26.10.09 Wykład 4

W. Okoń „ środowisko wychowawcze jest przestrzenią, w której społeczeństwo realizuje różne formy działalności, tworząc w ten sposób warunki własnego życia oraz zaspokajania materialnych i duchowych potrzeb”.

Na gruncie pedagogiki społecznej można wyróżnić dwa kierunki interpretacji pojęcia – środowisko wychowawcze:

• w interpretacji scjentystycznej – to określona wyodrębniająca się przestrzeń wraz z czynnikami, elementami przyrodniczymi, społecznymi i kulturowymi, które są wzajemnie powiązane, stanowią swoista funkcjonalna całość, która określona grupa społeczna wykorzystuje do realizacji celów edukacyjnych

• w interpretacji humanistycznej to określona przestrzeń przyrodniczo – społeczno – kulturalna, z która dana jednostka czy też grupa społeczna ma styczność bezpośrednia, w wyniku czego ta przestrzeń stała się źródłem doświadczenia indywidualnego lub zbiorowego oraz swoistym środowiskiem do zaspokajania potrzeb tej jednostki czy też grupy.

  TYPOLOGIA OPARTA NA ROZRÓŻNIENIU CECH TERYTORIALNYCH ŚRODOWISK:

  podział środowisk oparty na cechach typowych skupisk ludności:

• wsie, miasta

  w obrębie tych dwóch rodzajów osiedli stosuje się podziały:

• ze względu na cechy ilościowe ( gdzie za podstawę przyjmuję się liczbę ludności )

  • małe miasta i wsie

  • duże miasta i wsie

• Cechy jakościowe ( uwzględniają poszczególne cechy wsi i miast ):

  • wsie oparte na gospodarce indywidualnej lub spółdzielczej,

  • składające się z małych lub dużych gospodarstw,

  • miasta o strukturze handlowej, przemysłowej, administracyjnej

J. Pieter odrzuca administracyjne rozróżnienie wieś – miasto. Wprowadza pojęcie kręgów środowiskowych

W każdym środowisku życia wychowanka możemy dostrzec pewne wspólne lub zbieżne czynniki oddziaływania, a ich rola uzależniona jest od stopnia zasięgu przestrzennego, czyli kręgu środowiskowego.

J. Pieter ustala trzy kręgi środowiskowe:

• środowisko okoliczne ( okolica )

• środowisko miejscowe ( lokalne )

• osobiste warunki środowiskowe ( środowisko domowe )

Środowisko okoliczne wg Pietera – jest to „ całokształt warunków środowiskowych. Środowisko okoliczne obejmuje większą przestrzeń to jest powiat czy też dzielnica w dużym mieście.

Środowisko miejscowe czyli lokalne „ oznacza całość warunków środowiskowych miejscowości, w której dane dziecko żyje i wychowuje się ( wieś, miasto ).

Środowisko domowe to „ całość tych osobistych warunków środowiskowych, w której dane dziecko żyje i wychowuje się. Jest to więc środowisko rodzinne.

Wpływ środowiska na rozwój człowieka.

Teorie nadrzędnej funkcji środowiska w procesie wychowania.

• organicystyczna teoria społeczeństwa – zakładała, iż procesy społeczne to procesy biologiczne, podporządkowane ogólnym prawom rozwoju; intensywny rozwój biologii w XIX wieku pobudzał do wyjaśniania wszelkich zjawisk działaniem prawa natury.

  • Herbart i Spencer dostrzegali pewną analogię między społeczeństwem a żywym organizmem. Na podstawie zachodzących procesów w organizmie człowieka starali się wnioskować o istocie i strukturze procesów społecznych.

  • Cechy wspólne społeczeństwa i organizmu:

    • wzrost,

    • zwiększająca się złożoność budowy,

    • postępujące różnicowanie się czynności,

    • podział prac i współzależność funkcji poszczególnych elementów

    • podobnie jak organizm składa się z komórek – społeczeństwo składa się z jednostek, czyli ludzi między którymi zachodzi szereg relacji.

• antropologiczna teoria rozwoju – w teorii tej kultura, wychowanie i życie społeczne traktowane są jako funkcje cech biopsychicznych, właściwych danej grupie etnicznej.

  • W społeczeństwach prymitywnych pogląd ten stanowił podstawę stanowej struktury społecznej uzasadniano nim podział społeczeństwa na stany o różnym zakresie uprawnień.

  • Grupy arystokratyczne usiłowały uzasadniać swoje przywileje mitami o pochodzeniu, o specjalnych uzdolnieniach i właściwościach oraz uprawnieniach związanych z przynależnością do zamkniętego klanu.

  • Właściwości i związane z nimi uprawnienia miały być przenoszone z generacji na generację drogą dziedziczenia.

• geograficzna teoria rozwoju – jej przedstawiciele, czynników odpowiedzialnych za rozwój społeczeństwa dopatrują się w środowisku geograficznym,

  • na kształt środowiska geograficznego ma wpływ nie tylko człowiek, ale także wytwory jego działalności, kultura, obyczaje czy wychowanie.

  • Przedstawiciele tego kierunku podkreślają, iż zróżnicowanie somatyczne i psychiczne ludzi jest wytworem różnych warunków geograficznych. Poglądy takie istniały już w starożytności ( Hipokrates, Herodot ).

Rozwój techniki a środowisko.

• potrzeba wychowania dzieci w czystych środowiskach wiejskich;

• wśród zagrożeń powodowanych rozwojem techniki wyróżnia się przede wszystkim brak ruchu i wysiłku fizycznego oraz zanieczyszczenie środowiska.