Józef Kozielecki

(ur. 17 października 1936 w

Wilnie)

– polski psycholog,

profesor Uniwersytetu Warszawskiego (od 1977 r.) Znawca
transgresji. Prowadził badania naukowe i wykłady na uczelniac
h zagranicznych – m.in. na

Uniwersytecie Stanford w Stanford i Indiana University w
Bloomington (USA), uniwersytecie w Lejdzie (Holandia),
uniwersytecie w Umea (Szwecja).

Autor książek: Koncepcje psychologiczne człowieka,
Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii,
Transgresja i kultura, Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i
ryzyko.
Józef Kozielecki pisze książki nie tylko psychologiczne i
akademickie. Napisał również powieść Stary Wachman.
Opowieść o godności, która opowiada o przyjaźni Polki,
Żydówki i Niemca w czasach wojny. Po zamachach na

World

Trade Center Kozielecki napisał również książkę Ameryka w mr
oku, gdzie połączył swój talent pisarski z wiedzą psychologic
zną.

Jego specjalnością jest

psychologia

poznawcza. Pracuje w Katedrze Psychologii Poznawczej
Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, jest czło
nkiem Komitetu Nauk Psychologicznych

PAN i członkiem krajowym rzeczywistym Wydziału I Nauk Spo
łecznych PAN.

{

Koncepcja humanistyczna

Psychologia

humanistyczna

powstała

w

latach

sześćdziesiątych, jest więc tworem naszego pokolenia. Jednym

z twórców tej koncepcji jest m.in. Heath, Rogers czy Maslow-

to wg niego koncepcja ta próbuje odkryć mocne strony

człowieka.

Psychologowie humanistyczni

podkreślają, że człowiek, który chce żyć

zgodnie ze swoją naturą, musi stanowić

z nią harmonijną całość, której

podstawowe składniki- ,,ja” i

,,organizm” stworzą spójny system,

zwany

osobą

.

Podstawową właściwością natury ludzkiej jest
rozwój.
Rozwój uwarunkowany jest przez czynniki
wewnętrzne. Tworzenie nowych, bardziej
dojrzałych sposobów zachowania i odrzucanie
starych wiąże się z odpowiedzialnością i
wytrwałością. Przeszkodą w prawidłowym
rozwoju człowieka mogą być spowodowane
wrogimi i napiętymi stosunkami z innymi ludźmi,
a także błędnym wyobrażeniem o samym sobie.
Wg. zwolenników koncepcji humanistycznej
rozwój uwarunkowany wewnętrznie jest
najważniejszą właściwością natury ludzkiej i
świata. Jest darem, którego człowiek, nie zawsze
umie wykorzystać.

Rozwój

Kolejnym ważnym punktem jest motywacja.

Psychologowie humanistyczni przyjmują, iż

decydującym czynnikiem prowadzącym do

konkretnego działania człowieka jest dążenie do

samorealizacji.

Przejawem jej może być miłość, twórczość,

zachowanie altruistyczne, czy rozwój własnego

,,ja”.

Motywacja

Portret jednostki według
psychologów humanistycznych:

-człowiek jest z natury pewną całością
-dąży do rozwoju i samorealizacji
-jest dobry
-aktualne doświadczenie jest
wyznacznikiem ludzkich działań
-często nie umie wykorzystać swoich
potencjalnych szans, działa wbrew
naturze.

Człowiek, który dąży do samorealizacji,
przywiązuje ogromną uwagę do przeżyć
twórczych. Ważne są dla niego nowe
doświadczenia oraz rozwój własnej osoby.
Osoba taka inaczej przeżywa również miłość.
Wg. Maslowa istnieje miłość typu:



D (deficiency love)- rozumiana jako potrzeba, z
reguły jest egoistyczna i mało autentyczna



B (love for the being)- nigdy nie można jej w
pełni zaspokoić, osoby chcą nie tylko brać ale i
dawać. Miłość typu B stanowi akt rozwoju
jednostki.

Samorealizacja, choć tak ważna w życiu

każdego człowieka, nie zawsze jest w pełni

wykorzystana. Utrudniają jej to między innymi:

surowe warunki życia w wielu instytucjach jak

również nieznajomość własnego ,,ja”.

Wg. Maslowa, życie poza obszarem

samorealizacji nie jest życiem autentycznym i w

pełni ludzkim.

Samorealizacja jest procesem niepowtarzalnym. Jej
przejawem może być:
-miłość
-twórczość
-zachowania altruistyczne
-rozwój własnego „ja”.

Człowiek, który dąży do samo urzeczywistnienia
inaczej przeżywa te zjawiska niż człowiek, dla którego
samorealizacja jest pustym dźwiękiem. Według
psychologów humanistycznych, życie poza obszarem
samorealizacji nie jest życiem autentycznym i w pełni
ludzkim.

Psychologowie humanistyczni twierdzą, że
człowiek
z natury jest dobry, a jego dążenia są
konstruktywne i pozytywne. Jeśli dana osoba jest
agresywna, dokonuje aktów gwałtu, to nie dlatego,
że posiada taką naturę, ale dlatego, że
rzeczywistość, w której żyje, blokuje rozwój jej
prawdziwych, pozytywnych zachowań.

Głównym celem psychologów
humanistycznych jest badanie aktualnego
doświadczenia i bezpośrednich przeżyć, a
więc tego, co znajduje się w „polu
fenomenologicznym”. Chcąc osiągnąć ten
cel stosują oni wiele metod, wśród których
dominują samo opis i samoocena.
Psychologowie ci są przekonani, że jednostka
najlepiej zna własne, osobiste doświadczenia
i dlatego jej wypowiedzi o sobie są w
wysokim stopniu trafne.

Ludzkie zachowanie uwarunkowane jest
przez teraźniejszość, przez to, co dzieje się
„tu i teraz”. Rogers uważał, że obecne
doświadczenie jednostki jest najwyższym
autorytetem. Człowiek, który żyje
przeszłością lub spodziewa się żyć w
przyszłości, nie osiągnął pełnego rozwoju.

To ostatnie założenie nie jest

akceptowane przez wszystkich zwolenników
tego kierunku.

Metody badawcze w psychologii
humanistycznej:

-samoopis
-samoocena
-badanie Q-sort
-badanie eksperymentalne

Terapia skoncentrowana na pacjencie
(Rogers).

Pacjent samodzielnie określa własne problemy.
Sukces tej terapii uzależniony jest głównie od
postawy terapeuty.

Postawa ta powinna opierać się na 3 zasadach:

-zachowanie terapeuty musi być zgodne z jego
prawdziwymi przekonaniami;
-psycholog musi bezwarunkowo szanować i
akceptować pacjenta takim, jakim aktualnie jest;
-terapeuta powinien zrozumieć przeżycia i
czynniki, które blokują rozwój pacjenta; nie
powinien ich krytykować i oceniać.

Grupy spotkaniowe

Ich zadaniem jest przyspieszenie

osobistego rozwoju, poprawa komunikacji
międzyludzkiej. Grupy te nie mają
określonego programu, porozumiewanie się
członków tych grup jest spontaniczne i
swobodne. Jedyną „rolą”, jaką można pełnić
w czasie spotkania, jest rola facylitatora,
czyli osoby stwarzającej odpowiedni klimat,
zwiększający bezpieczeństwo.

Zadania wychowania humanistycznego
Heath’a:

1) Dążenie do integracji osobowości;
wychowywanie ludzi, których myśli i działania
byłyby zgodne;
2) Rozwój autonomii jednostki, uniezależnienie
jej od przypadkowych bodźców i nacisków
zewnętrznych,
a także od przeszłości;
3) Koncentrowanie uwagi na innych, a nie na
samym sobie;
4) Rozszerzanie świadomości; wychowywanie
ludzi zdolnych do refleksji;
5) Formułowanie tożsamości, która pozwala
odpowiedzieć na pytanie „kim jestem”, która
jest względnie stabilnym układem w
zmieniającym się świecie.

Przełom psychologii czy
wiązka oryginalnych idei?



„Muszę wyznać, że uważam kierunek humanistyczny w

psychologii za rewolucję i to rewolucję w

najprawdziwszym i najbardziej klasycznym rozumieniu

tego słowa; w rozumieniu jakim mówi się o rewolucjach

dokonanych przez Galileusza, Darwina, Freuda i Marksa,

rewolucjach które zmieniły sposób myślenia i stworzyły

nowy obraz człowieka oraz społeczeństwa…”

Abraham Maslow

Jean-Jacques Rousseau



Autentyczny człowiek jest dobry.



Człowiek autentyczny to taki, który uświadomił sobie
fakt swej samotniczej egzystencji, który pojmuje że jest
nicością-jest skazany na śmierć.

Istnieje wiele źródeł
energii organizmu, wiele
sił napędowych które są
dążeniem do
samorealizacji i
aktualizacji
potencjalnych szans.

Głównym celem
wychowania i
samowychowania
powinno być kształcenie
wszechstronnie
rozwiniętej osobowości.

Główną rolę w życiu
jednostki odgrywają
aktualne doświadczenia,
więc to co odbywa się
„tu i teraz”

Metody poznawania
człowieka



Polegają na interpretacji
spontanicznych
wypowiedzi osób,



Analizie samo opisów i
samoocen

Metody przyspieszania
rozwoju i facylitacji zmian
„ja”



Organizacja grup spotkaniowych,



Treningi wrażliwości,



Zespoły innowacyjne,



Twórczy gniew (creative angre),



Medytacje

Psychologia
humanistyczna



Termin powszechnie

używany



Celem psychologii jest
zrozumienie ludzkiego

zachowania



Posiada on wartość

humanistyczną: dotyczy

człowieka i jemu służy

Psychologowie
humanistyczni



Odkryli nowe obszary
badawcze,



Sformułowani oryginalne
pytania,



Pokazali sprawy ludzkie
nie dostrzegane przez
uczonych,



Podkreślają znaczenie
pozytywnych emocji



Źródłem każdej wiary jest
niezwykłe, samotne
przeżycie objawienia i
ekstazy prowadzące do
samorealizacji człowieka

Doświadczenie Plateau. Artystyczna
wizja doświadczenia psychodelicznego.

Dwa stanowiska wobec
wiedzy psychologicznej:

Jego zwolennicy
uważają, że każdy
kierunek badań
psychologicznych wniósł
coś nowego i
oryginalnego do wiedzy
o człowieku.

Charakter

eklektyczny

Charakter klasyczny

Klasykami są uczeni, nauczyciele,

menadżerowie czy lekarze, którzy

uważają, że przedstawione w tej książce

koncepcje są wobec człowieka

konkurencyjne i tylko jedno z nich

pozwala lepiej niż inne opisać i wyjaśnić

ludzkie czynności.

Zdaniem Skinnera jest to koncepcja

humanistyczna. To ona odkrywa

prawdziwe oblicze jednostki . Klasycy są

przekonani, że w przyszłości określony

portret człowieka stanie się dominujący i

zostanie zaakceptowany przez uczonych.

Charakter
klasyczny

Abraham Maslow
(1908-1970)-amerykański
psycholog, autor teorii
hierarchii potrzeb. Jeden
z najważniejszych
przedstawicieli nurtu
psychologii
humanistycznej
i psychologii
transpersonalnej. W latach
50. XX wieku wraz
z Carlem Rogersem i Rollo
Mayem utworzył
psychologię
humanistyczną, określaną
jako ”Trzecia Siła”, będącą
alternatywą wobec szkół
ortodoksyjnej
psychoanalizy
z jednej, a behawioryzmu
z drugiej strony.

Carl Rogers
(1902-1987)-
amerykański
psycholog
i psychoterapeuta,
jeden
z głównych
przedstawicieli
psychologii
humanistycznej,
twórca psychoterapii
zorientowanej na
klienta.

Jean-Jacques
Rousseau

.

(1717-1779)

francuski pisarz, filozof

i pedagog, twórca koncepcji
swobodnego wychowania, której
zasady przedstawił w traktacie Emil,
czyli o wychowaniu (1762). Wszystko
jest dobre, co z rąk Stwórcy pochodzi,
wszystko paczy się w rękach
człowieka – takimi słowami
rozpoczyna się Emil.
Rousseau podzielił młodość na cztery
okresy:

•niemowlęctwo, do mówienia;

•dzieciństwo do 12. roku życia;

•chłopięctwo do 15. roku życia;

•młodzieńczość do 20. roku życia.

Pierwsze dwa okresy miały się

ograniczyć do rozwijania zdrowia i
zmysłów, trzeci miał dać
wykształcenie umysłu, czwarty
wychowanie moralne.

Zdaniem Rousseau

wychowanie powinno
sprowadzać się do umożliwienia
dziecku swobodnego wzrostu i
dojrzewania oraz chronienie
tego rozwoju przed zgubnymi
wpływami zewnętrznymi.