USTRÓJ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO 16.01.2013 wykład 13
MIENIE SKARBOWE
jeden z gwarantów samodzielności samorządu
dwoisty charakter
kategoria cywilistyczna (przez mienie w prawie cywilnym rozumie się własności i inne prawa majątkowe) – regulowane przez prawo administracyjne
kategoria prawa administracyjnego (mienie samorządowe rzeczą publiczną)
NABYWANIE MIENIA SAMORZĄDOWEGO:
Gmina
Pierwotnym sposobem nabycia mienia było nabycie z mocy ustawy, kiedy na nowo został utworzony samorząd (1990). 5 Sposobów uzyskania mienia przez gminę:
Nabycie poprzez przekazanie mienia w związku z przekształcaniem granic gminy, utworzeniem nowej gminy. Jedna gmina przekazuje majątek innej.
Przekazanie mienia przez administracje rządową.
Nabycie mienia w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej.
Nabycie mienia przez inne czynności prawne – umowa sprzedaży
W drodze dziedziczenia ustawowego.
Powiat
Ustawa Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administracje publiczną 1998 r.
Województwo
Ta sama ustawa, co w powiecie. Analogicznie, co do powiatu. Ustawa nie określa nabycia mienia w sytuacji zmian granic, lecz jest to możliwe.
ZASADY ZARZĄDZANIA MIENIEM SAMORZĄDOWYM (w celu ochrony interesu publicznego):
Zasada samodzielnego decydowania:
Podmioty tego mienia w granicach prawa samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie wykorzystania praw majątkowych.
Zasada specjalnego upoważnienia do składania oświadczeń woli w zakresie zarządu mieniem:
Tylko specjalne upoważnione podmioty mogą składać oświadczenia woli przy zawieraniu umów. Muszą to być podmioty, które będą strzec interesu publicznego. Co do zasady potrzebne jest oświadczenie dwóch podmiotów, aby złożyć oświadczenie woli.
Podmioty upoważnione:
Gmina:
Wójt
Zastępca wójta działający z jego upoważnienia. Składa jednoosobowo albo wraz z drugą osobą upoważnioną przez wójta.
Powiat:
Dwaj członkowie zarządu
Jeden członek zarządu wraz z osobą upoważnioną przez zarząd
Województwo:
Marszałek województwa wraz z innym członkiem zarządu
Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych potrzebna jest kontrasygnata skarbnika lub osoby przez skarbnika upoważnionej. Skarbnik odmówi złożenia kontrasygnaty, jeżeli zobowiązanie będzie niekorzystne. W razie odmowy zwierzchnik może domagać się zgody skarbnika na piśmie. Trzeba o tym zawiadomić organ stanowiący i regionalną izbę obrachunkową.
Zasada szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu mieniem i przy jego ochronie:
Zasada rozdzielenia odpowiedzialności między jednostką samorządu terytorialnego a samorządowymi osobami prawnymi w tym sensie, że jednostka samorządu terytorialnego nie ponosi swoim mieniem odpowiedzialności za zobowiązania samorządowych osób prawnych i na odwrót.
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
W związku z zasada legalności, czyli obowiązek działalności na podstawie i w granicach prawa – działalność gospodarcza musi również temu wymogowi odpowiadać. Działalność nie może być prowadzona w dowolnej sferze zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej, wykonywaniu zadań tej jednostki.
Sfera użyteczności publicznej, której celem jest bieżące nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności w drodze usług powszechnie dostępnych.
W powiecie istnieje możliwość działalności gospodarczej tylko i wyłącznie w tej sferze, w gminie i województwie natomiast możliwe jest wyjście poza tą sferę w wypadkach w ustawach wskazanych.
Podstawowe formy prowadzenia działalności gospodarczej:
samorządowy zakład budżetowy
spółki prawa handlowego
Samorządowy zakład budżetowy – nie ma osobowości prawnej, wykonuje zadania odpłatnie, utrzymuje się z własnych dochodów, możliwe dotacje, nadwyżki Śródków pieniężnych przekazuje budżetowi samorządowemu. Tylko w sferze użyteczności publicznej.
Spółki prawa handlowego – kapitałowe, akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością itp., posiadają osobowość prawną i mogą być wykorzystywane zarówno w sferze użyteczności publicznej jak i poza ta sfera, jeśli prawo na to zezwala.
Mogą też powierzać zadania związane z prowadzeniem działalności podmiotom prywatnym i osobo fizycznym prawnych i jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej.
Umowy cywilno prawne, umowa zlecenia, o partnerstwie publiczno prawny.
FINANSE
Samodzielność finansowa gwarantuje konstytucja.
Budżet jednostek samorządu terytorialnego jest oparty na podstawie uchwał budżetowych.
Projekt organ wykonawczy uchwala stanowiący wykonuje wykonawczy i jest w tym zakresie kontrolowany przez organ stanowiący.
Do wpływów zasilających budżet samorządu terytorialnego należą:
Wpływy z określonych podatków, udziały we wpływach z podatków dochodowych od osób fizycznych i prawnych zamieszkałych czy mającym siedzibę na terenie danej jednostki.
Opłaty skarbowa, targowa itp.
- subwencje ogólne z budżetu państwa
- dotacje celowe (zwłaszcza na zadania zlecone)
- dochody uzyskiwane przez samorządowe jednostki organizacyjne
- dochody z majątku i mienia samorządowego (np. wynajmowanie, wydzierżawianie)
Organ wykonawczy odpowiada za prawidłowa gospodarkę budżetową. Ma też w tej sferze finansowej pewne kompetencje o charakterze wyłącznym – wyłączność w zakresie zaciągania zobowiązań, wyłączne prawo emitowania papierów wartościowych (obligacje gminne powiatowe itp.), wyłączność w zakresie zgłaszania propozycji zmian w budżecie.
PRAWO DO INFORMACJI PUBLICZNYCH
Dostęp do:
- informacji o osobach pracujących w organach administracji publicznej,
- wstęp na sesje organów wybranych w wyborach powszechnych (również komisji tych organów)
- jawność podejmowania uchwał przez wszelkie organy jednostek samorządu terytorialnego;
- jawność gospodarki finansowej;
- jawność debaty budżetowej;
- jawna uchwała budżetowa podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym;
- jawność sprawozdania z wykonania budżetu.
W powiecie i województwie trzeba też podąć do publicznej wiadomości pełny wykaz kwot dotacji celowych, udzielanych z budżetu samorządowego powiatu czy województwa. A w gminie wójt powinien informować o wykorzystaniu środków budżetowych. Informuje dodatkowo o założeniach projektu budżetu.
- jawność oświadczeń majątkowych;
- jawność aktów prawa miejscowego.