Fossa mandibularis – pars squamosa ossi temporalis cz. łuskowata dolna

art.temporomandibularis:/skroniowo-żuchwowy/

Główkę stanowi powierzchnia stawowa

głowy żuchwy.

Panewkę : stanowią dołek stawowy (fovea articularis) i guzek stawowy (tuberculum articulare) kości skroniowej.

Powierzchnie stawowe są pokryte chrząstką włóknistą. W stawie występuje krążek stawowy (discus articularis), który przyczepia się do błony włóknistej torebki stawowej i dzieli jamę stawu na dwa piętra : górne i dolne. Obie komory stawu mają osobne błony maziowe, które wyścielają od wewnątrz błonę włóknistą, lecz nie pokrywają krążka stawowego.

Torebka stawowa : na kości skroniowej przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych. Na żuchwie z przodu do górnego brzegu dołka skrzydłowego; z tyłu do szyjki żuchwy.[więzadło skroniowo-żuchwowe (ligamentum temporomandibulare) lateralis et medialis,- więzadło klinowo-żuchwowe (ligamentum sphenomandibulare) --więzadło rylcowo-żuchwowe (ligamentum stylomandibulare)

art atlantooccipitialis:/szczytowo-potyliczny/:elipsoidalny, r zginania prostowania boczne; 2 torebki; 2 błony szczytowo-potyliczne dor et ven, 2 więzadła boczne

art atlantoaxialis:/szczytowo-obrotowy/:obrotowy; r obrotowe; 2 torebki; błona pokrywająca, więzadło zęba kręgu obrotowego (Su Ca 2 odnogi wie skrzydłowe; ligg transversus atlantis)

art coxae:/biodrowy/: simplex, conguens, spheriodea, spolaryzowany

acetabulum coxae z fossa acetabuli, incisura acetabuli + caput ossis femoris z fovea capitis

-lig. Iliofemorale; lig.pubofemorale łonowo-udowe; lig.ischiofemorale kulszowo-biodrowe; -lig.transversum acetabuli poprzeczne panewkowe; -lig.capitis femoris głowy k.udowej

art genus /kolanowy/: cmopositum, condylaris, incongruens, trochlearis

1.articulatio femorotibialis/udowo-piszczelowy/;compositium, condylaris, incongruens

lig.collaterale mediale et laterale, lig.cruciatum cra et caud/krzyżowe/, lig.transversum genus, lig.meniscofemorale/łąkotkowo-udowe/, lig.tibiale craniale (caud) lat et med , lig.popliteum obliquum/podkolanowe skośne/

2. articulatio femoropatellaris /udowo-rzepkowy/: simplex, trochlearis, saneczkowy, zatrzaskowy(eq), congruens; lig.femoropatellare mediale et laterale; lig.patellae rzepki (retinaculum patellae mediale troczek rzepki: lig.patellae mediale rzepki przyśrodkowe) (retinaculum patellae laterale troczek rzepki: lig.patellae laterale rzepki boczny) lig.patellae intermedium rzepki pośrodkowe; bursa infrapatellaris proximalis et distalis kaletka podrzepkowa bliższa dalsza; recessus suprapatellaris, lateralis, medialis /zachyłek/

art sacroiliaca:/krzyżowo-biodrowy/:simplex, comgruens, plana.

Powierchnia uchowata skrzydeł k.biodrowej(facies auricularis alae ossis ili)+pow. Uchowata skrzydeł k.krzyżowej(facies auricularis alae ossia sacri); ligg.sacroiliaca ventralia et interossea et dorsalis

art cubiti:/łokciowy: 1.art humeroulnaris 2. humeroradialis: ligg colateralia laterale et mediane; ligg anulare radi/pierscieniowate k promieniowej/, ligg obliquum cubiti/ skośne łokcia/

art carpi:/nadgarstka/: staw złozony z 4 stawów wtórnych: 1.art antebrachiocarpi/przedramienno-nadgarstkowy/(wtórnie na: art radiocarpea et ulnocarpea) 2. art medicocarpea/śródnadgarstkowy/ 3. art carponetacarpale/nadgarstkowo-śródręczny/ połączone są za pomocą: ligg colaterale carpi lateralis et medialis, lig radiocarpe, lig radiocapre palmaris, lig ulnocapri palmare.

art metaphalangae:/śródręczno-czołowy, śródstopno-czołowy/:pęcinowy: ligg colaterale mediale et laterale, do torebki przyczepiają się trzeszczki bliższe i ich więzadła(ligg palmaria/plantaria/; ligg sesmoideum collaterale mediale et laterale; ligg sesmoidea brevia et cruciata/krótkie i krzyżowe/ i mięśnie międzykostne /są to mocne ścięgna/

art interphalangea proximalis et distalis:/miedzypaliczkowy blizszy(koronowy) i dalszy(pazurowy, raciczny lub kopytowy)/

2x ligg colaterale mediale et laterale; Ru ligg palmaria s plantaria; dis: trzeszczka dalsza: ligg sesmoidale mediale, Ca brak trzeszczek, ligg dorsalis,; Eq ligg ungularesesmoideum, ligg dorsalis

bruzdy żwacza:doczaszkowa, doogonowa, podłużna prawa i lewa, dodatkowa prawa i lewa ,wieńcowa dobrzuszna i dogrzbietowa, rynienka żwaczowo-czepcowa

przedsionek nosa:wysłany bł śluzową typu skórnego nab wielo płaski tworzy fałd prosty, wyróżniamy, nozdrza przednie (nares) przegrode nosa /septum nasi/, cavum nasi dec et sin., u Ca mamy płytkę nosowa,lusterko(planum nosali) u Su (rostale) Ru (nosolabialis-śluzowica) , chrzastkę nosa boczna dogrzbietową i dobrzuszną; przyśrodkowa dodatkowa, boczna dod. ; Eq ma chrząske skrzydłowa nosa, i ma nos skórny, są te włosy zatokowe u Eq i czuciowe , od jamy właściwej oddzielona jest u Eq otowrem nosowo-łzowowym, jest tam tez wyniosłość skórna,zachyłek,

od zewnatrz jest apex nosi i nasada basic nosi.

przedsionek ust: cz. jamy ustnej ograniczona od przodu warga dolna i górna od tyłu łukiem zębodołowym, zębami, łukiem skrzydłowo-żuchwowym od boku policzkami u Eq i Ru -brzeg międzyzębowy diastema). Wyróżniamy w nim 2 parzyste części boczne cz.policzkowe i wargowa między zębami siecznymi a wargami . Między wargami jest szpara (rima oris) wargi schodzą się tworząc spoidło /camissura labrium dex et sin w anguli oris dex et sin/

carina trachea=ostroga tchawicza na rozwidleniu tchawicy/ biffuractiu trochleare/

szpare głośni tworza fałdy głosowe i ich wyrostki

jajnik: ma mesoovarium, ma hilus(wnęke) i margo mesentericum , margo liber, facies medialis et lateralis, extremitas tubaria sąsiaduje z infundibulum tuba uterina przeciwległy to extremitas uterinae,(lig ovarium proprium). 2 warstwy -zona parenchymatoza ovari- powierzchowna, cz korowa - zona vasculosa ovari-środkowa,naczyniowa, ma 2 osłonki – nab jedn cylindryczny– błone biaława , zrąb tworza fibriocyty+kom śródmiąższowe, /oocyty Bo 100tys Su 120tys/

OOCYT->pęcherzyk jajnikowy pierwotny-> wtórny->pęcherzyk dojrzały (otoczony łącznotkankowa osłonka theca folticuli t.externa et interna; kom nab tworza warstwe ziarnista; wydzielaja płyn z estrony, falikuline; jama pęcherzyka ma wzgórek jajonośny cumulus oophorus; kom pęcherzykowe tworzą błonę przejrzysta daj wieniec promienisty corona radiata)ma jeszcze strzępki jajowodu ; t. jajnikowa odchodzacą od aorty brzusznej ,gałązka jajnikowa t. macicznej, żyła jajnikowa do z głównej doogonowej lub z nerkowa ;

przebieg moczowodu: miedniczki nerkowe->moczowód prawy i lewy pozaotrzewnowo przyśrodkow od nerki → przebija skośnie grzbiet ściany pęcherza na granicy szyjki i trzonu tzw. trójkącie pęcherza na słupach moczowodowych jako ostium uterium dex et sin /cz. brzuszna przylega do mm lędzwiowych krzyżuje się z aorta brz i ż główna cz. miednicza wkracza w fałd płuciowy/ cz. moczowodu: cz brzuszna, cz miednicza

napletek Eq: zb z blaszki zew, ujścia napl., pierścienia napl., bł wew, dno napl., bł prąciowej i dodatkowo fałdu napletkowy i mówimy tu o napletku wew i zew ; u reszty tak jak wyżej bez fałdu napl ;u Su jest uchyłek diverticulum preputialis; są włosy przy ujściu , gruczoły limfatyczne, potowe ,łojowe

mięśnie prącia: m urethralis cewkowy, bulbospongiosus-opuszkowo-gąbczasty, ischiocavernosus-kulszowo-jamisty, m retractor penis, napletka: preputium cranialis et caudalis

płacik jądra: przegródki jadra, cewki nasienne kręte(nab płuciowy-kom podporowe i nasienne, błona własna)>cewki nasienne proste(nab pryzmatyczny)> siec jadra miąższ stanowi tk łączna śródmiaższowa z nerwami naczynia wł i limfatycznymi

drogi wyprowadzające pleminik: najądrze : przewodziki wyprowadzające > nasieniowód > banka nasieniowodu z uchyłkami ; gr rozgałęsione AMPULA +gr dodatkowe> uchodzi do cz. miedniczej cewki moczowej +przewód gr pęcherzykowego > przewód wytryskowy> ujście wytryskowe na wzgórku nasiennym (wew pow grzbietowej ściany cewki moczowej w odc miedniczym. )

najądrze: epididymis : -caput, corpus, cauda, ; extremitas capitis et caudatis>nasieniowodu,

-otoczony powrózkiem nasiennym z t i ż,n jądrowymi, nab dwurzędowy, otoczony błona biaława, poskręcany bardzo długi przewód, ma pozostałość bo przewodzie środnerczowym w postaci przydanku najądrza appendix

ujście jajowodu do macicy: uchodzi do rogów macicy bez granicy tylko u Ca i Eq jest brodawka jajowodu w rogach macicy

przedsionek pochwy: zatoko moczowo-płuciowa: nab wielo płaski. Gr przedsionkowe(minore et majores), sploty żylne>opuszka przedsionka bulbus ventriculum, po bokach szczątki przewodu śródnerczowego.

Elementy żołędzi: glans penis, trzon szyjki, korona żołędzi, dół żołędzi,, pod jest ciało jamiste żołędzi (Ca,Eq) lub tk gąbczasta, os penis (Ca), 3 obwodowe wypustki ciał jamistych (Eq),esowate zagięcie (SU Ru)

ściana moszny, Osłonki jądra: skóra moszny(delikatna z gruczołami potowymi i łojowymi, włosami ), błona kurczliwa DARTOS, powięź nasienia zew, m. dźwigacz jądra -cremaster, -powięź nasienna wew(osłonka pochowa), blaszka ścienna osłonki pachwinowej,

wyróżniamy pośrodku przegroda moszny/septi scoti/,na powierzchni szew, worek jądrowy /sacus testis/, / zespolenie powięzi nasiennej wew i blaszka ścienna osłonki pochwowej tworzy wyrostek pochwowy , i ma jamę z kanałem obejmującą powrózek nasienny , do jamy brzusznej biegnie przez ujście pochwowe otoczone pierścieniem, do kanału pachwinowego canalis ingualis i zespala się z blaszka ścienna i trzewna otrzewnej

przekrój jądra: siec jądra, cewki nasienne proste, cewki nasienne kręte , tk śródmiąższowa,(płacik jądra) błona biaława

ściana macicy: błona śluzowa(Ca,Eq,Ho-walcowaty Ru wielowarstwowy/okresowo zmienna/ gr maciczne/ buduje łożysko) błona mięśniowa (-okrężna, -naczyniowa, -podłużna/w ciąży ulega przerostowi)błona surowicza (nab jed płaski,/ stanowi kontynuacje otrzewnej) błona przymacicze( łączy macice z krezka, tworzy ja ligg latum uteri, (szerokie macicy) są dwa symetryczne fałdy otrzewnej biegnące do margo uteri dex et sin. Przedłużeniem jest osłonka surowicza , krezka ma jeszcze fałd boczny z ligg teres uteri( obłe macicy)

cz. pochwowa szyjki macicy: tworzy sklepienie pochwy formix vagine, posiada ostium uteri interni et externi, jest otwarta podczas porodu i rui, Su posiada opuszki szyjkowe pelvini cervicales zamykające otwór i Su brak tej części, wyróżniamy kanał szyjki, na ścianie są gruczoł szyjkowe,

pudentum femine: srom: ma wargi schromowe labia vulva, łącza się za pomoca camisurra dorsalis et ventralis , między nimi jest szpara rima vulva, są to umięśnione wały skórne, pokryte owłosieniem, pigmentowane, ma liczne gr potowe łojowe od we przechodzi w błone slizowa przedsionka pochwy. Pod spoidłem ventralis jest krocze

prącie: korzeń, szyjka, żołądź, ciało jamiste prącia, ciało gąbczaste prąci, opuszka prącia, ciało gąbczaste żołędzi, Ca os penis, (ciała jamiste pokryte błona biaława, wgłąb ich odchodzą beleczki ciała, jama ciała wypełniona sub jamista, przegroda prącia umocowywuje ciała w prąciu, w środku mamy bruzdę cewki moczowej spowitą ciałem gąbczastym) na zew mamy bruzdę grzbietowa, procie jest przymocowane za pomocą ligg suspensorium penis

krezka jądra: mesorchium: podwójna blaszka otrzewnej wiążąca blaszkę osłonki pochwowej z blaszka trzewna tej osłonki, łączy jadro z najądrzem pod nazwa krezki najądrza, (między nimi jest torebka jądrowa bulbus tecticularis), wyróżniamy odc większy bliższy i odc mniejszy dalszy, przechodzi na powrózek jako krezka powrózka, łączy się z wyściółkiem kanału pachowego i wkracza do jamy miednicy jak fałd nasieniowodu zaś krezka powrózka uchodzi do jamy brzusznej w fałd naczyniowym.

gruczoły dodatkowe: 1.gr pęcherzykowy/ gr vesicularis/- u Eq nasienny układa się za szyjka pęcherza, grubościenny gruczoł brak go u Ca, przewód Eq,Bo zespala się z nasieniowodem w przewód wytryskowy, Su uchodzi samodzielnie do cewki moczowej

2. gr krokowy/ prostata/- wyróniamy trzon(przylega do ściany cewki, u Ca obejmuje cewkę z wszystkich stron, ) cz. rozsiana / disseminata/- u Ca słaba, Bo, Su objęty m cewkowatym, u Ov tylko ta cz. , u Eq tworzą się płaty ułożone po bokach cewki połączone cięśniną gr krokowego/ithmus prostats/, brak cz. rozsianej u Eq,

3.gr. opuszkowo-cewkowaty/gl bulbouretheralis/, parzysty w obrębie cewki obok opuszki prącia, u Ca brak, , U Su duży okryty m. cewkowo-opuszkowym, Eq Bo wielkość orzecha włoskiego, Bo przewód pojedynczy u Eq 2-3.

naczynia i nerwy narzadów płuciowych męskich:t.sromowa wew, (cz miednicza cewki, gr dodatkowe,), t. sromowa zew(moszna,osłonki jada, napletek i Su t m. dźwigacza jadra), t. jądrowa i t nasieniowodow(jadro,najądrze, nasieniowód), Penis: u Su Ru t sromowa wew, Ca wew i zew, Eq dołącza t zasłonowa. Żyły są jednoimienne i mają tendencje tworzenia splotów,

mamy węzły chłonne biodrowe, krzyżowe, pachwinowe, lędźwiowe,

od splotu lędźwiowego >n biodrowo-podbrzuszny, biodrowo-pachwinowy, płuciowo-udowy,/ splotu krzyżowego>n sromowy, n grzbietowy, , unerwienie współczulne od splotu miedniczego a przyspółczulne od nn. Miedniczych.

Prącie parzystokopytnych: typ włóknisto-sprężyste, flexura sesmoidea (Su-2 łuki, 1 w stronę pępka, 2-doogonowo) (Bo-łuk grzbietowy wypuchlony od przodu, łuk brzuszny do tyłu) silnie rozwinięta błona biaława, spycha tk jamista na drugi plan, prącie wydłuża się podczas erekcji przez czasowe zanikiem esowatych zagięć, trzon prącia jest mocno zakotwiczony Su napletkiem a Bo na spojeniu miedniczym, Su ma świderkowaty ostry żołądź, Bo żołądź w postaci czepka, Bo ujście zewnętrzne cewki -brodawkowate wzniesienie, wąskie,

mieśnie płuciowe żeńskie: kulszowo-jamisty(ischiocavernosum), zwieracz przedsionka(constrictor vestibuli), zwieracz sromu(constrictor vulvae), kulszowo-cewkowy(ischiouteralis)

zstępowanie jąder:abdominalis (brzuszna)-> preingwinalis (przed)-> ingwinalis (pachwinowa)-> prescrotalis (przed)-> scrotalis (mosznowa)= właściwa

płacik nerki(nereczki): słupy nerkowe, objęte kielichem nerkowym, jako pola sitowe z otworem brodawkowym,: rdzeń(wierzchołek piramidy), cz. promienista kory, t i z łukowata, cz skłębiona kory, kora (podstawa piramidy)

Ca, Eq, Ov, koza->tw.wspólna brodawkę jako ciąg grzebień nerkowy Nerka jednobrodawkowa gładka

Ho, Su- wielobrodawkowa gładka

Bo- wielobrodawkowa pobrużdżona

naczynia nerki: aorta brzuszna → t. nerkowa-tt miedzypłatowe-tt łukowate-tt międzypłacikowe-tt kłębkowe odprowadzające(biegun naczyniowy /vasa afferentia/)→ tt kłębka odprowadzającego(biegun cewkowy/vasa efferentia/) →kapilary → żyły gwiazdkowe/międzypłacikowe →z łukowata → ż nerkowa → z głowna doogonowa

tt łukowate → t. rdzeniowe → t. koronowe przeszywające → tt. Torebkowe → tk tłuszczowa

nerwy” plexus celiacus → n sphlanhnicus minor → plexus renalis : n. vagi

jama właściwa nosa: cz. oddechowa (concha dorsalis et ventralis,, plice recta et allaris, meatus nasi dorsalis et medius et ventralis et communis, ductus incisivi,) cz węchowa (twarzy ja kość sitowa z małżowinami ecto et endoturbinalia, z nerwami bezrdzenymi /fila olfactoria/)

chrząstki krtani: tarczowa/ thyroidea/, pierścieniowata/ cricoidea/, nagłośniowa/epiglatica/, Parzyste: nalewkowe/arytenoideae/(3 proc. stawowy mięsniowy, głosowy), klinowate/cuneiformes/

połączenia stawowe krtani: 1)art thyreo-cricoidea( ligg. Brak Ru) 2) art thyreo-hyoidae (ligg. Mebrana brak Ca) 3) art crico-arytenoideae dex et sin (ligg et artenoideae transversus)

ligg. Arytneocorniculatum. Arytneothyroideum. Vestibularis. Thyroepigloticum. Cricotracheale. Hyoepigloticum.

Mięśnie własne krtani: artytenoideus tranversus(nalewkowaty poprzeczny), cricoarythenoideus lateralis et dorsalis(pierścieniowonalewkowy boczny i grzbietowy), cricothyroideus(pierścieniowo-tarczowy), vestibularis(przedsionkowy), vocalis (głosowy), u Eq: tarczowo-nalewkowy, napinacz uchyłka bocznego.

Fałdy krtani: nagłośniowo-językowy pośrodkowy, nalewkowo-nagłośniowy, przedsionkowy, głosowy.

Cavum laryngei: cz przdnią przedsionek (między wejście a szparą przedsionka; wejscie do krtani ograniczaja: nagłoścnia ch nalewkowe, fałd naewlowo-nagłośniowy) cz. środkowa( między szpara przedsionka a szpara głosowa,głóśnia /glottis/, znajduja się przed szpara zachyłki sluzówki krtani/ vestibulum laryngei/), cz. tylnia, jama właściwa = podgłośniową, przedłuża się w tchawice.

Struna głosowa:/chorda vocala/=plice+musculi+ligg vocale

głośnia:: /glottis/=rima glotis + 2 struny głosowe

ściana gardła: 1.śluzówka( górna cz. nab jedn walco użęsiony; dolna cz. nab wielo płaski+ tk limfatyczna) 2. powięż wew albo głębok( cienka → w szew gardła) 3.mięśnie pop prążkowane ( zwieracze: -przednie/podniebiennogardłowy, skrzydłowogardłowy/-środkowe /gnykoeogardłowy/ -doogoonowe/tarczowo-gardłowy, pierścieniowo gardłowy/ rozwieracze: mm rylcowo-gardłowe doogonowe,

mięśnie żagielka: podniebienny, napinacz, dzwigacz, /palatinus, levator veli palatini, tensor veli palatini/

palatinum molle: podniembienie miekkie, żagielek: powierzchnia gardłowa(nab użęsiony) i językowa (nab wielo płaski), brzeg wolny, wypełniony mięśniami, zamyka on groge odechowa podczas połykania i na odwrót, brzegi zagielka tworza łuki z językiem, tk limfatyczna tworzy migdałek podniebienny w łukach jezykowych w kieszonkach migdałkowych( Ca fossa, Ru sinus, Eq 3 migdałek między twardym a miekkim) , Ov, Su mają migdałek przynagłośniowy,) a palatina majo et minor.

Palatinum durum:podniebienie twarde: podstawe tworzy proc palatinus ossis incisivi et maxillaris i blaszka pozioma k podniebiennej, błona śłuzowa tworzy ciało jamiste podniebienia oraz wyniosłości fałdy zwane zmarszczkami podniebiennymi/ ruge/ przedzielone szwem /raphe/, za cęgami jest brodawka sieczna u Eq niedrożny(łączy jame nosowa z jamą ustna), jest tez otwór nażądu jacobsa (szczatkowy narzad węchowy)

język: apex, collum, radix, margo laterale sin et dex, facies ventrale et dorsale, sulcus linguae,frenulum linguae, łuk językowo-podniebienny, i fałd jężykowo-nagłośniowy, mieśnie języka własne: transversus linguae, vercicalis(pionowy), longitudinalis sup et prof. czudze: genio-hyoideus,-glossus, hyloglossus, styloglossus, chondroglossus,

brodawki: smakowe: fungiformes(grzybowate),vallatae(okolone),foliatae(liściaste).mechaniczne: filiformes(nitkowate), conicae(stożkowate), lenticulare(soczewkowate)

Eq Trzon 2 okolone +okolona dodatkowa, za nim 2 liściaste, Korzeń: nitkowate Wierzchołek: grzybowate

Bo Trzon: po bokach nitkowate, Korzeń: 2 rzędy okolone, między nim a wierzchołkie bruzda poprzeczna zwana wałem języka/ torus linguae/

Su : 2 okolone w środku przed nimi 2 liściaste, na korzeniu gęsto usiane nitkowate

Ca po srodku rowek okolone 2-3 po bocznych stronach języka na trzonie, obok nich odbrzusznie 2 liściaste U Ho jest otwór ślepy /foramen caceum/ pozostałosć po przewodzie tarczycy

gl parotis → przedsionej jamy ustnej, na brodawce siecznej(Ca Eq 3 ząb, Bo Su 5 ząb policzkowy ), Ho,Ca,Ov biegnie pod żwaczem, Eq Bo Su koło gałęzi żuchwy wnika w wcięzie naczyniowe i z t i z przechodzi na policzek

gl mandibularis → kolo m rylcowo-językowego wpada do jamy ustnej właściwej i ot się na mięsku podjęzykowym,

gll sublingualis →major (mięsko podjęzykowe) minor ( fałd mięskowy)

gll zygomaticus → Ca 5 ząb policzkowy

ząb: korona(emaneum-dentium-)-szyjka(emaneum-cementum-dentinum)-korzeń(tkwi w zębodole a pomoca ozębnej/peryodentium/; cementum-dentinum); wyrózniamy jame zęba, kanał zęba, wierzchołke korzenia(pulpa dentis/miazga zębinowa/)

U Bo, Eq i kły Su: korona+szyjka=corpus dentis(cement,szklowo,zębina) budowa taka sama na całęj długości,

powierzchnie żębów: zgryzu/occlusalis/, stykowa przednia i tylnia/contactus/, językowa/lingualis/, przedsionkowa(twarzowa)/vestibularis(facialis)/

Ca M: 321/313=28 S; 3142/3143=42

Kot M: 313/312=26 S: 3131/3121=30

Su M: 313/313=28 S: 3143/3143=44

Ru M: 003/3(1)3=20 S: 0033/3(1)33=32

Eq M: 303/303=24 S: (f)=303(4)3/3033=36-38 (m)=313(4)3/3133=40-42

Uzębienie Eq: diphio(dwupokoleniowość), hetero(dens incisivi,canines, premolares, molares), lopho(szkliwo fałdowe), hypselo(długokoronowe)- DONTYZM Siekacze=1-cęgi,2-średniaki,3-okrajaki

Ru: hetero,diphio, seleno(wyspy szkliwne połksieżycowate), hypselo Siecznych jest 8

Su: diphio, hetero, buno(niskie pieńkowate), brachio(Krótkokoronowe)

Ca: diphio, sekto(zęby piłowate), hetere, brachio

Gaster: cz.wpustowa/pars cardica/(ujście wpustowe) cz.odzwiertnikowa/pars pylorica/(jame,kanał ojście), krzywizna mniejsz większa/curwatura minor et major/ pow. przeponowa, scienna i trzewna/ facies diphagmatica, parientales et vicerales/ trzon żołądka, wcięcie kątowe, jame odżwiertnikową dno, i worek ślepy u Eq, i zachyłek żołądka u Su,

ściany żołądka: 1błona śluzowa:(są pola i dołeczki)nabłonek, warstwa właściwa(gr wypustowe, właściwe żołądka,odźwiertnikowe), mieśniówkę,, 2błona mięśniowa(skośne, podłużne, skośne zew; m. sphtincter pylori et cardiae): 3błona surowicza:(otrzewna trzewna)

unerwienie, unerwienie przełyku i żołądka: n vagus, nn sympaticus, przełyk plexus myentericus między pokładami mięśni, w żołądku plexus gastricus, pexus celiacus plexus mesentericus cranialis, plexus submucose,/PRzełyk: a.eosphagus, zz szyjne i przełykowe, Żołądek: t. trzewna( t śledzionowa, wątrobowa, żołądkowa lewa; ż wrotna,

żołądek Su : jednokomorowy złorzony: cz. gruczołowa/parsglandularis/nab jedno cylindryczny; cz bezgruczołowa/ pars nonglandularis/ nab wielo płaski

żołądek Eq: tak jak Su i ma jeszcze worek ślepe/ sacus cecus/ (zew bruzna okrężna; wew brzeg sfałdowany/margo plicatus/) ligg gastrophrenicus, ligg gastrolineales,(umocowywuja zołądek) krezkamniejsza dogrzbietowa( ligg. Hepaticoduodeni, ligg. Hepaticogastricum) sieć większa

żołądek Ru: wielokomorowy z preventriculi, ŻWACZ rumer= facies parientalis(sulcus longitudinalis sinister), et viceralis(sulcus longitudinalis dexter), curvatura dorsalis, extremitas caudalis et cranialis, sulcu cranialis lub caudalis, accesorius dester et sinister, możemy wyróżnic worek dogrzbietowy i dobrzuszny , poprzecznie do nich jest bruzda wieńcowa dogrzbietowa lub dobrzuszna, do tyłu mamy zachyłki ślepo zakońcone w postaci worków ślepych: sacus cecus caudodorsalis et caudoventralis, na przodzie worka dogrzbietowego mamy przedsionkek żwacza jako worek ślepy: sacus cecus craniodorsalis (między nimi bruzda przedsionkowo-żwaczowa)

do bruzd zew są w wew odpowiedniki w postaci filarów/pila/ ; od czepca oddziela bruzda żwaczowo-czepcowa a wew ma jednoimienny fałd.

CZEPIEC/ reticulum/ facies diphagratica reticuli, ma dno/ fundus reticuli/, ujście żwaczowo-czepcowe/ ostium rumioreticularis/ KSIĘGI /omasum/, curvatura dorsalis, basic omanis, TRAWIENIEC /abomasum/ zoładek właściwy, gruczołowy trawienny, wyróżniamy curvatura minor et major,

Rynienka żwaczow-czepcowa: bruzda pozwalajaca pogarmowi dostanie się do trawieńcva omijajac przedżołądki, zbu z mieśni, wyrózniamy w niej wargi lewe i prawe i dno , jest ona podzielona na bruzdy między przedżoładkami i kończy się ujściem księgowo-trawieńcowym,

Duodenum: cz. doczaskową/cranialis/(układa się na pow trzewnej wątroby, kończy się zagięciem doczaszkowym/flexura duodeni cranialis/) cz. ztępująca /descendens/(zagięcie doogonowe/flexura caudalis/),cz wstępujaca /ascedens/ (zagięcie dwunastniczo-czcze/flexura duodenojejunalis/ przedłuża się w jelito czcze) na granicy dwunastnicy i czczego jest fałd dwunastniczo-czczy

Eq Bo,Su pętla esowata/ans sigmoidale duodeni/ Eq bańka dwunasticy/ampulla duodeni/

przebieg duodeni u Ru i normalny:koło wrót wątroby tworzy esowate zagięcie-zagięcie przednie – duodenium descendens – koło guza biodrowego- zagięcie doogonowe- duodeni ascendens- pod trzustka – zagięcie dwunastniczo-czcze-w jejunum

okrężnica Ca :ostium cecocolium-->colon ascendens-tranesvrsus-descendens-sigmoidale-->rectum-/wstępujaca-podłużna-zstępująca-esowata->do odbytu/ Ru pętla spiralna/ans spiralis/w wstępujacej (sa 3 : pętla bliższa, pętla spiralna, pętla końcowa) od; wew są zakręty dośrodkowe/gyri centropentles/->zagięcie centralne-> zakręty odśrodkowe/gyri centrifugales/ Su ma pętle spiralna w postaci stożka w wstępujacej okreżnicy, wierzchołki stożka stanowia przejście zakrętu dośrodkowego w zakręt odśrodkowy

okrężnica Eq colon: wielka, grupa(zagięcie mostkowe miednicze przeponowe)Bańka okreżnicy → mała cienka (między poprzeczna) (ma 4 taśmy i 4 rzędy wypuchlenia

jelito ślepe Eq: basic, corpis, apex(ceci); curvatura minor et major; taśmy dogrzbietowa, dobrzuszna, boczna, przyśrodkowa,;fałdy półksiężycowate między taśmami; fałd ślepookrężniczy/cecocolia/ ;olbrzymi worek srednio 33lit, zawiera flore bakteryjną

odbytnica /rectum/: → canalis analis(linia odbytowo-odbytnicza(strefa słupkowa)-pas pośredni-linia odbytowo-skórna(m zwieracz wew i zew odbytu)- tworzy się ampulla recti Ca m.odbytniczo-ogonowy/rectoccygeus/; w kanale jest strefa słupkowa(słupy i zatoki; gr odbytnicze) Strefa pośrednia Strefa Skórna ( gr okołoodbytnicze/circumanales/; gr własne zatok/sinus paraanalis/

Su 3 strefy śluzówki jak u Ca ale bezgruczołowy 1-nab wielo płaski, 2-nab jedno cylindryczny 3- m. dzwigacz odbytu reszta jak u Ca bez gruczołów

Ru jak w ogolnej m zwieracze i unosiciel Eq ja w ogolnej i Ca bez gruczołów; tw się pętla odbytu dobrzuszna , m wciagacz prącia; m wciagacz łechtaczki

wątroba: pow przeponowa, trzewna (wyciski/impressio/); płat ogoniasty(procc. Papillares et caudatus), czworoboczny i po bokach płaty lewy(brak Ru) i prawy(brak u Eq) (dwudzielne /na mediana i lateralis z wcięciem międzypłatowym/)

unerwienie: ganglion celica(gł współczulne) n vagus (gł przywspółczulne) +lnn hepatici

krążenie wątrobowe: czynnościowe: v porte → interlobales → intralobales → interlobulares(perilobulares-plexus perilobulares-intralobulares) → centralis → sublobulares → hepatice → v cave caudalis Odżywcze: a hepatica → aa interlobares → inter lobulares → kapilary → vv interlobulares

przewody żółciowe: przewody międzyzrazikowe-przewody zbiorcze:( przewody żółciowe/biliferi/- przewód wątroby prawy i lewy)- przewód wątroby wspólny + przewód pęcherzykowaty/ductus cysticus/ =przewód żołciowy/ductus choleodosus/uchodzi na brodawce dwunastniczej

Eq(nie ma d cysticus= jest tylko ductus hepaticus) Ca (przewodziki zółciowe zespalaja się 3-5 przewody wątrobowe i uchodza pojedyńcod do przewodu pęcherzykowego +przewód trzustki uchodza do brodawki dwunastniczej większej

więzadła wątroby: ligg hepatogastrici(Ru), ligg hepatoduodenium(Ru), ligg coronarium, (+przepona,Ca,Eq) ligg triangulare dextrum et sin (płaty do przepony, Su,Ca,Ru,Eq) lig falciforme/sierpowate/ (jest fałdem otrzewnej ściennej dolnej, Su,Ca,Eq;) na jest lig teres hepatis (z t pępkowa/umbilicalis/, Ca), lig hepatorenalis (Ca); lig gastroesophagus (Eq)

vesice fellae: pęcherzyk żółciowy: magazyn żółci; wyróżniamy dno, pęcherzyk żółciowy, U Ru przewód wątrobowo-pęcherzykowy, trzon,szyjke brak u Eq myszy słoni

Otrzewna/peritoneum/ (jama miednicza i brzuszna)

opłucna: /pleura/(jama klatki): tw 2 worki opłucnowe; sciana pośrodkowa =śródpiersie /mediastenium/, w niej leży osierdzie/pericardium/ oby dwie maj płyny, są to błona surowicza

przepona: /diaphragma/: cz. lędzwiowa, żebrowa, mostkowa

mm wdechowe:pochyły dogrzbietowy, zębaty dogrzbietowy doczaszkowy, dźwigacz żeber, międzyżebrowe zew, prosty klatki mm wydechowe: zębaty dogrzbietowy doogonowy, miedzyzebrowe wew, cofacz zebra, podzebrowy, poprzeczny klatki

prawy przedsionek:uchodza do niego uścia: ż głównej dogonowej i doczaszkowej, z serca najmniejsze, zatoka wieńcowa, ż nieparzysta,ujście przedsionkowo-komorowe z zastawka trójdzielna /valva tricuspidalis=płat:kątowy,scienny, przegrotowy/ (wew jest mm grzebieniaste/pectinales/; guzek miedzyzylny/tuberculum intervenosum/)

komora prawa: wew ma przegroda międzykomorwa, mm brodawkowy mały-podtętniczy-wielki;beleczki mięśniowe i przegrodowo-brzeżne;, ujście pnia płucnego z zastawka pnia/valvu tranci pulmonares=płat półksieżycowaty prawy i lewy, i pośredni; grudka płata na wolnym brzegu/

lewy przedsionek:mm grzebieniaste, w zyciu płodowym/valva formanis ovalis/, ujscie zz płucnych

komora lewa:ujscie przedsionkowo-komorwe lewe z zastawka dwudzielna/valva bicuspidalis=płatek przegrodowy i ścienny/; mm brodawkowe poduszkowaty,przedsionkowy; są beleczki miesniowe i przegrodowo-brzezne; ujście aorty /valva aortica=płatek połksieżycowaty przegrodowy-prawy-lewy; na wolnym brzegu grudki/; tworzy zatoke aorty (ujscie tt wieńcowych)

zachyłki otrzewnej: odbytniczo-pęcherzykowy,odbytniczo-maciczny,przestrzen podprzeponowa, torba sieciowa

serce: basic, apex, margo: ventricularis sin et dex, facies auricularis cordis=sinister, sulcus coronalis(wieńcowa)(gr między przedsionkami a komorami), na przedsionkach jest auricularis dex et sin, , przy odejsciu t płucnej jest stożek tętniczy/conus arteriosus/, sulcus interventricularis paraconalis(przystożkowa)-> sulcus apicis cordis (między komorami), na prawym przedsionku jest sulcus interventricularis subsinuosus(podzatokowa)= wew septum

mieśniówka serca tworzy pierścienie włókniste(przedsionkowo-komorowy prawy i lewy, włóknisty aorty i pnia płucnego+chrzastki u Bo kość)

unaczynnienie serca: TĘTNICZE:zatoka aorty-aorta wstępująca-tt. Wieńcowe(dex et sin./u Ca i Ru t. lewa rozdziela się na ramus interventriculare paracornalis i ramus circumflexum)-nacz. Włosowate-ż. Serca-prawy przedsionek ŻYLNE Eq,Ca,Ru: v.interventriculare paracornalis +v.oblique atri sin->v.cordis maga + media->sinus coronalis /vv. Minime cordis et v cardiaca dextea-> atrium dex

Ru: jest jeszcze v cordis caudalis, v margo ventricularis sinister

unerwienie serca:

uk sympatyczny: wł eferentne przedzwojowe 1,2,3,4,5 Th rdzenia kręgowego jako gałązki białe do mnie współczulnego-->do zwoju szyjnego medianus(-->nn. Cardiaci cervicales cran.) ,caudalis(zwoj szyjno-piersowy-->nn.cardiaci cervicales caud.) oba tworzą zwoj sercowy i splot sercowy. Uk parasympatyczny: zapewnia nerw błędny w postaci gałęzi sercowych doczaszkowych i doogonowych, które tworza splot sercowy

uk przewodzacy serca: uk zatokowo-komorowy:wł purkiniego+kom nerwowe wegetatywne tworzą: -węzełzatokowo-przedsionkowy(nodus sinuatrialis)+ganglion -węzeł przedsionkowo-komorowy(nodus atriumvestibularis)+ganglion+faciculi atrioventricularis(pień dzieli się na dwie odnogi crus dex et sin.)

ARCUS AORTAE (głowa, szyja, część klatki piersiowej, kończyna piersiowa)

- sinus arteriisus ( a carotica dex et sin)

1-A. Subclavia sinistra (Ca, Su)

2.T. Brachiocephalicus a)A. Subclavia sinistra (B, Eq) b)A. Subclavia dextra c)T. Bicaroticus (Su, B, Eq) d)A. Carotis communis dextra et sinistrer (Ca od c)) przedłuża się w a carotica externa → a maxillaris

MAGISTRALA TĘTNICZA GŁOWY

1.a. Carotis communis (dextra et sinistra)

a)a. Thyroidea cranialis et caudalis

b)a. Laryngea cranialis

c) a. Carotis interna (unaczynienie mózgowia) - a. Cerebri caudalis -a. Cerebri media

->- a. Cerebri rostralis -a. Ophtalmica interna -a. Ethmoidalis interna -rr. Corticales et centrales -a. Choroidea rostralis

d)-> a. Carotis externa (unaczynienie cz. Trzewnej głowy)

a)a. Occipitalis b)t. Linguofacialis (B) /a. Lingualis ;a. Facialis/ c)a. Lingualis (Ca, Su, Eq) d)a. Facialis (Ca, Su, Eq) e) a. Auricularis caudalis f) a. Temporalis superficialis

-> a. Maxillaris a)a. Alveolaris inferior b) rr. Pterygoidei (Su, Rum) c) a. Meningea media d)a. Temporalis profunda caudalis e)a. Temporalis profunda rostralis (Ca, Eq) f) a. Ophtalmica externa g) a. Buccalis h) a. Malaris i) a. Infraorbitalis l) a. Palatina descendens

(unaczynienie mózgowia c.d.)

a. vertebralis → a. basilaris( a. Cerebelli caudalis; a. Labyrinthi; rr. ad pontem (gałęzie do mostu); r. Descendens (Rum))

arteria subclavia:

1. truncus costocervicalis( 2,3,4 u Ca ;6, 9 u Su; 4,9,6na dwie gał Ru; 9,a intercostalis II)

2.cervicalis profunda a)intergostalis dorsalis I

3.vertebralis a) rami spinalis ven dor b) a basic cerebri

4.scapularis dorsalis

5 t thyrocervicalis (4,Su)

6.thoracica interna

7. thoracica externa

8. thoracica lateralis

9.a intercostalis suprema

MAGISTRALA TĘTNICZA KOŃCZYNY PIERSIOWEJ

A. Subclavia (dextra et sinistra)

-> A. Axillaris (oddaje a subscapulari → a circumflexia humeri cau et cau et scapularis; a thoracicodorsalis; a suprascapularis; )

-> A. Brachialis → a profunda brachi;bicipitalis;colateralis ulnaris;transversa cubiti;brachialis super;interossecomunes ; ulnaris-Ca)

-> A. Median → profunda anterbrachi, radialis;

-> AA. Metacarpeae dorsales et palmares

-> AA. Digitales dorsales et palmares communes

-> AA. Digitales dorsales et palmares propriae axiales et abaxiales

AORTA THORACICA :

1.a bronchoesophagus

2.intercostales dorsales

3.phrenica

AORTA ABDOMINALIS:

1.przeponowa dogrzbietowa, brzuszna doczaszkowa, lędzwiowa (do scian jamy brzusznej)

4.celiaca /trzewna/(Ru hepatica,rumialis dex et sin,) a)mesenterica cranialis/krezkowa doczaszkowa/ (pancracoduodenales cau; jejunalies; ilei, ileocolia, cecalis; coliaca dex et mediana , ramus collateralis(Bo), renalis

5.lienalis

6.gastrica sinistra

7.hepatica (a)gastroduodeni (hepatic rete dexter-pancratesduodenium) b)gastrica dexter

8.mesenterica caudalis a) colones sinister b)renalis cranialis

9.testicularis a) testinalis acc

10. ovarica

11. aa iliaca externa

12.aa iliaca interna

13.a sacralis medialis

Główna magistrala tętnicza kończyny miedniczej:

1. arteria iliaca externa- biodrowa zew.

2. arteria femoralis- udowa

3. arteria poplitea- podkolanowa

4. arteria tibialis cranialis- piszczelowa doczaszkowa

5. arteria dorsalis pedis- grzbietowa podeszwowa

1.arteria iliaca externa

a)a.circumflexa ilium profunda- okalająca biodro głęboka

b)a.cremasterica(eq)- m.dźwigacza jądra

c)a.uterina(eq)- maciczna

d)a.abdominalis caudalis(ca)- brzuszna doogonowa

e)truncus pudendoepigastricus pień sromowo-nabrzuszny(epigastrica cau et pudenta ext)

- cremaster Ru

- vesicalis medialis, a ligg teretis uteri, Ca

- abdominalis caudalis et caudalis Ru, mamaria cau et cra;

-penis media et cra; obturatoria/zasłonowa/

f)a.profunda femoris- głęboka uda → a cimcumflexia femoris medialis : Ru a obduratoria, a glutea cra/poślatkowy/

2.arteria femoralis:

a)a.circumflexa femoris lateralis- okalająca udo boczna

- rami ascendens, -rami descendens, -rami transversus

- a.circumflexa ilium superficialis- okalająca biodro powirzchowna (Ca)

- iliacofemoris -biodrowo-udowa (Eq, Su)

b) a.caudalis femoris proximalis- doogonowa uda bliższa

-a genus proximalis lateralis (Bo)

c) a.genus descendes- kolana zstępująca

d) a.saphena- dopiszczelowa

-ramus articularis genus stawowa kolana, -ramus cranialis, -ramus caudalis

e) a.caudalis femoris media et distalis (ca)-doogonowa uda pośrodkowa i dalsza

3..arteria poplitea:

a)a.genus proximalis lat et med- bliższa kolana (Ca,Ru,Su)

b) aa.surales – łydkowe (Ca, Ru,Su)

c) a.genus distalis lateralis et medialis(kota)- dalsza kolana

d) a.tibialis caudalis (najsilniejsza u eq)- piszczelowa doogonowa

(-a.circumflexa fibulae(su) okalająca

(-rami malleolare mediales(Ru) kostkowe przyśrodkowe

(-a.nutrica tibiae(Eq) odżywcza k.piszczelowej

(-a.malleolaris caudalis lateralis (Eq)

(-ramus anastomoticus cum a.saphena(Eq) gałąź zespalająca z t.dopiszczelową

4. arteria tibialis cranialis: piszczelowa doczaszkowa→ a dorsalis pedi

(-a.nutrica tibiae et fibulae-odżywcza piszczelowa i strzałkowa

(-a nutrica cruris- odzywcza k podudzia

(-a.interossea cruris- międzykostne podudzia (Su,Ru)

((-ramus perforans do a.tibialis cranialis gałaź przeszywajaca

((-ramus anastomoticus cum a.tibialis caudalis-gł zespalająca z t piszczelowa doog.

(-ramus superficialis -gł powierzchowna

((-a.digitalis dorsale comunes-grzbietowe wspólne palców II-IV(Bo) III (Ov)

5.arteria dorsalis pedis:

a) a.tarsea lateralis et medialis (brak u Rq) -stępowa boczna

b) a.tarsea perforans-stępowa przeszywajac (Eq,Ru) blizsza i dalsza (Su)

e) a.arcuata(Ca)-łukowa

(-aa.metaterseae dorsales communes II,III,IV-grzbietowe śródstopia 2,3,4 →

(-ramus perforans proximalis II-gł przeszywajaca blizsza

f)a.metatarea dorsalis communis III(Eq,Ru,Su)

-a.digitalis plantaris propria III axialis et abaxialis-podeszwowa własna odosiowa i osiowa

A. iliaca interna: ..<a abdominalis:

a)illolumbales (Eq Ca może ..< od glutea cau)

b) glutea cranialis(Ca ..< cau)

c)glutea caudalis/pokowa/ (-a comitans n ischiadici-a towarzyszaca n kulszowemu; -a perineles dor-kroczowa; -a caudalis lat; Eq: -rami sacrales; -a caudatus medialis et ventrolateralis)

d) umbilicalis /ppkowa/→ przekształca się w ligg obłe pęcherza (-a uteri-/maciczna/) Ca ..<aorty Su,Ru → a deferens/nasieniowodu/ lub, -a uterina Eq ..<od sromowej wew

e) pudenta interna/sromowa wew/: (-sterczowa lub pochwowa; (-cewki moczowej; (-prącia lub łechtaczki; (-krocza dobrzuszna

f) obduratoria /zasłonowa/tylko Ov (Eq, Bo, koza Kot ..<glutea cra;Su..<illiacofemoris )

(-a centralis penis s. ciliaris

A. sacralis mediana:krzyżowa pośrodkowa .. ← a abdominalis

→ a coccygea miediana/ogonowa pośrodkowa/ (-aa coccygea ventrolateralis et dorsolateralis

Ca: (-a sacralis lateralis; (-caudalis coccygea: mediana, lateralis, venotrolateralis, dorsolateralis)

VENAE AZYGOTES: sin s dex , układaja się pod kręgosupem u Eq ja parzyste,

V cava cranialis: tworzy ją żż szujne/jugulares/,pachowe/axillaris, odpromieniowe/cephalicae/,piersowych wew/thoracicae internae/

Ca : jugularis ext+ interna+cephalica+axillaris=truncus brachiocephalicus 2x → cave cranialis

Su Bo: jugularis ext +interna+cephalica → cave cranialis ← axillaris, thoracica interna

Eq: jugularis ext ← cervicalis superficialis, cephalica + 2x = truncus bijugularis → axillaris (← vv vertebralis, vv thoracicea int, vv costocervicalis, v azygotica dex ) → cave cranialis ← ductus thoracicus

vena jugularis externa:/szyjna zewnetrzna/:

→ v maxillaris /żuchwowa/ 1.pelxus ophtalmicus 2. vv. Art temporomandibularis 3. temporalis profunda 4.v alveolaris inferior 5.v temporalis superficialis 6. v mesenterica 7. auricularis caudalis

→ v linguofacialis / jezykowo-twarzowa/ 1.v angularis oculi 2. v facialis ← v dorsalis nosi, palpebralis, lateralis nosi, labiales superior et inferior 3. v lingualis 4.vv glandulares

vena jugularis interna: (brak Eq, Ov): , ← zatoki opony twardej ← z potyliczn , zz tarczowe

MAGISTRALA ŻYLNA KOŃCZYNY PIERSIOWEJ

Magistrala głęboka:

-ramus palmaris super et prof. + ramus carpeus dor et palmaris → v radialis (+ v profunda anterbrachi) → v miediana (+ v profunda brachi + v bicipitalis + v colateralis ulnaris + brachialis super + transversa cubiti + v interosse comunnes + v medina cubiti) → v brachialis (+ thoracica ext int super + v subscapularis + v axillobrachialis) → v subclavia

Magistrala powierzchowna:

- v cephalica acc →

-v mediana cubiti → v cephalica → omobrachialis → cervicalis superficialis → jugularis externa

połączenia pokładów: v cephalica (← arcus palmaris superficialis ← v radialis) (← v mediana cubiti ← v brachialis) (v axillobrachialis ← v subscapularis

VENA CAVE CAUDALIS: powstaje z połączenia vv iliaca cumunes:

-v iliaca comuness: ← v iliaca externa + v iliaca interna +v cocygea meidna, +v circumflexia ileum profunda,+Ca vv lumbales VII + Eq v ileumlumbales

-vv ovaricea ( ← Ru v vesicalic cra) , -vv renales( ← Ca v uterica cra) , -vv lumbales, -vv hepatice, -vv abdominales caudales, -vv phrenica caudales, - vv phrenica cranialis,- Eq: vv glutea

MAGISTRALA ŻYLNA KOŃCZYNY MIEDNICZEJ

powierzchniowa: v illiaca ext ← v saphena lateralis + v saphena mediana

głęboka: vv digitares plantales propriae + vv digidares → vv metatarsale + vv digitare communes → v. poplitea → v femoralis

Vena membri pelvini- żyły kończyny miednicznej

1.vena iliaca externa biodrowa zewnętrzna

1. v.abdominalis caudalis- brzuszna doogonowa

-v.pudendoepigastrica-sromowo-nabrzuszna

-v.epigastrica caudalis-babrzuszna doogonowa

-v.pudenda externa-sromowa zew

v. vesicalis media(fe)-pęcherzykowa środkowa

v. scrotalis cranialis-mosznowa doczaszkowa

v. labialis cranialis- wargowa doczaszkowa

v. epigastrica caudalis superficialis-nabrzuszna doog powierz

-v.profunda femoris- głeboka ud

v. circumflexa femori medialis-okalajaca udo przysrodkowa

2.vena femoralis

-v.circumflexa ilium superficialis(ca) -okalająca biodro powierzchowna

-v.circumflexa femoris lateralis -okalająca biodro boczna

-v.caudalis femoris proximalis- doogonowa uda bliższa

-v.saphena medialis(magna) -odpiszczelowa pośrednia

-ramus cranialis

-ramus caudalis

-v.genus descendes -zstępująca kolana

-v.caudalis femoris media- tylna uda przyśrodkowa

-v.caudalis femoris distalis- tylna uda dalsza

-v.saphena lateralis (parva)- odstrzałkowa boczna

3.vena poplitea podkolanowa

-vv.genus- kolanowe

-v.tibialis cranialis- piszczelowa doczaszkowa

-v.dorsalis pedis -grzbietowa podeszwy

-v.tibialis caudalis- piszczelowa doogonowa

VENA PORTE: /żyła wrotna/:

1.v mesenterica caudalis, 2. v mesenterica cranialis a) v celiaca dexter b)v ileocolica c)v. Pancratesduodenalis caudalis d) zz jelita krętego i czczego e)CA v colica media 3.v gastroduodeni a) v pancratoduodenales craniales b) gastroepiploica dex c) gaster dexter 4. v lienales a) rami lieniales b) vv gastrice brevi c) v gastriepiploica sin d) CA vv pancratises et v gaster sin e) Ru v rumialis dex ; v reticularis f)Eq v gastrica sin viceralis et v gastrica sin parientalis

limfocentrum: 1.głowy: parotideum; mandibulare; retropharyngeus(lnn medi et lateralis)

2. szyji: cerviciales superficiales(lnn.); cerviciales profundus (lnn. Caud et cran)

3.konczyny piersiowej: axillares(lnn acillares,cubitales,Ca prof. et acc);

4. klatki piersiowej: thoracicus dorsale(lnn intercostale, thoracici aortici); thoracicum ventrale(lnn.sternales cau et cra); mediastinales (lnn.cran, medii, caud, Ru lnn nuchales); bronchiales(lnn.tronchobronchiales, bifurationis, pulmonales,)

5.jamy brzusznej: lumbales(lnn l aortica, renales, phrenicoabdominalis Su, tecticularisRu, lumpales propri Ru, ovaricus Eq) iliosacrales (lnn.iliaci mediales et laterales, sacrales, hypogastrici, anorectales,) inguinofemorales (lnn.inguinale super,subiliaci, mamaria, scrotales, coxalesBoEq, cocales acc, fossae paralumbales Bo) ischiadicum (lnn.ischiadici, gluteus, tuberalis,

6.konczyny miedniczej: iliofemoralis (lnn.illiofemorales, inguinales prof., femoralesCa, epigastricusCa); popliteum (lnn.super et prof.)

7. narządów jamy brzusznej: celiacum (lnn.celiaci, gastrici, hepatici, pancrateusduodeni, lienales, Ru rumialis, retriculares, omasiales, abomasiales, ruminoabomasiales, retriculoabomasiales, Eg omentales,mesentericus); mesentericus cranialis (lnn.jejunales,cecales, colici, ileocolici,) mesentericus caudales (lnn)

Sledziona:/liens/-lewa strona brzucha między żoładkiem a ściana: facies parientales et diaphagrmatica et vicerales et gastrica et intestinaes et renales; margo lienales et cau et cra; extremitas dor et ven; hilus lienis; capsula fibriosa lienalis/ a lieniales et vena , ligg gastroduodenalis

systema limphaticum membri pelvini- układ chłony

chłonka jest odprowadzana przez truncus lumbalis dexter et sinister(pień leńdzwiowy prawy i lewy) który daje początek ductus thoracicus w cisterna chyli.(zbiornik mleczu)

1. limphocentrum politeum-oś chłonny podkolanowy (profundi et superficiales)

2. limphocentrum ischiadicum-kulszowy

-limphonodi ischiadici-węzłu chłonne kulszowe

---gluteus(su,bo)-pośladkowy

---tuberais(bo,Ov)-guzowy

3. limph inguinofemorale- pachwinowy

-limphonodi inguinales superficiales- pachwinowy powierzchowny

---scrotales- mosznowy

---mammarii- sutkowy

---subiliaci-podbiodrowe

---coxalis(bo,eq)-guza biodrowego et accessorius)

--- fossae paralumbalis(bo)- dołu głodowego

4. limph iliofemorale- biodrowo-udowy

   -limphonodi ilioinguinales- biodrowo-udowe

   ---femoralis- (ca) udowy

   ---epigastricus- nabrzuszny (bo)

5. limph iliosacrale- biodrowo-krzyzowy

   ---iliaci medialis0biodrowy przyśrodkowy

   ---sacrales-krzyżowy

   ---iliaci laterales-biodrowy boczny

   ---hypogastrici-podbrzuszny

   ---anorectales-odbytowo-odbytniczy

   ---uterinus(su,eq)-maciczny

   ---obturatorius(Eq)-zasłonowy

sznury rdzeniowe w rdzeniu kręgowym: 1.fasciculus dorsalis/sznur dogrzbietowy/:(pars lat et med) – f gracilis/smukły/ -f cuneatus/klinowaty+jądro/, -f propri dorsalis/własny/ -tractus pytamidalis dorsalis/droga piramidowa/

2. fascicilus lateralis/sznur boczny/ -f propri lat/własny/, -t dorsolateralis, -t pyramidalis lat, -t spinocellebellaris dor, -t rubrospinalis, -t reticulospinalis lat, -t spinocerebellaris, -t spinotectali/rdzeniowo-pokrywowa/, -t spinothalamicus lat/rdz-wzgórzowa/, -t tectospinalis lat/pokrywowo-rdz/

3. fasciculus ventralis/sznur dobrzuszny/: -f propri ven/pęczek własny/, -f longitudinalis mediana/ pęczek poprzeczny przyśrodkowy/, -t pyramidalis ven, -t spinooliviaris, -t spinothalamicus ven/rdz-pokrywowa/

jądra istoty szarej rdzenia: nucleus tractus spinocerebellaris, n cervicialis lateralis, n thoracicus C7-L7, n motoricus n accC, n tractus spinalis n trigemini do C2

cz koncowa rdzenia kręgowego: kończy się stożkiem rdzeniowym/conus medullaris/ od którego biegną nici końcowe/ filum terminales/

kom istoty szarej rdzenia kręgowego jakie są i co tworzą??:1. komórki korzeniowe(rogi dobrzuszne, kom ruchowe, tworzą 7 jąder:, rogi boczne tworzą jądro pośrodkowe-boczne),2.wewnętrzne(a)wstawne->sub gelatinosa, b)kojarzeniowe->gałąski wstępujace i zstępujace; c)spoidłowe:->łączą obie połówki rdzenia, tworza spoidło szare) , 3.sznurowe:->tworzą istotę białą

jądra rdzenia przedłużonego: -n motorius n hypoglossi, -n prepositus n hypoglossi, -n intercalatus, -n motorius nn vagi et glassopharyngeus, -n motorius n acc, -tractus solitarius, -tractus spinalis n trigemini, -n parasympaticus n facialis et intermedii et vagi et glassopharyngeus, -n funiculi lateralis, -n oliviares, -n arcuatus, -reticularis, -tractus spinothalamici, -tractus reticolospinalis lat , -tractus spinotectalis, -lemniscus medialis /wstęga/, -pedunculus cerebellaris cau/konar/, -tractus spinocerebellaris ven, -t spinocerebellaris dor, - t olivocerebellaris, -fibrae arcuatae superficialis, -tractus pyramidalis, -tractus rubrospinalis, -fibrae tectospinalis lat, -fasciculus longitudinalis med, -tractus vestibulaspinalis, -tractus tegmenti centralis/ośrodkowa nakrywki/

cz. głowowa uk przywspółczilnego:

komora IV:/ventriculum quarti/ -stanowi rozszerzenie cewy nerwowej, -obejmuje tyłomózgowie i rdzeniomózgowie, -ułożona w rdzeniu przedłużonym pod móżdżkiem, -przez wodociąg śródmóżgowia kontaktuje się z komora III, -od tyłu przechodzi w kanał centralny rdzenia, -posiada otwory(boczny i przyśrodkowy), -wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym, -kształt 2 ostrosłupów, cz środkowa-najszersza przechodzi w zachyłki boczne, -sklepienie komory tworzy robak oraz zachyłki rdzeniowe(donosowe[odchodzi wędzidełko zasłony] i doogonowe->taśmy komory IV, bogata naczyniówka), -dno jest grube, tworzy dół równoległoboczny, podzielony bruzdą pośrodkowa na cz boczne z wyniosłościami przyśrodkową, -bocznie od wyniosłości jest bruzda graniczna, która rozszerza i tworzy dołek donosowy [dużo żył =>miejsce sinawe],-bruzda w tył tworzy dołek doogonowy i w sąsiedztwie trójkąta n podjęzykowego przechodzi w kanał centralny, -przez dno przebiegają prążki rdzeniowe komory IV /striae medullares ventriculi IV/, -w tylniej cz jest trójkąt n błędnego

nn. olfactorius: /węchowy/: pęrzerzyk węchowy → blaszka sitowa k sitowej → fila olfactoria → ot sitowy → opuszki węchowe kresomózgowia → ciało prążkowane (+ n krańcowy-n terminales = n 0)

n opticus:/n wzrokowy/: siatkówka → n wzrokowy → kanał wzrokowy → skrzyżowanie wzrokowe → gł przyśrodkowa (+gł boczna) → pasmo wzrokowe → ciało kolankowate boczne i wzgórki donosowe wzgórza

n. oculomotoriuc:/n okoruchowy/: jądro ruchowe, przywspółczulne: pośrodkowe donosowe[ → m rzęskowy i zwieracz źrenicy] i doogonowe(istota szara śródmózgowia) →Ca, Eq szczelina oczodołową → oczodole dzieli się na 1. gł dogrzbietowa {m gałki ocznej] 2. gł dobrzuszna → zwój rzęskowy → 1.korzeń okoruchowy 2. korzenie długie 3. gł współczulna do zwoju 4. gł łącząca z n nosowo-rzęskowym → n bloczkowy mniejszy → m proste gałki ocznej

n. trochlearis:/bloczkowy/: jądro ruchowe jest dolnie od wodociągu śródmózgowia → skrzyżowanie n bloczkowych → szczelina oczodołowa → uneriwa pochodne somitu II czaszkowego

n abducent/odwodzący/: unieriw m z somitu III, jądro ruchowe jest w rdzeniu przedłurzonym w dole równoległobocznym komory IV, → szczelina → oczodołu

n. facialis: /twarzowy/: unerwia pochodne II łuku gardłowego, jądra są w rdzeniu przedłużonym(jądro ruchowe, przywspółczulne n twarzowego i pośredniego) → kolank n twarzowego → wnika do otworu słuchowego wew → kolanko n twarzowego/ geniculum/ → zwój kolanka → n pośrodkowy {aksony do mózgu [tw n pośredni → jądra n twarzowego, pasma rdzeniowego n trójdzielnego, pasma samotnego]; dendryty → 1. n skalisty większy, 2. struna bębenkowa, 3.n strzemiączkowy }--> n twarzowy biegnie obok jamy bębenkowej → otworem rylcowo-sutkowym [tw splot przyuszny] → oddaje n : 4.skalisty większy, 5.uszny doogonowy, 6.gł dwubrzuścowa, 7. uszno-powiekowy 8. gł policzkowe 9 gł brzeżną żuchwy 10. gł szyji

n vestibullocochlearis/n przedsionkowo-ślimakowy/: 1. korzenie przyśrodkowe [a)n łagiewkowo-bańkowy /utriculoampullaris/(przedni, boczny, tylni) b) łagiewkowy/utricularis/ c)woreczkowy/saccularis/] 2.korzenie ślimakowe → n ślimakowy

n glossopharyngeus:/językowo-gardłowy/: pochodne III łuku gardłowego, Z rdzenia przedłużonego[n tractus solitaris; n ambiguus; n mototius nn vagi et gloss; n parasympaticus n gloss] → ot okrągłym lub poszarpanym Su Eq → zwój bliższy → zwój dalszy → 1.nerw bębękowy/tympanicus/ (tw n skalisty mnieszy i do splotu bębękowego oddaje: nn szyjno-bębękowy i gł trąbkową); 2.gł zatoki szyjnej/ ramus sinus carotici/ 3. gałąż m rylcowo-gardłowego doogonowego 4. gł gardłową 5. gł językowa

n vagus:/n błędny/: obsługuje pochodne IV i V łuku gardłowego; (jądra dwuznaczne, j przywspółczulne, pasma rdzennego w rdzeniu przedłużonym) → zwój bliższy → ot szyjnym Ca Ru, poszarpanym Su Eq, → zwój dalszy → truncus vagosymphaticus (cz, piersiowa-oddaje: głsercowe, krtaniowy wsteczny, gł oskrzelowe i przełykowe)--> n vagus(w śródpiersiu) → rozdwaja się (cz brzuszna) na 1. tractus dorsalis n vagi ( splot zołądkowy doczaszkowy, gł tzrewne, gł żołądkowo trzewne) 2. tractus venteralis n vagi (splot żołądkowy doogonowy, gł żołądkowe ścienne, wątrobowe, dwunastnicze )

n accesorius:/n dodatkowy/: n łuku skrzelowego; skł z wł ruchowych(m czworoboczny i mostkowo-obojczykowo-sutkowy);dwa jądro w postaci pasm kom dogrzbietowych i doogonowych; → wychodza do czaszki ot wielkim łącza się z wł czuciowymi i tw n dodatkowy zespala się z błędnym opuszcza czaszke → i dzieli się na gałązki 1. wewnętrzna (→ gł gardłowe krtaniowe, sercowe) 2. zewnetrzna (a)gł dogrzbietowa → m czworoboczny, obojczykowo-głowowy b)gł dobtzuszna → m mostkowo-gnykowy)

n hypoglossus:/n podjęzykowy/: n ruchomy dla m języka; -tw korzenie dobrzuszne wybiegaja z rdzenia przedłurzonego, ,-kom korzeniowe (j ruchowe w dole równoległobocznym) → opuszcza czaszke przewodem swoim → koło m rylocowo-językowego → łączy się z innymi nerwami lub zwojami (n błędnym, językowy, szyjnym, zwojem szyjnym, splotem szyjnym)oddaje on gałęzie: 1 oponowa 2. powierzchowna 3. głęboka

mięśnie w corpus ciliaris:

neuromer:=segment nerwowy jest to poprzeczny odcinek rdzenia z przynależna do niego para nerwów rdzeniowych

splot szyjny:/pelxus cervicalis/: powstaj z gł dobrzusznych nerwów szyjnych 1-4 → pętle szyjna → korzenie doczaskowe(->m głowy) korzenie doogonowe(->n uszny wielki ; n poprzeczny szyji; n nsdobojczykowy)

n phrenicus:/przeponowy/: powstaje z połączenia wł gł dobrzusznych n C5-7 (3 gałęzie: przednie środkowe, tylnie)

splot ramienny:/plexus brachialis/: powstaje z gł dobrzusznych ost n C i pierwszych Th [Eq,Ru,Ca-C6-8; Ho,Su-C5-8]; zawiera komplet włókien: ruchowe,czuciowe, współczulne(z zwoju szyjno-piersiowego)--> pnie splotu a i ch konce korzenie splotu.

Wychodza: dogrzbietowy łopatki, podobojczykowy, nadłopatkowy, mieśniowo-skórny, podłopatkowy, pachowy, nn piersiowe doczaszkowe, piersiowe długie, piersiowo-grzbietowy, piersiowy boczny, nn piersiowe odoogonowe, promieniowy, pośredni, łokciowy

splot lędźwiowy:/plexus lumbales/: tw gł dobrzuszne nn lędzwiowych, łaćza się z splotem krżyżwoym → splot lędzwiowo-krzyżowy; Wychodzą: biodrowo-podbrzuszny/iliohypogastricus/, biodrowo-podbrzuszny doczaskowy i doogonowy(7 Lu), biodorow-pachwionowy/ilioinguinalis/, płuciowy-udowy/geniofemoralis/, skóne boczne uda, udowy/femoralis/, zasłonowy/obduratorius/

splot krzyżowy:/plexus sacralis/: powstaje z połączenia gł dobrzusznych nn krzyżowych +gł dobrzuszna n lędzwiowego. Wychodzą: pośladkowy doczaszkowy i doogonowy/glutea cau et cra/, skórny doogonowy ud, kluszowy/ischiadicus/(--> n strzałkowy wspólny i powierzchowny, głęboki /fibularis/, piszczelowy/tibialis/,), sromowy/pudendus, odbytnicze doogoonowe/rectales caudales/