Dur
brzuszny jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez
pałeczkę duru brzusznego (Salmonella typhi). Jest ona wrażliwa
na działanie środków odkażających, promieni słonecznych oraz
ciepła, wydziela endotoksynę odpowiedzialną za większość
objawów chorobowych.
Drogi
szerzenia duru brzusznego obejmują:
wodę - zwłaszcza
zakażenie źródła zaopatrzenia w wodę lub naturalnych
zbiorników wodnych może doprowadzić do wybuchu epidemii,
zakażone
produkty spożywcze - lody, sałatki, mięso, a zwłaszcza mleko,
które jest wyjątkowo korzystnym środowiskiem dla rozwoju
bakterii,
owady - zwłaszcza
muchy,
bezpośredni kontakt z chorym lub nosicielem
-przy nieprzestrzeganiu zasad higieny.
Pałeczki duru brzusznego po wniknięciu do
przewodu pokarmowego umiejscawiają się w dalszym odcinku jelita
cienkiego (tzw. jelicie krętym) i tutaj - wnikając przez nabłonek
jelitowy - dostają się do układu limfatycznego, gdzie się
mnożą. Okres wylęgania: ok. 2 tygodni.
Objawy
Początkowe
objawy są niecharakterystyczne, takie jak pogorszenie
samopoczucia, niezbyt silne bóle głowy, utrata łaknienia, stany
podgorączkowe. W ciągu 4-6 dni objawy te stosunkowo szybko
przybierają na sile. Gorączka ustala się na stałym poziomie
39°--40oC - rozpoczyna się okres pełnego rozwoju choroby,
trwający ok. 2-3 tygodni. Chory jest apatyczny, odurzony, aż do
całkowitego zamroczenia. Typowy dla duru brzusznego jest wygląd
języka (w środku pokryty suchym brunatnym nalotem, na krawędziach
żywoczerwony). Powiększeniu ulega wątroba i śledziona. Brzuch
jest wzdęty, bolesny. Początkowo występują zaparcia, następnie
pojawia się biegunka i częste oddawanie grochowatych stolców.
Około 10 dnia choroby na skórze dolnej części klatki piersiowej
i brzucha pojawia się charakterystyczna wysypka, tzw. różyczka
durowa. Są to drobne, bladoróżowe plamki, nieznacznie uniesione
ponad otaczającą skórę, znikające przy ucisku i rozciąganiu
skóry. Wysypka utrzymuje się kilka dni, po czym znika,
pozostawiając lekkie przebarwienie skóry. Około 4 tygodnia
choroby temperatura zaczyna ulegać wahaniom i w końcu normalizuje
się. Następujący okres zdrowienia cechuje znacznie wzmożone
łaknienie, chwiejność usposobienia, drażliwość oraz zmiany
troficzne skóry, włosów i paznokci.
Czyraki:
Ewolucja zmian jest następująca: początkowo
tworzy się naciek
zapalny w otoczeniu mieszka
włosowego i drobny sinoczerwony guzek.
Po upływie kilku dni na szczycie guzka powstaje krosta,
pod którą wytwarza się martwica.
Następnych kilka dni przynosi samoistne pęknięcie krosty i
ewakuację mas martwiczych. Ubytek powstały po oddzieleniu się
mas martwiczych goi się zwykle z pozostawieniem niewielkiej
blizny.
Z objawów podmiotowych występuje duża
bolesność w okresie tworzenia się czyraka.