i rozejrzyj się& przejdz
do pozycji się sobie. W jakim stopniu jesteś ofiarą
Wszyscy zapewne znamy
stojącej i wolno się przeciągnij, stresu?
ludzi, którzy nie załamują
unosząc wysoko ręce w górę. Następnie wyznacz sobie takie cele,
się w obliczu niepowodzeń,
które przyczyniłyby się do zmniejsze-
Ten, kto nie potrafi radzić sobie nia stresu na poziomie:
każdą klęskę potrafią prze-
z napięciem emocjonalnym, nie potrafi  czas wolny i zdrowie, np. wycieczka,
kształcić w sukces i cieszą
także właściwie gospodarować swoim  ja sam, np. świadomość własnych
się każdą chwilą życia.
czasem oraz stawiać sobie realnych wartości,
celów. Przyjrzyj się sobie i zastanów, ile  ja i inni, np. komunikowanie się
Widzimy ich uśmiechnięte
czasu w ciągu dnia przeznaczasz na: z innymi.
twarze, pełne blasku oczy,
 czynności podstawowe, np. Zastanów się, czy wybrane przez cie-
słyszymy spontaniczne
jedzenie, bie cele są realistyczne, czy są krótko
 czynności związane z pracą, czy długoterminowe i czy wierzysz
wybuchy śmiechu i...
 czas wolny, np. uprawianie sportu. w to, że uda ci się je osiągnąć?
szaleńczo im zazdrościmy.
Wypisz te czynności. Ustal ich hie- Życzę powodzenia!
rarchię w kolejności od najbardziej do Beata Nowakowska
najmniej czasochłonnych, następnie od
najbardziej do najmniej lubianych.
Teraz zastanów się: Czy najbardziej
lubisz te zajęcia, którym poświęcasz
Twój
najwięcej czasu?
Poniżej przedstawiam 10 strategii
umiejętnego gospodarowania czasem.
Przeczytaj je i zaznacz te, które sto-
sujesz, pomyśl o tych, które chciałbyś umysł
wypróbować.
1. Uszereguj zadania stojące przed
tobą od najbardziej do najmniej waż-
nego i przeznacz na nie odpowiednią Pytamy samych siebie  dlaczego ja
ilość czasu. tak nie potrafię żyć? Co ze mną jest
2. Skoncentruj się na sprawach naj- nie tak? Obwiniamy rodziców, współ-
pilniejszych, a nie na dawnych poraż- małżonków, trudną sytuację ekono-
kach czy czekających cię problemach. miczną kraju, nawet samą Opatrz-
ność. Tymczasem jedynymi osobami,
3. Nie rób kilku rzeczy na raz.
4. Większe zadania realizuj etapowo. które napisały nam scenariusz pełen
strachu przed życiem i poczucia
5. Nie zapomnij każdego dnia
przeznaczyć trochę czasu na relaks goryczy, jesteśmy my sami. I jedynie
i relaksację. my sami możemy coś z tym zrobić.
6. Nie goń! Pracuj w optymalnym Tajemnica szczęśliwego życia była zna-
dla siebie tempie. na od dawna wielkim myślicielom i mi-
7. Bądz
elastyczny w planowaniu stykom. Marek Aureliusz, wielki filozof
swojego czasu. Zawsze rezerwuj sobie stoicki, pisał:  Nasze życie jest tym, co
trochę czasu na załatwienie spraw, z niego uczynią nasze myśli , Abra-
które trudno przewidzieć. ham Lincoln stwierdzał:  Ludzie są na
8. Prowadz
kalendarz zajęć. tyle szczęśliwi, na ile sami sobie na to
pozwalają . Współcześni specjaliści od
9. Zastanawiaj się nad obranymi
celami i zmieniaj je w razie potrzeby. stresu, Ed Boenisch i Michelle Haney,
10. Pamiętaj, że niektórych zadań uważają:  Ludzie są na tyle zestresowa-
nie musisz realizować w ciągu jednego ni, na ile sami sobie na to pozwalają .
dnia. Rozłóż je w czasie. Z drugiej strony faktem jest, że cza-
Powróć na chwilę do informacji zwią- sami wyjątkowo ciężkie wydarzenia
zanych z oznakami stresu i przyjrzyj życiowe czy kłopoty zdrowotne tworzą
34
okoliczności, w których radość życia i optymizm potrafiłby
zachować chyba tylko święty.
Proponuję wypełnienie krótkiego testu (zamieszczonego
na następnej stronie), który pozwoli określić, czy z
ródłem
naszego złego samopoczucia jest nasz własny umysł, czy
też przyczyn należy szukać gdzie indziej. Składa się on
z 15 stwierdzeń  przy każdym z nich określ w skali od
zera do pięciu, czy odnosi się ono do ciebie. Zero ozna-
cza, że dane stwierdzenie w ogóle do ciebie nie pasuje,
jedynka oznacza  że pasuje, ale bardzo rzadko, a piątka,
że bardzo często mógłbyś tak o sobie powiedzieć. Oczy-
wiście, możliwe są wszystkie stopnie pośrednie, pomiędzy
jedynką a piątką.
Po rozwiązaniu testu oblicz wynik. Jeżeli ustaliłeś dla
siebie:
" 15 punktów lub mniej  skutecznie radzisz sobie z na-
pięciami wywołanymi przez twój umysł.
" 16-45 punktów  twój umysł niepotrzebnie cię stresuje,
stwarza problemy tam, gdzie ich nie ma. W niedługim
 wróg czy Przedstawiamy kilka propozycji konkretnych działań, któ-
re pomogą zmienić ci negatywne wzorce twojego umysłu.
Znajdz
w życiu sens i miej poczucie
spełnienia
przyjaciel? Najskuteczniejszym sposobem na zrealizowanie tego po-
stulatu jest znalezienie w życiu jakiejś nadrzędnej idei lub
celu i konsekwentne jego realizowanie. W najłatwiejszej
sytuacji są osoby wierzące w jakąś zorganizowaną formę
czasie możesz doświadczyć objawów nadmiernego stresu religii  im wystarczy bardziej zaangażować się w praktykę
wywołanego przez niewłaściwe myślenie. religijną. Ale bardziej sceptycznie nastawieni także nie są
" Ponad 45  alarm! Sam zatruwasz sobie życie. Koniecz- na straconej pozycji. Mogą zacząć czytać książki o tema-
nie przeczytaj wskazówki jak pozbyć się toksycznego tyce duchowej, kontemplować treści świętych ksiąg  ta-
stylu życia. kich jak Biblia, Wedy, Koran. Pomocne są lektury tekstów
różnych mistyków  od mistrzów zen poczynając, przez
Oto symptomy stresu wywołanego przez umysł: chasydzkich rabinów, do świętych Kościoła katolickiego.
" dezorientacja i poczucie bezsilności " nieumiejętność po- Pomocna jest regularna praktyka jakiejś formy medytacji
dejmowania decyzji " gniew " osamotnienie " strach " apatia lub kontemplacji. Jeśli odczuwamy silne pragnienie odkrycia
" kłopoty z pamięcią " depresja " napięcie emocjonalne sensu życia, wcześniej czy póz
niej dostąpimy łaski objawie-
i nadmierne pobudzenie " koszmary senne " brak satysfakcji nia w najbardziej odpowiedniej dla nas formie.
" drażliwość " słaba koncentracja " silna potrzeba płaczu
" chęć ucieczki lub szukania odosobnienia " skłonność do Zaakceptuj siebie
nadmiarowych reakcji na sytuacje. Uświadom sobie, że niezadowolenie z siebie jest formą
Nic miłego, nieprawdaż? Stres  umysłowy potrafi skutecz- pychy: ja muszę być najlepszy, ja nie mogę popełnić żadnego
nie zdezorganizować nasze życie, nasycić goryczą i poczu- błędu. Prawdopodobnie to twoi opiekunowie zaszczepili
ciem beznadziei każdą naszą chwilę. A nawet jeśli czasami ci poczucie, że nigdy nie jesteś doskonały, ale obecnie to
tylko wpadamy w koleiny toksycznego myślenia, szkoda ty sam je podtrzymujesz. Zacznij chwalić samego sie-
każdej zmarnowanej w ten sposób chwili. bie nawet za drobne osiągnięcia, sprawiaj sobie samemu
35
drobne i większe przyjemności Lepiej być niedoinformowanym wiesz, że ani ty, ani twój partner nie
i podarunki. Przestań krytykować niż wpędzonym w depresję. potraficie zarobić na ich utrzymanie.
innych  to zazwyczaj idzie w parze
z nieakceptowaniem siebie. Każdy Naucz się jakiejś techniki Zacznij być wolontariuszem
z nas jest doskonały i niepowtarzalny. relaksacji To nieprawdopodobne, jak bezin-
Zacznij wieczorem podsumowywać I stosują ją codziennie choćby przez teresowna praca dla innych likwi-
wszystko, co udało ci się dobrze zrobić pięć minut. To wystarczy, aby po- duje problemy z własną depresją,
tego dnia, i ciesz się z tego. Zrób listę prawiło się twoje samopoczucie. poczuciem bezsensowności ży-
swoich mocnych stron. Jeśli kogoś nie cia, niezadowolenia z siebie.
lubisz  poświęć trochę czasu na do- Przejmij kontrolę nad
strzeżenie jego pozytywnych cech. własnymi myślami Rozwijaj swój umysł
Jeśli jednak nadal jesteś niezadowo- Jeśli pojawią się w twojej głowie przy- Czytaj, ucz się nowych umiejętno-
lony z jakichś swoich cech (a na gnębiające, ponure lub mroczne myśli ści, poznawaj nowe dziedziny
przykład niezadowolenie z nadmier-  powiedz sobie STOP, wez
głęboki wiedzy. Pielęgnuj w sobie umysł
nego stosowania używek jest zdrową oddech i świadomie skonstruuj bar- dziecka, zawsze ciekawego świata.
reakcją), opracuj sobie konkretny, reali- dziej przyjemną, optymistyczną wizję. Oczywiście, nie można od razu wcie-
styczny plan zmiany. lić w życie wszystkich tych zaleceń na
Skorzystaj z literatury fachowej, Naucz się mówić  nie raz. Na szczęście, to zupełnie niepo-
pomocy terapeuty lub wsparcia przy- Nikt nie zdoła udz
wignąć na swoich trzebne. Wystarczy wybrać 2-3 punkty,
jaciół, którzy poradzili sobie z podob- barkach całego ciężaru świata, nie po- które nam najbardziej odpowiadają
nym problemem. zwól więc wrobić się w rolę męczenni- i konsekwentnie wcielać je w życie. Już
Pamiętaj, że utyskiwanie nad samym ka lub męczennicy. Wiąże się też z tym po paru tygodniach przekonamy się, że
sobą i pławienie się w poczuciu winy konieczność bycia odpowiedzialnym nasze myśli i przekonania, w zupełnie
jest często działalnością zastępczą.  nie decyduj się na objęcie stanowiska, naturalny sposób, zaczęły nam doda-
Nasza podświadomość myśli sobie: no, któremu możesz nie podołać. Nie  fun- wać sił i energii.
solidnie sobie dopiekłam, właściwie to duj sobie wielodzietnej rodziny, jeśli  Szaman , Danuta Miściukiewicz
już odpokutowałam za wszelkie winy,
a więc mogę grzeszyć dalej!
Czy to odnosi się do Ciebie?
1. Prawie nie odczuwam radości, spokoju ducha, nie mam poczucia
Staraj się o doświadczenia
spełnienia.
szczytowe
2. Odczuwam potrzebę lektury różnych popularnych poradników.
Każdy z nas choć raz przeżył moment
3. Mam skłonność do obwiniania innych o wszystko, co mi się
szczególnego uniesienia  na łonie
przyrody, w czasie słuchania szcze- nie podoba.
gólnie podniosłej muzyki, na widok
4. Trudno mi określić, co jest dla mnie w życiu naprawdę ważne.
nowo narodzonego dziecka, w czasie
5. Nie panuję nad swoimi uczuciami.
medytacji. Kolekcjonuj takie chwile,
6. Trudno mi wprowadzić samodyscyplinę, która umożliwiłaby mi
wracaj do niech pamięcią, a przede
realizację zaplanowanych celów.
wszystkim staraj się je powtórzyć.
7. Chciałbym odczuwać więcej entuzjazmu w stosunku do swojego
Doświadczenia szczytowe chronią
życia i zachować wobec niego bardziej pozytywną postawę.
nas przed egzystencjalną pustką
8. Chciałbym czuć się ważniejszy i godny uwagi.
i pozwalają nam nabrać dystansu do
9. Mam kłopoty z pamięcią.
niedogodności codziennego życia.
10. Czuję się niespokojny.
11. Pragnę prowadzić bardziej uduchowione życie, ale nie mogę
Zrezygnuj z oglądania
zdecydować się, w jakim kierunku podążać.
telewizji i czytania prasy
codziennej 12. Chciałbym widzieć jakiś sens i cel w swoim życiu.
Media, goniąc za sensacją zapew-
13. Trudno mi śmiać się z siebie i widzieć coś zabawnego w sytuacjach,
niającą im wysoką oglądalność czy
które śmieszą innych.
poczytność, tworzą przytłaczający
14. Chyba powinienem się nauczyć jakichś metod relaksacji umysłu.
wizerunek świata pełnego katastrof
15. Nie odczuwam radości życia.
i oszustów. Nie daj się zwariować!
36