tj.:

1.

Zmniejszenie podatności serca na arytmię
komorową.

2.

Wykazują działanie przeciwzakrzepowe.

3.

Obniżanie stężenia triglicerydów(na czczo i po
posiłku).

4.

Opóźnianie wzrostu blaszki miażdżycowej poprzez:



Redukcję ekspresji molekuł adhezyjnych;



Redukcję płytkowego czynnika wzrostu;



Działanie przeciwzapalne.

4.

Poprawia zdolność tętnicy do rozkurczu.

5.

Posiadają łagodne działanie hipotensyjne.



W profilaktyce miażdżycy ważną rolę
odgrywa niski stosunek kwasów n-6 do n-
3 w diecie

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE

(PUFA).



Ogólne spożycie tłuszczu nie powinno
przekraczać 30% dobowego zapotrzebowania
energetycznego i musi pokrywać
zapotrzebowanie na NNKT i dostarczaj
odpowiedniej ilości kwasów n-3 PUFA .



Kwasy nasycone powinny dostarczać nie więcej
niż 10% energii;n-6 PUFA 4-8%; zaś zawartość n-
3PUFA powinna wynosić 2 g kwasu alfa-
linolenowego i 200 mg kwasów
długołańcuchowych.

Profilaktyka miażdży

WIELONIENASYCONE KWASY

TŁUSZCZOWE (PUFA).



Dobrym źródłem kwas alfa-linolenowego
poza olejem rzepakowym j są orzechy
włoskie oraz siemię lniane.



Zalecane spożycie 2 g można pokryć albo
2 łyżeczkami stołowymi oleju rzepakowego
albo 5 sztukami orzechów włoskich albo 1
łyżką siemienia lnianego.

Profilaktyka miażdżycy

Izomery trans nienasyconych kwasów

tłuszczowych



Głównym źródłem izomerów tras
nienasyconych są utwardzone oleje roślinne
oraz produkty wytwarzane z ich udziałem,
przede wszystkim twarde margaryny,
tłuszcze cukiernicze i smażalnicze, a w
efekcie pieczywo cukiernicze, batony,
ciasteczka i produkty typu Fast foods.



Izomery trans nienasyconych kwasów
tłuszczowych zwiększają stężenie
cholesterolu w surowicy i lipoproteinach o
niskiej gęstości(LDL).

Profilaktyka miażdży



Rodzaj kwasów tłuszczowych w
diecie ma podstawowe
znaczenie w profilaktyce
miażdżycy

.

Profilaktyka miażdżycy

Naturalne antyoksydanty (flawanoidy,

tokoferole, kwas askorbinowy, karotenoidy)



Antyoksydanty chronią cząsteczki LDL przed
szkodliwym działaniem wolnych rodników.



Wywierają ochronny wpływ na śródbłonek tętnic.



Antyoksydanty występują obficie w produktach
spożywczych roślinnego pochodzenia,
szczególnie w olejach roślinnych, soi, warzywach,
owocach, herbacie i czerwonym winie. Dotyczy
to przede wszystkim produktów świeżych. Proces
rafinacji żywności w znacznej mierze usuwa
naturalne antyoksydanty.

Profilaktyka miażdżycy

Warzywa i owoce,



Są źródłem naturalnych antyoksydantów,
potasu i błonnika pokarmowego.



Spożywanie w/w produktów wykazuje
zmniejszenie ryzyka zgonu z powodu
choroby niedokrwiennej serca.

Profilaktyka miażdżycy-podsumowanie



Ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
zwiększają głównie nasycone kwasy
tłuszczowe, izomery trans nienasyconych
kwasów tłuszczowych i wysoki stosunek kwasu
linolowego do alfa-linolenowego.



Efekt prewencji wywiera głównie kwas
oleinowy, alfa-linolenowy, EPA(kwas
eikozapentaenowy) DHA (kwas
dokozaheksaenowy), antyoksydanty, wapń, i w
mniejszym stopniu kwas foliowy i błonnik
pokarmowy.

Profilaktyka miażdżycy-podsumowanie



Zastąpienie nasyconych kwasów tłuszczowych i
izomerów trans nienasyconych kwasów
tłuszczowych kwasem oleinowym powoduje spadek
stężenia cholesterolu LDL w surowicy.



Regularne spożywanie antyoksydantów uodparnia
cząsteczki LDL na działanie wolnych rodników
tlenowych.



Kwas foliowy obniża stężenie homocysteiny u ludzi
z podwyższonym stężeniem tego aminokwasu.
Homocysteina działa miażdżycotwórczo przez
uszkodzenie błony wewnętrznej tętnic.



Błonnik obniża łagodnie stężenie cholesterolu w
surowicy. Sumarycznym efektem tych zmian w
żywieniu jest hamowanie rozwoju miażdżycy.

Profilaktyka miażdżycy-podsumowanie



Zmniejszenie spożycia nasyconych kwasów
tłuszczowych, izomerów trans
nienasyconych kwasów tłuszczowych i
kwasu linolowego i większe spożycie kwasu
alfa-linolenowego, kwasu
eikozapentaenowego i kwasu
dokozaheksaenowego obniża pozakrzepowa
aktywność krwi.



Spożycie kwasów tłuszczowych n-3 przy
ograniczeniu spożycia nasyconych kwasów
tłuszczowych i kwasu linolowego zmniejsza
ryzyko migotania komór i nagłej śmierci
sercowej.

Profilaktyka miażdżycy-podsumowanie



Nadciśnienie tętnicze jest jednym z
czynników ryzyka Ch N S.



Leczenie nadciśnienia należy do
klasycznych metod zwalczania Ch N S.



Nadciśnienie tętnicze zależne jest od
spożycia sodu.



Korzystny wpływ na ciśnienie tętnicze
wywiera w szczególności skojarzenie
diety niskosodowej z dużym spożyciem
warzyw i owoców przy jednoczesnym
obniżeniem spożycia tłuszczów
zwierzęcych.

Leczenie choroby niedokrwiennej

serca. Zalecenia ogólne.



Dieta w profilaktyce i leczeniu ChNS ma na celu:

1.

Zmniejszenie żywieniowo zależnych czynników
ryzyka, w szczególności nadwagi, dyslipidemii,
nadciśnienia tętniczego i zaburzeń gospodarki
węglowodanowej. Redukcja nadwagi skutkuje
między innymi obniżeniem stężenia lipidów w
surowicy, poprawą tolerancji glukozy i
obniżeniem podwyższonego ciśnienia tętniczego.

2.

Poprawie sposobu żywienia w profilaktyce i
leczeniu ChNS powinna z reguły towarzyszyć
racjonalizacja innych cech stylu życia , w
szczególności zwiększenie aktywności fizycznej

Leczenie choroby niedokrwiennej

serca. Zalecenia szczegółowe

.



Właściwy wybór produktów spożywczych w
diecie przeciwmiażdżycowej(wg W.B.
Szostaka)

Produkty

/potrawy

Zalecane

Dozwolone w

umiarkowanych

ilościach

przeciwwskazane

Produkty

zbożowe

Pieczywo razowe,

chleb chrupki, płatki

owsiane, ryż brązowy,

makaron razowy,

musli bez dodatku

cukru i suszonych

owoców, kasze

gruboziarniste

(gryczana,pęczak,

jaglana)

Ryż biały płatki

kukurydziane

Rogaliki

francuskie(croissant

), jasne pieczywo,

słone

paluszki,krakersy.

Właściwy wybór produktów spożywczych w

diecie przeciwmiażdżycowej(wg W.B.

Szostaka) c.d.

Produkty

/potrawy

Zalecane

Dozwolone w

umiarkowanych

ilościach

przeciwwskazane

Warzywa i

owoce

Warzywa i owoce

świeże i mrożone,

soki owocowe i

warzywne bez

dodatku cukru

Ziemniaki z wody

Frytki, ziemniaki i

warzywa smażone na

maśle, smalcu lub

margarynie, warzywa

solone i konserwowane

Mleko i

przetwory

mleczne

Chude mleko

odtłuszczony

jogurt, kefir,

chude sery

twarogowe

Mleko, jogurt,

kefir- półtłuste,

sery twarogowe

półtłuste,

odtłuszczone serki

homogenizowane

Mleko tłuste, śmietana,

mleko skondensowane,

„zabielacze” do kawy

sery twarogowe tłuste,

sery dojrzewające,

podpuszczkowe,

pleśniowe, topione,

jogurty kremowe

Jaja

Białko jaj

2 całe jajka na

tydzień , jajecznica

na niewielkiej

ilości oleju

rzepakowego

Jajecznica na maśle,

boczku, słoninie,smalcu

Właściwy wybór produktów spożywczych w diecie przeciwmiażdżycowej(wg W.B.

Szostaka) c.d

.

Produkty

/potrawy

Zalecane

Dozwolone w

umiarkowanych

ilościach

przeciwwskazane

Mięso i

wędliny

Mięso z kurczaka,

indyka bez skory,

cielęcina, mięso z

królika,

dziczyzna,

konina, wędliny

drobiowe

Chuda wołowina,

jagnięcina,

szynka, kiełbasa

domowa

Tłuste mięso wołowe

,wieprzowe, mięso z

kaczki, gęsi, baranina,

mięso smażone w

panierce, salami, pasztety,

kaszanka, pasztetowa,

parówki, mielonka.

Ryby i

owoce

morza

Ryby z rusztu,

gotowane,

pieczone w

piekarniku(bez

skóry)

Ryby smażone na

niewielkiej ilości

oleju

rzepakowego,

ryby wędzone

Ryby smażone na maśle,

smalcu lub margarynie, w

panierce

Nasiona

strączkow

e

Groszek zielony,

fasolka

szparagowa,

soja, groch,

fasola, soczewica

Nasiona strączkowe w

połączeniu z tłustym

mięsem lub kiełbasą

Właściwy wybór produktów spożywczych w diecie

przeciwmiażdżycowej(wg W.B. Szostaka) c.d.

Produkty

/potrawy

Zalecane

Dozwolone w

umiarkowanych

ilościach

przeciwwskazane

Tłuszcze

Olej rzepakowy,

oliwa z oliwek,

margaryny miękkie

ze stanolami lub

sterolami

Olej słonecznikowy,

sojowy,

kukurydziany do

stosowania na

zimno, margaryny

miękkie

Masło, smalec, słonina,

margaryny twarde

Zupy

Chude wywary

mięsne, zupy

warzywne

Zupy zaprawiane

mlekiem lub

chudym jogurtem

naturalnym

Zupy zaprawiane

śmietaną , na

wywarach z kości

Sosy i

przyprawy

Pieprz, zioła,

przyprawy

korzenne,

musztarda

Sosy sałatkowe

niskotłuszczowe(np

. na bazie chudego

jogurtu lub z

dodatkiem oleju

Sól, majonez, sosy i

kremy sałatkowe, sosy

do mięs i ryb

zawierające tłuszcz,

sosy na śmietanie lub

maśle

Właściwy wybór produktów spożywczych w

diecie przeciwmiażdżycowej(wg W.B.

Szostaka) c.d.

Produkt

y/potraw

y

Zalecane

Dozwolone w

umiarkowanych

ilościach

przeciwwskazane

Desery

Sałatki owocowe,

sorbety, galaretki,

budyń na chudym

mleku, kisiele

Biszkopt, ciasto

drożdżowe, ciasta z

owocami i galaretką,

orzechy włoskie,

laskowe, pistacjowe,

ziemne bez soli,

migdały

lody., kremy,

budynie na pełnym

mleku, torty,

przemysłowe

wyroby cukiernicze,

czekolada mleczna,

toffi, karmelki,

orzechy kokosowe,

orzechy solone

Napoje,

alkohole

Woda mineralna

niegazowana,

herbata,

niskosłodzone

kompoty owocowe

Kawa filtrowana lub

rozpuszczalna, soki

owocowe i warzywne

bez dodatku cukru,

wino czerwone

wytrawne lub

półwytrawne

Kawa po turecku,

większe ilości

alkoholu, cola,

napoje gazowane

Nadciśnienie
tętnicze

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego

u osób dorosłych*

Kategoria

Skurczowe(mmH

g)

Rozkurczowe(mm

H g)

Optymalne

<120

i/lub

<80

Prawidł≥owe

<130

i/lub

<85

Wysokie

prawidłowe

130-139

i/lub

85-89

Nadciśnienie

Stopień I

140-159

i/lub

90-99

Stopień II

160-179

i/lub

100-109

Stopień III

≥180

i/lub

≥110

Izolowane

nadciśnienie

skurczowe

≥140

i

<90

* Według: 2007 Guldelines for management of arterial hypertension

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia



Ciśnienie krwi jest pochodna pojemności
minutowej serca i całkowitego oporu obwodowego.



Obie te wielkości zmieniają się dynamicznie w
zależności od aktywności układu autonomicznego i
układu hormonalnego.



Zaburzenie działania tych układów prowadzi do
rozwoju nadciśnienia.



Do najważniejszych z nich zalicza się:



Układ renina-angiotensyna-aldosteron(RAA),



Układ współczulny,



Peptydy natriuretyczne,



Substancje wytwarzane przez śródbłonek
naczyniowy.

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia

Układ RAA



Jest układem regulacyjnym.



Zaburzenie jego działania jest jednym z głównych
mechanizmów prowadzących do rozwoju
nadciśnienia tętniczego.



W wyniku aktywności tego układu powstaje
angiotensyna II(produkt reakcji między reniną i
angiotensyną)Do najważniejszych jej działań
należy zaliczyć:



Działanie naczyniozwężające,



Efekt mitogenny,



Zwiększenie aktywności układu współczulnego,



Stymulowanie wydzielania substancji presyjnych
(m.in. Endotelina-1, wazopresyna).

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia

Układ RAA



Stany, które przebiegają z nadmiernym
wytwarzaniem angiotensyny II, charakteryzują
się podwyższeniem ciśnienia tętniczego krwi.



Pod wpływem angiotensyny II pobudzane jest
wytwarzanie aldosteronu(warstwa kłębkowa
kory nadnerczy).



Jego wpływ na układ krążenia wyraża się
włóknieniem i przerostem mięśnia sercowego
oraz ściany tętnic ze zmniejszeniem ich
podatności.

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia

Układ współczulny



Wpływ układu współczulnego na regulację
ciśnienia wynika z:



Zwiększenia pojemności minutowej serca,



Zwiększenia oporu obwodowego,



Zwiększenia objętości krwi krążącej,



Pobudzenie układu RAA.



Utrzymujące się wzmożone napięcie układu
współczulnego może prowadzić do przerostu
lewej komory i przebudowy ścian naczyń.

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia

Peptydy natriuretyczne



Wytwarzane są głównie w sercu , nerkach
i mózgu.



Ich działanie jest przeciwstawne do
czynników zwiększających ciśnienie krwi.



Hamują one m.in. Aktywność
angiotensyny II .



Niedobór tych substancji może odgrywać
rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie tętnicze-

patofizjologia

Substancje wytworzone przez nabłonek

naczyniowy.



Do najważniejszych substancji wydzielanych
przez komórki śródbłonka należy zaliczyć
tlenek azotu (NO) oraz endoteliny. Ich
działanie jest przeciwstawne.



NO powoduje rozkurcz mięśni gładkich tętnic,
prowadząc do obniżenia ciśnienia krwi.



Endoteliny to substancje o silnym działaniu
presyjnym. Ich przewaga będzie prowadzić do
rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Diagnostyka- badania dodatkowe.



Badanie dna oka pozwala na ocenę stopnia
uszkodzenia przez nadciśnienie drobnych
tętniczek położonych w obrębie siatkówki, co
odzwierciedla zaawansowanie zmian
naczyniowych również w innych narządach.



W badaniach krwi należy ocenić morfologię ,
stężenie sodu, potasu, kreatyniny, cukru,
kwasu moczowego, a także lipidogramu.
Pozwoli to na określenie obecności innych
zaburzeń, które mogą współistnieć z
nadciśnieniem, jak cukrzyca, hiperlipidemia,
niewydolność nerek, hiperurykemia.

Diagnostyka- badania

dodatkowe.



Elektrokardiogram wskaże, czy istnieją
zaburzenia ukrwienia serca i/lub
zaburzenia rytmu serca, które mogą
towarzyszyć nadciśnieniu tętniczemu.



Rtg klatki piersiowej umożliwia ocenę
wielkości serca (czy nie ma cech
przerostu lewej komory), a także czy nie
ma oznak niewydolności serca, co
szczególnie dotyczy osób starszych.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie pierwotne.



W przeważającej części przypadków
nadciśnienie ma charakter pierwotny – rozwija
się samoistnie w wyniku obecności różnych
czynników środowiskowych, które sprzyjają
jego wystąpieniu. Najważniejsze z nich to:



Nadmierne spożycie soli.



Dieta bogatotłuszczowa.



Otyłość.



Mała aktywność fizyczna.



Palenie tytoniu.



Czynniki genetyczne

Przyczyny nadciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie wtórne.



W około 5-10% przypadków mamy do czynienia z
nadciśnieniem wtórnym- jest ono wtedy objawem innej
choroby, której wyleczenie doprowadza do wyleczenia
nadciśnienia. Najczęstsze przyczyny nadciśnienia
wtórnego to:



Zwężenie tętnicy nerkowej.



Pierwotny hiperaldosteronizm.



Guz chromochłonny nadnerczy.



Zespół Cushinga.



Obturacyjny bezdech nocny.



Choroby tarczycy(nadczynność jak i
niedoczynność)



Nadczynność przytarczyc.



Akromegalię.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA OGÓLNE



Zalecenia żywieniowe: dieta powinna
cechować się niską zawartością
nasyconych kwasów tłuszczowych,
cholesterolu i tłuszczu ogółem, wysokim
spożyciu warzyw i owoców, produktów
zbożowych gruboziarnistych,
niskotłuszczowych produktów mlecznych.
Dieta taka obfituje w magnez, potas,
wapń, białko oraz włókno pokarmowe.
Zaleca się ograniczenie ilości
spożywanego sodu.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA OGÓLNE



Zwiększenie aktywności fizycznej.

Aktywność fizyczna może pomóc zarówno w

zapobieganiu nadciśnieniu, jak i w uregulowaniu
ciśnienia, gdy nadciśnienie już występuje.



Redukcja masy ciała.

Zmniejszenie, niekoniecznie normalizacja masy

ciała u osób z nadwagą i otyłością o 10 kg
powoduje redukcję wartości ciśnienia
skurczowego o 20 mmHg i rozkurczowego o10
mm Hg.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA OGÓLNE



Zaprzestanie palenia tytoniu.



Po roku od rzucenia palenia ryzyko
zawału serca, udaru mózgu zmniejsza się
znacznie, a po 5 latach jest ono zbliżone
do stwierdzanego do osób niepalących.



Zaprzestanie palenia obniża ciśnienie
krwi o kilka mmHg, jest więc obok diety i
zwiększonej aktywności fizycznej, który
pozwoli na obniżenie dawki leków
hipotensyjnych.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.



Główne zalecenia żywieniowe dla osób z
nadciśnieniem tętniczym obejmują:



Zmniejszenie spożycia soli, nasyconych
kwasów tłuszczowych;



Zwiększenie spożycia
wielonienasyconych kwasów
tłuszczowych;



Zwiększenie spożycia warzyw i owoców
oraz niskotłuszczowych produktów
mlecznych.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZMNIEJSZENIE SPOŻYCIA SODU.



Według zaleceń WHO dzienne spożycie chlorku
sodu nie powinno być większe niż 5 g (2000 mg
sodu). Takie ograniczenie soli jest szczególnie
korzystne u osób zagrożonych wystąpieniem
nadciśnienia(otyłych, w podeszłym wieku, z
dodatnim wywiadem rodzinnym).



Najlepsze działanie hipotensyjne diety uzyskujemy
przy restrykcji spożycia sodu do 1500 mg(około
3,8 g soli)



Osoby z nadciśnieniem powinny dążyć do spożycia
soli na poziomie mniejszym niż 5 g.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZMNIEJSZENIE SPOŻYCIA SODU.



Sod w pożywieniu pochodzi z trzech
źródeł:

1.

Jako naturalny składnik żywności.

2.

Dodatek do żywności podczas
przemysłowego przetwarzania.

3.

Dodatek przy przygotowaniu posiłku w
domu.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZMNIEJSZENIE SPOŻYCIA SODU.



Około 75% sodu w diecie pochodzi z
produktów przetworzonych.

Określenie

produktu

Zawartość sodu

Niezawierający sodu

(sodium free)

Mniej niż 5 mg sodu w 100

g produktu

Bardzo niskosodowy

Nie więcej niż 40 mg sodu

w 100 g produktu

Niskosodowy

Nie więcej niż 120 mg sodu

w 100 g produktu

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZMNIEJSZENIE SPOŻYCIA SODU



Aby obniżyć zawartość soli (sodu) w diecie należy;

1.

Zrezygnować z dosalania potraw.

2.

Do doprawiania potraw stosować zioła(bazylia,
estragon, tymianek, imbir).

3.

Ograniczyć spożycie produktów przetworzonych-
szczególnie wędzonych, w puszkach ale również
wędlin, serów żółtych.

4.

Wybierać produkty o niskiej zawartości soli .

5.

Wyeliminować przekąski typu chipsy, orzeszki
solone.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIEKSZENIE SPOŻYCIA POTASU



Poza wpływem na nadciśnienie tętnicze,
odpowiednio wysokie spożycie potasu
jest korzystne dla funkcjonowania układu
krążenia.



Głównym źródłem potasu w żywności są
nieprzetworzona żywność, owoce,
warzywa, ziemniaki, świeże mięso.

Podstawowe zasady leczenia niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

OGRANICZENIE SPOŻYCIA NASYCONYCH KWASÓW

TŁUSZCZOWYCH



Wysokie spożycie nasyconych kwasów
tłuszczowych podwyższa stężenie cholesterolu,
LDL, a także zwiększa krzepliwość krwi.



Z produktów zwierzęcych najmniej nasyconych
kwasów tłuszczowych mają produkty drobiowe, a
najwięcej mięso czerwone (wołowina, wieprzowina).



Zaleca się spożywanie drobiu bez skóry(kilka razy
w tygodniu); ryb(dwa razy w tygodniu);rzadziej-
mięsa czerwonego(kilka razy w miesiącu)



Z produktów mlecznych wybieramy
niskotłuszczowe mleko, jogurty, sery.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIĘKSZENIE SPOŻYCIA NIENASYCONYCH

KWASÓW TŁUSZCZOWYCH



Dla zapewnienia odpowiedniej podaży NNKT powinno
się spożywać ryby pochodzenia morskiego dwa razy w
tygodniu.



Z tłuszczów roślinnych korzystny skład ma olej
rzepakowy, oliwa z oliwek. Zaleca się spożywani oleju
w niewielkich ilościach, najlepiej jako dodatek do
surówek, czy innych potraw.



Dodatek w postaci kilku orzechów do codziennego
jadłospisu jest dobrym sposobem ochrony układu
krążenia

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIĘKSZENIE SPOŻYCIA NISKOTŁUSZCZOWYCH

PRODUKTÓW MLECZNYCH.



Produkty mleczne są ważnym źródłem wapnia , jak również
wartościowego białka.



Z tej grupy zaleca się wybór niskotłuszczowych produktów,
gdyż sprzyja to ograniczeniu spożyci nasyconych kwasów
tłuszczowych, a także obniżeniu kaloryczności diety.



Dziennie należy spożywać 2-3 porcje produktów z tej
grupy(np. 1 szklanka mleka, 1 kubek(150g) jogurtu, 50 g
twarogu) .



W przypadku nietolerancji laktozy(cukier zawarty w mleku),
zwykle dobrze tolerowane są fermentowane napoje
mleczne(jogurt, kefir).



Dla osób uczulanych na białko mleka zaleca się suplementy
diety zawierające wapń.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIĘKSZENIE SPOŻYCIA WARZYW I OWOCÓW.



W nadciśnieniu zaleca się spożycie warzyw i
owoców głównie ze względu na zawartość w
nich potasu i magnezu.



Są one również doskonałym źródłem witamin i
składników mineralnych, a także składników o
działaniu antyoksydacyjnym.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIĘKSZENIE SPOŻYCIA WARZYW I OWOCÓW.



Dzienne spożycie warzywa ze względu na
niska kaloryczność zaleca się w tych samych
proporcjach zarówno osobom z nadwaga jak i z
wagą prawidłową. Należy spożywać 4-5 porcji
warzyw dziennie- 1 porcja to 1 szklanka soku
warzywnego, 1 szklanka warzyw liściastych lub
½ szklanki warzyw gotowanych. najlepiej
starać się, aby jakieś warzywa znalazły się w
składzie każdego z trzech głównych posiłków.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ZWIĘKSZENIE SPOŻYCIA WARZYW I OWOCÓW

.



W przypadku owoców należy pamiętać, że są
one bardziej kaloryczne niż warzywa.



Przy prawidłowej wadze zaleca się spożywanie
4-5 porcji owoców dziennie. Osoby z
nadmierna masą ciała musza ostrożnie
sięgnąć po tę grupę produktów- dla nich
dzienna ilość owoców to 2-3 porcje.



Jedna porcja to około 1 szklanka soku, średnie
jabłko, gruszka lub pomarańcz, ¼ szklanki
suszonych owoców.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologicznego

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

KAWA, HERBATA.



Są źródłem kofeiny, która działa pobudzająco, poprawia
koncentrację, podnosi ciśnienie krwi.



Zbyt duża ilość kofeiny spożyta w ciągu dnia nie jest
korzystna- może spowodować nadpobudliwość, drżenie
rąk, bezsenność.



Przy sporadyczny spożyciu kofeina podnosi ciśnienie na
krótko, ale znacznie.



U osób pijących regularnie napoje zawierające kofeinę
dochodzi do przyzwyczajenia organizmu i nie obserwuje
się wzrostu ciśnienia po ich wypiciu.



Osoba chorująca na nadciśnienie przyzwyczajona do picia
kawy nie musi z niej rezygnować ale nie powinna
przekraczać 200mg kofeiny dziennie- odpowiada to 2
filiżankom kawy lub 3 filiżankom herbaty.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologiczne

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE.

ALKOHOL.



Alkohol może wchodzić w reakcje z niektórymi
lekami, nasilając ich działanie uboczne bądź
zmieniając ich tor metaboliczny.



Alkohol jest źródłem tzw. pustych kalorii (1 g
alkoholu dostarcza 7 kcal)- duże piwo(500g) to
250 kcal, kieliszek(40g) koniaku to94 kcal, a
kieliszek wina(100g) to 68 kcal.

Podstawowe zasady leczenia

niefarmokologiczne

ZALECENIA SZCZEGÓŁOWE

.

ZWIĘKSZENIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ



Ćwiczenia fizyczne mające na celu
prewencje lub redukcję nadciśnienia
powinny charakteryzować się umiarkowaną
intensywnością.

Przewlekła
niewydolność
serca

Przewlekła niewydolność

serca



Przyczyną przewlekłej niewydolności serca są
choroby:

1.

Pierwotnie upośledzające kurczliwość
kardiomiocytów wskutek choroby
niedokrwiennej serca lub kardiomiopatii o
różnej etiologii(cukrzyca, otyłość, alkoholizm i
in.)

2.

Powodujące przeciążenie ciśnieniowe
(nadciśnienie tętnicze) lub objętościowe komór
(wady serca).

3.

Upośledzające rozkurcz wskutek chorób
osierdzia lub kardiomiopatii restrykcyjnej lub
przerostowej.

Przewlekła niewydolność

serca



Niewydolność serca powoduje zaburzenia
ukrwienia całego organizmu, szczególne znaczenie
mają zaburzenia ukrwienia nerek z wtórną retencją
sodu i wody, co jest przyczyną obrzęków kończyn
dolnych i dusznicy.



Przewlekłe przekrwienie bierne narządów jamy
brzusznej powoduje utratę łaknienia i zmniejszenie
wchłaniania, co upośledza stan odżywiania.



Ponadto pacjenci z przewlekłą niewydolnością
serca mają zwiększoną spoczynkową przemianę
materii , co zwiększa zapotrzebowanie na składniki
odżywcze. Współoddziaływanie tych czynników
prowadzi w późniejszych okresach do
wyniszczenia.

Przewlekła niewydolność serca

Leczenie dietetyczne.



Ograniczenie spożycia soli do2-3 g
dziennie, a w przypadkach umiarkowanej
i ciężkiej niewydolności krążenia 2 g
dziennie.



Ograniczenie spożycia sodu zmniejsza
atrakcyjność smakową potraw, co jest
niekorzystne z powodu przekrwienia
biernego narządów jamy brzusznej.
Dlatego należy dbać o zwiększenie
smakowitości potraw przez stosowanie
przypraw o małej zawartości sodu.

Przewlekła niewydolność serca

Leczenie dietetyczne.



Dieta niskosodowa umożliwia
zmniejszanie leków moczopędnych, co
zmniejsza ryzyko wtórnej
dyselektrolitemii.



Poziom elektrolitów w surowicy powinien
być okresowo kontrolowany w czasie
stosowania środków moczopędnych.



W ciężkich przypadkach u chorych z
przewlekłą niewydolnością serca należ
ograniczyć spożycie płynów.

Przewlekła niewydolność serca.

Leczenie dietetyczne.



Dieta dla pacjenta z niewydolnością serca
powinna być lekkostrawna.



Liczba posiłków zwiększona do5 lub 6
dziennie.



Kaloryczność posiłków u chorych z
towarzyszącą otyłością powinna być
zmniejsza stopniowo( bardzo łagodnie).
Należy unikać zbyt szybkiego odchudzania.



Często potrzebna jest suplementacja diety
preparatami witaminowo-mineralnymi i
dodatkową podażą białka

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

MAŁGORZATA SZAMOCKA