Wykład 05.10.09

1.

• przedmiot, funkcje i pojęcia pedagogiki społecznej

• geneza, główne idee pedagogiki

• przedmiot pedagogiki społecznej

2.

• funkcje pedagogiki społecznej – od opieki do prewencji

• podstawowe pojęcia pedagogiki społecznej – środowisko, środowisko wychowawcze, siły społeczne, kapitał ludzki, kapitał społeczny

• poznawanie środowiska wychowawczego

3.

• podstawowe środowiska wychowawcze

• rodzina jako podstawowe środowisko wychowawcze

• grupy rówieśnicze

4.

• środowiska lokalne

• szkoła i placówki edukacji pozaszkolnej w środowisku

• organizacje pozarządowe jako siły społeczne wychowania w środowisku

5.

• wybrane problemy społeczno – edukacyjne

• nierówności w dostępie do oświaty

• marginalizacja i wykluczanie – polska bieda

6.

• uzależnienia dzieci i rodziców

• przestępczość rodziców i dzieci

• przemoc i wykorzystanie seksualne w rodzinie

7. LITERATURA

• Kawula S. , Pedagogika społeczna – dokonania, aktualności – perspektywy. Podręcznik akademicki dla pedagogów. Toruń 2001. Wyd. Adam Marszałek

• Cichosz Mariusz, Polska Pedagogika społeczna w latach 1945 – 2003. Wybór tekstów źródłowych. Tom I i II, Toruń 2004, Wyd. A. Marszałek

• Górnikowska – Zwolak E. A. Radziewicz, Pedagogika społeczna w Polsce – między stagnacją a zaangażowaniem

• Janke A. W. ( red ) Pedagogika rodziny u progu XXI wieku. Rozwój, przedmiot, obszary refleksji i badań. Toruń 2004 ( AKAPIT )

• Kawula S. Człowiek w relacjach socjopedagogicznych. Wyd. II Toruń 2004 ( AKAPIT)

• Kawula S. E. Marynowicz – Hetka, A. Przecławska, Pedagogika społeczna w perspektywie europejskiej. Olsztyn 2003, Wyd. Kastalia

• Pilch T, I. Lepalczyk, Pedagogika społeczna. Warszawa 1995, Wyd. Żak

• Radziewicz – Winnicki A, Rotter A, Ryzyko transformacyjne nowego ładu społeczno – edukacyjnego. Katowice 2004, Wyższa Szkoła Zarządzania im. gen. Ziętka

• Trempała E. Cichosz M., Funkcjonowanie i kierunki rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce. Olecko 2000, Wszechnica Mazurska

• Trempała, Cichosz, Pedagogika społeczna. Tradycje – teraźniejszość – wyzwania. Olecko 2001, Wszechnica Mazurska

• Wroczyński R. Pedagogika społeczna, Warszawa 1985 i in. PWN

• Winiarski M. Rodzina – szkoła – środowisko lokalne. Problemy edukacji środowiskowej, Warszawa 2000, IBE.

Geneza pedagogiki społecznej

Główne idee i ich aktualność

Prekursorzy pedagogiki społecznej

Rozwój systemów pedagogiki społecznej

Pedagogika społeczna – nie powstawała w wyniku różnicowania się nauki, lecz jako efekt równoczesnego oddziaływania różnych pozanaukowych czynników wg D. Urbaniak

• przynależy do centrum nauk pedagogicznych i charakteryzuje się wszystkimi osobliwościami jakie przypisujemy pedagogice jako nauce o wychowaniu.

• Wielu reprezentantów tej subdyscypliny naukowej podkreśla iż „ stanowi ona rodzaj filozofii w rozpatrywaniu czynników i kontekstów – głównie środowiskowych i kulturowych – warunkujących przebieg oraz efektywność procesów edukacyjno – wychowawczych jednostek lub grup.

• Skupia się na: - problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów wychowawczych – analizie warunków, czynników umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka ( grup ludzkich ) - dokonuje analizy czynników w różnych fazach życia człowieka, w różnorodnych sytuacjach życiowych ( w pracy, nauce, czasie wolnym, w miejscu zamieszkania, rodzinie, grupie rówieśniczej, towarzyskiej działalności kulturalnej, w innych formach aktywności,

• P. S. koncentruje się na: - środowisku życia jednostek lub grup, - na instytucjach celowo powołanych w społeczeństwie do realizacji zadań wychowawczych

W. Dawid, Zasób umysłowy dziecka ( Warszawa 1896 )

• w umysłowym rozwoju osobnika decydują dwa czynniki

• 1 czynnik: muszą być dane pewne siły pierwotne, pewne uzdolnienia i instynkty

• 2 czynnik: czynniki o charakterze środowiskowym ( podniety zewnętrzne )

• podniet tych dostarcza życie, książki, obcowanie z ludźmi, przyroda

• We wczesnym okresie dzieciństwa szczególnie istotne są te dwa ostatnie źródła podniet. Należą do nich: stosunki z ludźmi i świat rzeczy materialnych.

• Im więcej dziecko odbiera różnorodnych wrażeń z otoczenia, tym silniej budzi się i rozwija jego życie duchowe.

• Poglądy zawarte w tym dziele przezwyciężały jednostronne poglądy natywistów, którzy upatrywali uwarunkowania rozwoju psychicznego (…)

• dzieła te potwierdzały również wcześniej zwerbalizowane tezy Dawida jakoby szkoła w części tylko realizowała proces wychowania dzieci i młodzieży

Szczególne zainteresowanie:

• wpływ środowiska pozaszkolnego na dzieci i młodzież jest znacznie szerszy i głębszy niż w społeczeństwie typu tradycyjnego

• funkcja wychowawcza technicznych środków komunikacji

• sposób spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież

• wychowanie w warunkach współczesnego społeczeństwa i szerokiego rozwoju kultury jest pojęciem wielostronnym

Pedagogika społeczna stanowi część teorii wychowawczej koncentrującą się wokół problematyki środków wychowawczych jako czynników oddziałujących na wychowanka odraz warunkujących rozwój i rezultaty działalności wychowawczej. Jej szczególny przedmiot zainteresowań stanowią te sytuacje wychowawcze, które wymagają pomocy społecznej i działań kompensacyjnych ( sytuacje t. j. Osierocenie, rozbicie rodziny, itp. ).

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA – termin wprowadził reformator szkolnictwa ludowego w Niemczech i twórca nowoczesnych programów kształcenia nauczycieli A. DIESTERWEG w rozprawie „ Przewodnik kształcenia niemieckich nauczycieli”. Nazwał on pedagogikę społeczną zasadami działalności wychowawczej w środowisku.

Pedagogika społeczna wg Diesterwega:

• społeczno – kulturowe składniki procesu wychowania, kształtując nowe obszary działalności wychowawczej ( szczególnie poza szkołą, czyli we własnym środowisku ucznia) interesowała się przede wszystkim: - funkcjonowaniem różnych instytucji wychowawczych, kulturalnych i socjalnych w perspektywie ich celu wspomagania i rozszerzania procesów planowej działalności wychowawczej.

Dynamiczny rozwój dziedziny pedagogiki społecznej był uwarunkowany zachodzącymi przemianami społecznymi oraz kulturowymi, które to nadały jej empirycznego charakteru.

Rozwój systemów pedagogiki społecznej

P. Bergemann w dziele p.t. „Pedagogika społeczna oparta na podstawie doświadczalnej” zarysował koncepcje empiryczne jako zasady działalności wychowawczej wynikające z analizy rzeczywistości społecznej.