Rynek fuzji i przejęć w Polsce

1. Pojęcia fuzji i przejęcia

Fuzja (ang. merger) to dobrowolne połączenie majątku dwóch lub większej ilości przedsiębiorstw, przejęcie (ang. aquisition) natomiast definiuje się jako uzyskanie kontroli nad przedsiębiorstwem poprzez nabycie kontrolnej części udziałów. Polega na nabyciu lub objęciu udziałów lub akcji w spółce, co prowadzi do prawnego jej uzależnienia od innego podmiotu, nie powoduje jednak w konsekwencji utraty bytu prawnego przejmowanej spółki.¹

2. Rynek fuzji i przejęć (M&A) w Polsce i Europie Środkowej w 2009 roku

W całym 2009 roku w Polsce ogłoszono 556 fuzji i przejęć – o 8 (1,5%) więcej niż w 2008 roku. Łączna ujawniona wartość wszystkich transakcji wyniosła 8 522 mln euro (w 2008 roku - 8 538 mln euro) - suma ta obejmuje jednakże jedynie 72% wszystkich transakcji. Wartość teoretyczna całego rynku została oszacowana przez ekspertów KPMG i DealWatch na kwotę blisko 12 mld euro. Średnia wartość transakcji (spośród tych o ujawnionej wartości) spadła nieznacznie – z 21,7 mln euro w roku 2008 do 21,4 mln euro w roku 2009.² Mimo znacznego pogorszenia się warunków transakcyjnych w porównaniu z poprzednim rokiem ze względu na narastający światowy kryzys finansowy ilość transakcji pozostała na podobnym poziomie, co wskazuje na stabilność i siłę rynku.

W całym regionie Europy Środkowej w 2009 przeprowadzono 1663 transakcje o łącznej wartości ok. 25 mld euro, co oznacza, że zarówno wartościowo jak i ilościowo Polski udział wyniósł 1/3.³

Największą odnotowaną transakcją był zakup 28% udziałów Kampanii Piwowarskiej od Kulczyk Holding przez SAB Miller za ok. 800 mln euro.⁴ Drugie co do wielkości było przejęcie 17,32% udziałów PKN Orlen przez Naftę Polską na rzecz Skarbu Państwa za 471 mln euro.

Pod koniec 2009 roku nastąpiło wyraźne ożywienie na rynkach, które widoczne było także w pierwszej połowie 2010 roku. "Na wzrost polskiego rynku M&A mają wpływ pokaźne fundusze zebrane przez inwestorów finansowych w celu dokonania inwestycji na rynkach środkowo-europejskich. Dla zachowania wiarygodności zarządzających funduszami, środki muszą zyskownie pracować - zwrot na poziomie zwrotu z obligacji skarbowych dla żadnego z inwestorów powierzających swe środki funduszom private equity nie jest satysfakcjonujący" - stwierdził szef zespołu ds. fuzji i przejęć KPMG Krzysztof Klamut, cytowany w informacji prasowej spółki.⁵ Klamut wskazuje, że ożywienie rynku M&A dla większych transakcji leży bardziej w rękach inwestorów branżowych niż funduszy private equity.

3. Rynek fuzji i przejęć (M&A) w Polsce w 2010 roku

W 2010 roku w Polsce miało miejsce duże ożywienie na rynku fuzji przejęć. Na Polskę przypadło nawet ok. 3/4 wartości oraz 1/3 liczby wszystkich transakcji, które miały miejsce w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Globalnie liczba transakcji wzrosła jedynie o 3% w porównaniu z 2009 rokiem, nastąpiło jednakże umiędzynarodowienie rynku – 1/3 przeprowadzonych transakcji miała charakter transgraniczny. Według raportu Access 2 (jedyny przedstawiciel IMAP w Polsce), nastąpił wzrost wycen fundamentalnych firm przy silnym spadku ich wartości majątkowej, co ma stanowić dobrą podstawę do negocjowania wyższych cen sprzedaży, a także zakończenia większej ilości prywatyzacji.⁶

Największa ilość transakcji w 2010 roku została zawarta w przemyśle, technologiach informatycznych oraz na rynku produktów konsumpcyjnych: w produkcji zanotowano 133 transakcje, w budownictwie – 89.⁷ Najwyżej wyceniane były firny sektorów handlu detalicznego, opieki zdrowotnej, materiałów i surowców oraz mediów i rozrywki, najniżej – firmy z branży handlu nieruchomościami, jednakże największą sumę wartości odnotowano w sektorze finansów i ubezpieczeń (7,9 mld euro), na co niebywały wpływ miała największa transakcja tego roku – przejęcie BZ WBK przez Banco Santander za ok. 3 mld euro, a także oferta publiczna PZU warta 2 mld euro. Drugą co do wartości branżą okazała się energetyka (4,9 mld euro) – tu najważniejszą transakcją była prywatyzacja grupy Tauron Polska Energia za ok. 1 mld euro.⁸

4. Rynek fuzji i przejęć w Polsce w 2011 roku.

Polski rynek fuzji i przejęć jest obecnie obok rosyjskiego najbardziej dynamiczny w regionie. W I półroczu 2011 r. odnotowaliśmy znaczący wzrost wartości transakcji spowodowany dużymi przejęciami o niespotykanej dotąd skali na polskim rynku. Sprzedaż Polkomtela jest jedną z największych i technicznie najbardziej skomplikowanych transakcji na rynku fuzji i przejęć od lat. Podobnie sprzedaż Emitela, która była największą transakcją z udziałem funduszu private equity w Polsce, i Kamisu były transakcjami o rzadko spotykanej poprzednio skali

- Jarosław Iwanicki, partner w warszawskim biurze Allen & Overy

W badaniu Access 2 w 2010 roku 50% ankietowanych wskazało, że przyczyną dokonywania przejęć i fuzji w kolejnym roku będą kwestie sukcesji i przymus strategiczny, 30% natomiast – występowanie nadwyżek u inwestorów finansowych i potrzeby kapitałowe sprzedawanych firm.⁹

Raport M&A Index wskazuje, że w I półroczu 2011 roku nastąpił 52 – 59 %-owy wzrost wartości i 15%. wzrost liczby transakcji transgranicznych w porównaniu do I półrocza 2010 roku. Wzrost wartości i liczby krajowych przejęć i fuzji wyniósł odpowiednio zaledwie 9% i 3%, a transakcje transgraniczne stanowiły 52% wartości wszystkich transakcji w I połowie 2011 roku.¹⁰

Zgodnie z przewidywaniami prezesa Unicredit CAIB Jacka Radziwilskiego, wartość rynku fuzji i przejęć w Polsce może nawet osiągnąć 25 mld zł do końca 2011 roku. Byłby to rekordowy wynik w skali europejskiej. Siłą napędową wzrostu na rynku M&A miałyby być spółki z sektora energetycznego i banki.¹¹

5. Prognozy na przyszłość

Krzysztof Rozen z KPMG International prognozuje, że wartość rynku fuzji i przejęć w Polsce może zwiększyć się ponad dwukrotnie do 2013 r. jeśli kryzys zadłużeniowy w Unii Europejskiej zmusi zagraniczne banki do sprzedaży udziałów w krajowych pożyczkodawcach. Wartość transakcji stanowiąca obecnie ok. 3 % w odniesieniu do PKB ma wzrosnąć do 8-10% w kolejnych trzech latach i osiągnąć poziom znany z Zachodu.¹²

Podsumowanie:

Na przestrzeni kilku ostatnich lat polska gospodarka odnotowała znaczny wzrost na rynku fuzji i przejęć. Wzrastająca konkurencyjność firm pobudziła przedsiębiorców do inwestycji i konsolidacji. Zgodnie z szacunkami ekspertów DealWatch między 2009 a 2010 rokiem nastąpił wzrost wartości na poziomie 119 procent. Mimo wciąż trwającego globalnego kryzysu finansowego oczekuje się, że w 2011 roku, a także kolejnych latach, nastąpi wzrost zarówno wartości, jak i liczby transakcji.

Bibliografia:

Baranowska-Skimina A., Rynek fuzji i przejęć w Polsce i na świecie w 2010 r., URL: http://www.egospodarka.pl/67939,Rynek-fuzji-i-przejec-w-Polsce-i-na-swiecie-w-2010-r,1,39,1.html, 28.10.2011

Fuzje i przejęcia w Polsce w 2010 roku, URL: http://www.ipo.pl/zarzadzanie_w_firmie/artykuly/fuzje_i_przejecia_w_polsce_w_2010_roku_592639.html, 28.10.2011
Hanaszke E., Analiza. Rynek fuzji i przejęć w 2010 r. w Polsce, URL: http://www.strefabiznesu.nto.pl/artykul/analiza-rynek-fuzji-i-przejec-w-2010-r-w-polsce-49042.html, 28.10.2011

KMPG/DealWatch, Rynek fuzji i przejęć: Polska na tle Europy Środkowej, Edycja 2010
Kowalik F. / Kamaszewski P., Największe fuzje i przejęcia 2010, URL: http://www.forbes.pl/artykuly/sekcje/strategie/najwieksze-fuzje-i-przejecia-2010,10894,1, 28.10.2011
NBP, Archiwalne kursy walut, http://nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursy_archiwum.html , 12.12.2011
Okorowska Agata, Fuzje, inkorporacje, przejęcia, http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/fuzje;inkorporacje;przejecia,100,0,370788.html #, 12.12.2011

Polski rynek fuzji i przejęć podwoi swoją wartość, URL: http://www.pb.pl/2283758,90479,polski-rynek-fuzji-i-przejec-podwoi-swoja-wartosc, 28.10.2011
Polski rynek fuzji i przejęć rozwija się szybciej od rynków zagranicznych, URL: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/polski-rynek-fuzji-i-przejec-rozwija-sie-szybciej-od-rynkow-zagranicznych#, 28.10.2011
Polski rynek fuzji i przejęć wyróżnia się w Europie, URL: http://www.portalspozywczy.pl/finanse/wiadomosci/polski-rynek-fuzji-i-przejec-wyroznia-sie-w-europie,55043.html, 28.10.2011

Prusek T., Wartość fuzji i przejęć w Polsce urośnie nawet o 30 proc., URL: http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,7652778,Wartosc_fuzji_i_przejec_w_Polsce_urosnie_nawet_o_30.html, 28.10.2011

Wartość rynku fuzji i przejęć w Polsce może sięgnąć 25 mld zł w 2011 r., URL: http://inwestycje.pl/fuzje_przejecia/Wartosc-rynku-fuzji-i-przejec-w-Polsce-moze-siegnac-25-mld-zl-w-2011-r.;122271;0.html, 28.10.2011

Tabela 1. Zestawienie największych transakcji 2008-2010

PKP Przewozy Regionalne	16 województw	580 mln euro	2008
Kampania Piwowarska	SAB Miller	800 mln euro	2009
BZ WBK	Banco Santander	3000 mln euro	2010

1Okorowska Agata, Fuzje, inkorporacje, przejęcia, http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/fuzje;inkorporacje;przejecia,100,0,370788.html #, 12.12.2011

2 KMPG/DealWatch, Rynek fuzji i przejęć: Polska na tle Europy Środkowej, Edycja 2010, s. 6

3Ibidem.

4 KMPG/DealWatch, Rynek fuzji i przejęć: Polska na tle Europy Środkowej, Edycja 2010 s. 6

6Baranowska-Skima Aleksandra, Rynek fuzji i przejęć w Polsce i na świecie w 2010 r. za www.access2.com.pl

7Fuzje i przejęcia w Polsce: wartość transakcji M&A wzrosła o 119 proc. do 21 mld euro w 2010 r., http://forsal.pl/artykuly/477813,fuzje_i_przejecia_w_polsce_wartosc_transakcji_m_a_wzrosla_o_119_proc_do_21_mld_euro_w_2010_r.html, 12.12.2011

8Ibidem.

9Baranowska-Skima Aleksandra, Rynek fuzji i przejęć w Polsce i na świecie w 2010 r. za www.access2.com.pl

10KMPG/DealWatch, Rynek fuzji i przejęć: Polska na tle Europy Środkowej, Edycja 2010,

11 CAIB: Wartość rynku fuzji i przejęć w Polsce może sięgnąć25 mld zł w 2011 r., http://wyborcza.biz/biznes/1,100969,9394489,CAIB__Wartosc_rynku_fuzji_i_przejec_w_Polsce_moze.html, 12.12.2011.

12Polski rynek fuzji i przejęć podwoi swoją wartość, URL: http://www.pb.pl/2283758,90479,polski-rynek-fuzji-i-przejec-podwoi-swoja-wartosc, 28.10.2011