Praca własna: „Zaburzenia gospodarki lipidowej, a choroby serca”
W tej pracy własnej napiszę, o zaburzeniach gospodarki lipidowej a choroby serca. Opiszę jakie zależności występują między gospodarką lipidową a sercem. Wytłumaczę czym są lipidy, oraz jaką pełnią funkcje w organizmie pod kątem fizjologicznym,
Na samym początku wytłumaczę czym są, w ogóle lipidy i podam parę podstawowych informacji o nich. Lipidy są heterogenną grupą związków pokrewnych raczej przez ich fizyczne niż chemiczne właściwości. Zbudowane są z długiego łańcucha węglowodorowego zakończonego grupą karboksylową. Mają one dwie wspólne cechy takie jak: względnie nie są rozpuszczalne w wodzie oraz wykazują rozpuszczalność w rozpuszczalnikach niepolarnych (eter, benzen,chloroform). Lipidy są ważnymi składnikami pokarmów ludzkich i nie tylko. Są wysokoenergetyczne. W tłuszczach zawartych a naturalnych pokarmach znajdują się witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz niezbędne kwasy tłuszczowe. Znaczenie Biomedyczne tłuszczów jest takie, że tłuszcze a wydajnym źródłem energii bezpośredniej jak i pośredniej czyli zmagazynowanej w postaci tkanki tłuszczowej. Tłuszcze tkanki podskórnej i gromadzące się wokół narządów mogą być izolatorami elektrycznymi lub termicznymi. W organizmie ludzkim Lipidy łączą się z proteinami (białkami) tworzą lipoproteiny. Stanowią one ważne składniki, które występują w błonie międzykomórkowej, w mitochondriach i służą jako środki transportu lipidów w osoczu krwi. Znajomość biochemii jest istotna do zrozumienia takich zagadnień biomedycznych jak np.: otyłości, miażdżycy oraz roli różnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w odżywianiu i w utrzymywaniu zdrowia. Nawiązując do tematu pracy trzeba podkreślić, że mogą wystąpić dwa rodzaje zaburzeń gospodarki lipidowej a mianowicie te, które przebiegają niedoborem poszczególnych frakcji lipidowych tak zwane hipolipoproteinemia `oraz analogicznie na te które odznaczają się podwyższonym stężeniem lipoprotein nazywane inaczej hiperlipoproteinemie. Przykładem hipolipoproteinemi danej frakcji lipidowej może myć stężenie HDL poniżej 35mg/%. Jest ona stwierdzana u co drugiego chorego z chorobą wieńcową serca. Za to frakcje lipidowe o podwyższonym stężeniu a już bardziej niebezpieczne niż te o zmniejszonym stężeniu. Frakcje lipidowe o podwyższonym stężeniu możemy podzielić na pierwotne czyli głównie obciążenie genetycznie ma tu wpływ, oraz wtórne które towarzyszy przy innych chorobach takich jak cukrzyca czy nietolerancji glukozy. Jednym z najważniejszych steroidów jest cholesterol. Jest on na tyle ważny że jest prekursorem dla wielu równie ważnych steroidów oraz występuje w każdej komórce . Warto zwrócić tu uwagę na to że odpowiednie stężenie cholesterolu regulują takie związki jak HDL i LDL. W przypadku gdy stężenie cholesterolu jest za duże powstaje choroba zwana miażdżycą. Miażdżyca to przede wszystkim dysfunkcja śródbłonka i proces zapalno-proliferacyjny powstający w odpowiedzi na gromadzenie lipidów w przestrzeni podśródbłonkowej. Miażdżyca jest główną przyczyną choroby niedokrwiennej serca. Tłuszcze jak pisałem na początku są nierozpuszczalne w wodzie i aby mogły krążyć, takim środowisku jak krew muszą się łączyć w specjalne kompleksy, ze specjalnymi, rozpuszczalnymi w wodzie białkami – apolipoproteinami oraz fosfolipidami. Moim zdaniem najbardziej wartym uwagi jest polipoprotein o nazwie Apo (a). Jest on bowiem niezależnym czynnikiem ryzyka miażdżycy, jeżeli stężenie w osoczu jest większe niż0,3g/l łączy się z tym zwiększona zapadalność na miażdżycę, przyczynia się do powstawania zakrzepów krwi co wpływa na pracę serca i co ciekawe jego stężenie nie jest ustosunkowane od ilości cholesterolu i ilości tłuszczów w diecie. Oprócz nieprawidłowych stężeń występują również dyslipdemie różnego rodzaju. Dyslipidemia to stan który charakteryzuje się przekroczeniem poszczególnych optymalnych ilości stężenia lipidów i lipoprotein w osoczu. Dislipidemie możemy dzielić na pierwotną czyli uwarunkowaną genetycznie:
hipercholesterolemia rodzinna (LDL podwyższone)
hipertrójglicerydemia rodzinna (VLDL, chylomikrony podwyższone)
rodzinny defekt apo-Beta (LDL podwyższone)
rodzinna kombinowana hyperlipidemia (LDL i/lub VLDL podwyższone)
zespół chylomikronemii (chylomikrony podwyższone)
zespół niskiego HDL (niskie HDL)
HDL hiperlipidemia
Dyslipidemia wtórna, jest ona spowodowana przez:
wynik nieodpowiedniego odżywiania się (spożycie pokarmów bogatotłuszczowych, nadmierne spożycie węglowodanów, nadużycie alkoholu)
wynik chorób przemiany materii i narządów wydzielania wewnętrznego (otyłość, cukrzyca, dna moczanowa, nietolerancja fruktozy i galaktozy, hiperkalcemia samoistna, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki mózgowej, porfiria, glikogenoza)
wynik stosowania leków (doustne środki antykoncepcyjne, steroidy nadnerczowe i anaboliczne, diuretyki tiazydowe, leki antywirusowe typu inhibitora proteaz, cyklosporyna, retinoidy, b-blokery)
wynik chorób nerek (przewlekła niewydolność nerek, zespół nerczycowy)
oraz inne stany, którym towarzyszą zaburzenia gospodarki lipidowej (ciąża, bulimia, anoreksja, zespół niedrożności dróg żółciowych, zespół wielotorbielowatych jajników, zespół Turnera)
Do najczęstszych występowań dyslipidemi należą:
Hiperholsterolemię - jest ona najczęściej uwarunkowana genetycznie. Charakteryzuje się zwiększonym stężeniem LDL w osoczu. Oraz bardzo duże stężenie TG czyli cholesterolu całkowitego we krwi. Poprzez wysokie stężenie TG oraz LDL może spowodować że osoba genetycznie obarczona hiperholemię jest narażona na zachorowanie na miażdżyce już we wczesnym wieku. Oprócz tego może wystąpić Rodzinny defekt apolipoproteiny B100 jest spowodowany mutacją takiego genu jak apoB. Jest on dziedziczony. Mutacja tego genu powoduje zmniejszenie powinowactwa cząsteczek lipoprotein małej gęstości do prawidłowego receptora lipoprotein małej gęstości, w skutek tego może również jak w przypadku Hiperholsterolemi przedwczesny rozwój miażdżycy. Hipercholesterolemia wielogenowa jest najczęściej występującą postacią licznych polimorfizmów i genowych oraz dietą zawierającą dużo nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Jest ona w skrócie nazywana ChNS. Oprócz dyslipidemi które charakteryzują się podwyższonym stężeniem LDL oraz TG uwarunkowanych genetycznie wpływ na ich stężenie mają również :Niedoczynność tarczycy, Zespół nerczycowaty, Przewlekła niewydolność nerek, Choroby wątroby przebiegające z cholestazą, Leki: progestageny, kortykosteroidy, inhibitory proteazy stosowane w leczeniu zakażenia HIV. Równie często u pacjentów z zaburzeniami gospodarki lipidowej występuje Zespół chylomikronemii, polega ona na stałej obecności chylomikronów w osoczu na czczo. Chylomikrony to lipoproteiny w osoczu powstają w nabłonku jelita cienkiego po spożyciu posiłku bogatego w tłuszczę, wywołują fizjologiczne zmętnienie surowicy. Transportują triglicerydy oraz cholesterol. Szacuję się że po 12 godzinach od zaprzestania spożywania posiłków chylomikrony powinny być nieobecne w osoczu. Jeżeli jednak chylomikrony są obecne to u takiego pacjenta stwierdza się jeden z dwóch Zespół chylomikronów. Można być on:
Pierwotny czyli uwarunkowany genetycznie jest on uwarunkowany niedoborem lipazy lipoproteinowej. Ujawiani się głownie w dziedziństwie
Wtórny czyli nabyty. Spowodowany jest niedoborem insuliny, nadużywaniem alkoholu lub otyłością. W przeciwieństwie do zespołu chylomikronemii pierwotnej, wtórna ujawnia się u osób dorosłych. Stwierdza się ją na czczo i zwiększone stężenie lipoprotein bardzo niskiej gęstości
By stwierdzić taką chorobę jak wcześniej wspomniałem badania trzeba wykonywać na czczo około 12 godzin po ostatnim posiłku. Zespół chylomikronemii zwiększa ryzyko zachorowania miażdżycę. Może również wystąpić choroba sercowo - naczyniowa
Dyslipidemia aterogenna cechuję ją wysokie stężeniem tri glicerydów oraz małe stężenie cholesterolu HDL i nieprawidłowych cząsteczek lipoprotein małej gęstości. Ze zwiększonym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej wiąże się stężenie tri glicerydów większe lub równe 1,7 mmol/l natomiast stężenie cholesterolu HDL mniejsze od 1,0 mmol/l. Hipertriglicerydemia rozwija się poprzez: nasilonej syntezy triglicerydów w wątrobie oraz zwiększonej ich wartości w układzie krążenia, upośledzonego katabolizmu lipoprotein o bardzo małej gęstości, związanego ze zmniejszoną aktywnością lipazy lipoproteinowej z powodu odporności na insulinę oraz nagromadzenia się we krwi remnantów chylomikronów i remnantów lipoprotein bardzo małej gęstości z powodu opóźnienia ich usuwania przez hepatocyty.Powodem zmniejszonego stężenia lipoprotein wysokiej gęstości jest zwiększone przenoszenie cholesterolu z lipoprotein wysokiej gęstości do lipoprotein bogatych w triglicerydy, w zamian za triglicerydy przenoszone do lipoprotein wysokiej gęstości. W przenoszeniu lipidów pomiędzy lipoproteinami bierze udział białko, które transportuje estry cholesterolu, którego aktywność jest zwiększona. Cząsteczki lipoprotein o wysokiej gęstości wzbogacone w triglicerydy. Są one dobrym substratem dla lipazy wątrobowej i są szybko wydalane z krwi. Efektem małego stężenia lipoprotein wysokiej gęstości jest upośledzony transport cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby. Powodem obecności licznych małych gęstych cząsteczek lipoprotein niskiej gęstości jest zwiększona zamiana estrów cholesterolu z cząsteczek lipoprotein o niskiej gęstości na triglicerydy pochodzących z cząsteczek lipoprotein bogatych w tri glicerydy. W wyniku wysokiej aktywności lipazy wątrobowej cząsteczki lipoprotein niskiej gęstości wzbogacone w tri glicerydy ulegają hydrolizie (rozpad cząsteczki przy udziale wody) do małych, gęstych lipoprotein niskiej gęstości. Mają one male powinowactwo do fizjologicznego receptora lipoprotein małej gęstości na hepatocytach i łatwiej niż prawidłowe cząsteczki lipoprotein małej gęstości przenikają do błony wewnętrznej tętnic. W wyniku obecności tych substancji w naczyniach krwionośnych może spowodować powikłania naczyniowe miażdżycy.
Jak widzimy zaburzenia gospodarki lipidowej w organizmie prowadzą do szeregu zaburzeń. Oczywiście są takie zaburzenia, na które ludzie cierpiący na nie, nie mają wpływu mam tu na myśli wszelkiego rodzaju dyslipidemie pierwotne. Jednak ludzie zdrowi cierpiący na dyslipidemie wtórne czyli nabyta mogą się na nią leczyć oraz kontrolować stan gospodarki lipidowej w organizmie. Zaburzenia tej gospodarki prowadzą głownie to takich chorób jak mieżdżyca, ChNS oraz chorób sercowo- naczyniowych.
Bibliografia:
Robert K. Murray i inni „Biochemia Harrpera” Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2004 r.
Lubert Stryer - „Biochemia” Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003 r.
Dr. hab. n. med. Bogusław Okopień i inni. Artykuł prozdrowotny: „ Leczenie zaburzeń gospodarki lipidowej”, Katowice.
http://www.chns.pl/