TRANSPORT MIĘDZYNARODOWY

Pod pojęciem transportu rozumiemy zbiór wszystkich czynności mających na celu

przemieszczenie wszelkiego rodzaju materii w przestrzeni przy użyciu niezbędnych

środków technicznych. Pojęcie transportu definiuje się również jako proces

technologiczny polegający na wszelkiego rodzaju przenoszeniu na daną odległość osób,

towarów bądź energii.

Przemieszczanie dóbr rzeczowych, ludzi i energii jest także świadomym działaniem człowieka, zmierzającym do zaspokojenia potrzeb

PODSTAWOWE RODZAJE TRANSPORTU ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE JAKIE PEŁNIĄ W TRANSPORCIE MIĘDZYNARODOWYM

Różne jest znaczenie rodzajów transportu w transporcie międzynarodowym. Historyczną gałęzią odgrywającą od wieków największą rolę był transport morski. Zawsze dominował, on w obsłudze wymiany międzynarodowej.

Współcześnie w wieku XIX rozwinął się transport kolejowy, w 2 połowie XX wieku transport samochodowy i lotniczy. Współcześnie 2/3 wymiany międzynarodowej realizowane jest drogą morską. Około 50% obrotów kraju jest kierowane na transport morski, ale też różnie kształtuje się to w różnych krajach.

Obecnie zaginął już transport morski, pasażerski, pasażerów tych przejął transport lotniczy.
Ładunki najbardziej wartościowe, wrażliwe interwencyjnie przewożone są drogą lotniczą.

Każdy kraj z dostępem do morza szeroko wykorzystuje swoje możliwości. 
Europejskie kraje nie mające dostępu do morza: Austria, Węgry, Szwajcaria, Białoruś, Czechy i Słowacja.

W Ameryce Południowej: Boliwia, Paragwaj nie mają dostępu do morza. 
Nie ma współczesnego handlu międzynarodowego bez drogi marskiej. Rocznie przewozi się około 3-4 mld ton towarów, 2/3 tego przewozi się drogą morską. 

Jedną z ważniejszych międzynarodowych organizacji skupiających podmioty związane z transportem drogowym (np. krajowe zrzeszenia transportu drogowego, producenci pojazdów) jest założona w 1948 roku Unia Transportu Drogowego. Skupia ona 179 członków z 74 krajów i odpowiada m.in. za reprezentowanie interesu przewoźników drogowych, jak również jest międzynarodowym poręczycielem karnetów TIR.

Regulacje krajowe

Z regulacji krajowych na terenie Polski wyróżnić można:

• Ustawa o transporcie drogowym– regulująca zasady prowadzenia zarobkowego transportu drogowego oraz zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego

• Ustawa "Prawo przewozowe” – określająca wzory listu przewozowego, innych dokumentów oraz zasady zawierania umów o przewóz

• Ustawa o czasie pracy kierowców – będąca dopełnieniem konwencji AETR

Oprócz powyższych wymienić można również kodeksy drogowe, które regulują zasady poruszania się po drogach – zarówno pod względem organizacyjnym, jak i technicznych wymagań stawianych pojazdom.

Prawo transportowe – dział prawa obejmujący przepisy regulujące sferę przemieszczania się osób i przewożenia rzeczy z jednego miejsca w przestrzeni w drugie.

PRAWO TRANSPORTOWE MIĘDZYNARODOWE

W 1890 roku uchwalono pierwszą konwencję międzynarodową dotyczącą transportu o powszechnym charakterze - była to Konwencja berneńska o przewozie towarów kolejami (CIM). W 1924 r. przyjęto Konwencję brukselską o ujednostajnieniu niektórych zasad dotyczących konosamentów (ważne znaczenie dla transportu morskiego) o drugą Konwencję berneńską o przewozie osób i bagażu kolejami (CIV). W 1929 uchwalono Konwencję warszawską o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego.

Obecnie do najważniejszych źródeł prawa transportowego w Polsce należą:

• Prawo przewozowe z 1984 roku

• Kodeks morski z 2001 roku

• Prawo lotnicze z 2002 roku

• Prawo pocztowe z 2003 roku.

Publiczny transport zbiorowy – powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii lub sieci transportowej. W Polsce podstawowe kwestie dotyczące publicznego transportu zbiorowego reguluje ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym.

Kierowca wykonujący przewóz drogowy osób lub rzeczy powinien zapoznać się z podstawowymi pojęciami funkcjonującymi w transporcie drogowym. Podstawowe pojęcia określają trzy akty prawne. Głównym z nich jest Rozporządzenie Unii Europejskiej 561/2006 oraz Polskie akty prawne: Ustawa o Transporcie Drogowym i Ustawa Prawo o Ruchu Drogowym.

Międzynarodowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, za które uważa się również zespoły pojazdów składające się z pojazdu samochodowego i przyczepy lub naczepy, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej.

Międzynarodowy przewóz regularny - publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, realizowany w całości lub w części poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zagraniczny przewoźnik drogowy - zagraniczny przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba.

Zezwolenie zagraniczne - dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego, jednokrotnie lub wielokrotnie, do lub z terytorium państwa określonego w zezwoleniu lub tranzytem przez jego terytorium.

Winieta

jest to opłata za czasowe uŜytkowanie infrastruktury drogowej. Jej wysokość zaleŜytakŜe od masy i rodzaju pojazdu. Aby móc poruszać się po drogach danego kraju, kirowca musi wykupić na granicy tygodniowy, miesięczny lub roczny kupon. Posiadającwinietę, np. roczną, kierowca pojazdu moŜe poruszać się w tym okresie po drogach bezŜadnych ograniczeń. System winietowy jest krytykowany jako niesprawiedliwy, poniwaŜ wszyscy muszą płacić jednakowe kwoty, niezaleŜnie od częstotliwości jazd i co zatym idzie – od stopnia zuŜycia dróg;

Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, tzw. konwencja chicagowska, z 1947 r., stanowi podstawowy system prawa traktatowego, normującego, na płaszczyźnie wielostronnej, publicznoprawne zagadnienia międzynardowej żeglugi powietrznej. NajwaŜniejsze postanowienia konwencji chicagowskiej to:

a) potwierdzenie suwerenności powietrznej państw i określenie zasad wolności lotniczych przy korzystaniu z tzw. otwartego nieba,

b) uznanie przynaleŜności państwowej statków powietrznych i obowiązków państwa ich rejestracji,

c) zobowiązania dotyczące zwiększenia efektywności i bezpieczeństwa lotnictwa,

d) zobowiązania do niedyskryminacji między stronamikonwencji.

Konwencja reguluje prawa, obowiązki i odpowiedzialność stron umowy o przewóz lotniczy. Dowodem zawarcia tej umowy jest międzynarodowy,lotniczy list przewozowy(Air Waybill– AWB), składający się z trzech oryginałów i co najmniejośmiu kopii. Jest to dokument nut negotiable,co oznacza, Ŝe jest imiennym dokumentem przewozu i w przeciwieństwie do konosamentu morskiego nie jestpapierem wartościowym oraz nie ma wartości obiegowej (nie moŜna go sprzedać).W międzynarodowym transporcie lotniczym występują jeszcze dwa waŜnedokumenty przewozowe, związane z przesyłkami zbiorowymi:

•MAWB(Master Air Waybill) – jest to zbiorczy list przewozowy wystawionyprzez przewoźnika dla przesyłek skonsolidowanych, wktórym konsolidator(spedytor) występuje jako nadawca, a jego agent w porcie docelowym jakoodbiorca,

•HAWB(House Air Waybill) – jest to dokument wystawiony oddzielne dlakaŜdej indywidualnej przesyłki, wchodzącej w składprzesyłki skonsolidowanej;wystawiany jest przez spedytora3agenta konsolidatora, jeden egzemplarz trafiado klienta (spedytor zatrzymuje u siebie oryginał MAWB), a drugi do agentaspedytora w miejscu przeznaczenia celu wydania lubdostarczenia towaruwłaściwemu odbiorcy. Jest to więc spedytorski listprzewozowy, wystawiany nieprzez przewoźnika, lecz przez spedytora.