Działy psychologii przemysłowej
Marta Sobań
Karolina Szewczyk
Katarzyna Tomczuk
Renata Walasek
Michalina Wojdyła
Psychologia przemysłowa (industrial psychology)
-psychologia przemysłowa zajmuje się człowiekiem w różnych kontaktach związanych z wytwarzaniem dóbr. Stara się badać warunki korzystania z wyprodukowanych dóbr.
Przedmiotem psychologii przemysłowej jest analiza zachowań w aspekcie podmiotowości człowieka, w kontekście pracy, konsumpcji.
Psychologia ekonomiczna ( reklamy, oszczędzania, pracy, organizacji i zarządzania)
Psychologia środowiskowa
Psychologia selekcji i doboru personelu
Psychologia doradztwa i poradnictwa zawodowego
Psychologia szkoleń
Psychologia bezpieczeństwa pracy
Psychologia inżynieryjna (ergonomia)
Psychologia czasu wolnego
Psychologia wieku emerytalnego
Psych. organizacji łącznie z psych. zarządzania) – dotyczy relacji między pracownikami. Najważniejsza jest relacja przełożony - podwładny . Zajmuje się również stylami kierowania.
Najważniejszym działem psychologii przemysłowej jest psychologia reklamy. W 1910 r. powstał w Stanach Zjednoczonych pierwszy podręcznik ,,Teoria reklamy”(‘’A Theory of Advertisment’’ W. Scott) .
Przyczyną powstania reklamy było przejście z produkcji manufakturowej na przemysłową. Potrzeby konsumpcyjne (zapotrzebowanie na wyprodukowany towar) zostały wytworzone przez reklamę.
Psychologia środowiskowa zajmuje się problemem oddziaływania człowieka na środowisko oraz odwrotnie – środowiska na człowieka.
Dotyczy miejsca pracy, konsumpcji, wypoczynku.
Psychologia selekcji i doboru personelu zajmuje się pytaniem:
„W jaki sposóbu uzyskać największą efektywność w pracy?”
Odpowiedź na to pytanie tkwi w doborze ludzi, dla których praca na danym stanowisku będzie czymś naturalnym i nieprzymusowym, a wręcz zachęcającym.
Dawniej ludzie pracowali całe życie na tym samym stanowisku, obecnie funkcjonuje system organizacji projektowej (praca doczasu zakończenia projektu)co jest zagrożeniem dla podmiotowościczłowieka.
Zadaniem psychologa jest to, aby przy pomocy swoich narzędzi, określić przydatność kandydata na określone stanowisko.
Psychologia doradztwa i poradnictwa zawodowego
→ adresowana przede wszystkim do młodzieży, ale również w sytuacji powrotu do pracy;
→ działania doradcy to szukanie relacji pomiędzy cechami klienta a dopasowaniem do pracy.
Zadania psychologa:
→ pomoc w wyborze zawodu,
→ planowanie kariery,
→ dobre rozpoznanie potrzeb rynku pracy,
→ wychodzenie z bezrobocia,
→ przekazanie wiedzy na temat zawodów i specjalności.
Doradca zawodowy przekazuje swojemu klientowi zbiór informacji, określanych wspólnym mianem informacji zawodowej.
Informacja zawodowa to dane niezbędne jednostce do podejmowania decyzji edukacyjnych, zawodowych, związanych z zatrudnieniem. Podzielić ją można na trzy grupy:
1.Informację dotyczącą edukacji – dane o szkołach, przedmiotach nauczania, możliwościach dalszego kształcenia.
2.Informację dotyczącą zawodu – dane o zadaniach i przypisanych do zawodu czynnościach, narzędziach i środkach pracy, wymaganiach psychofizycznych, jakie stoją przed kandydatami do zawodu.
3.Informację dotyczącą pracy w zawodzie – dane o rynku pracy, możliwościach zatrudnienia, awansu, doskonalenia zawodowego, przekwalifikowania się w przypadku utraty pracy lub trudnościach w jej znalezieniu.
Psychologia szkolenia zawodowego- obejmuje zagadnienia związane z doskonaleniem zawodowym, przeprofilowaniem zakładu, np. w związku z restrukturyzacją rynku.
Najczęściej szkolenia organizowane są przez firmy specjalizujące się w szkoleniach i zatrudniające psychologów.
Psycholog może uczestniczyć w projektowaniu szkoleń, musi stać się partnerem dla innych specjalistów.
Psycholog może korzystać z bogatego repertuaru psychologii uczenia się (np. zjawisko transferu pozytywnego/negatywnego).
Psycholog może również przyczynić się dzięki temu do zwiększenia efektywności uczenia się.
Psychologia bezpieczeństwa pracy mówi o tym co należy zrobić, aby ludzie podejmowali działania bezpieczne np. noszenie ubrań ochronnych itd.
Mówi także o niebezpiecznych zdarzeniach (wypadkach) jakie mogą się wydarzyć, gdy nie przestrzega się odpowiednich zasad.
Działania w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa w pracy maja działać profilaktycznie.
Psych. inżynieryjna – interesuje się relacją pomiędzy człowiekiem a maszyną. Wskazuje w jaki sposób ma zostać zorganizowana praca by była ona godna człowieka. Zadaniem psychologa jest dostosowanie maszyny do możliwości człowieka (w odwrotnym układzie ma miejsce wyalienowanie, pogwałcenie podmiotowości)
Wojciech Jastrzębowski – pionier ergonomii. Opublikował w tygodniku ‘’Przyroda i przemysł” artykuł: ’’Zarys ergonomii czyli nauki o pracy” 1857r.
Cztery wymiary ergonomii wg Jastrzębowskiego
I wymiar: rzemieślniczy
II wymiar: estetyczny
III wymiar: umysłowy (intelektualny)
IV wymiar: moralny
I wymiar: rzemieślniczy (prakseologiczny/dobrej roboty) - człowiek w pracy ma być dobrym rzemieślnikiem opanować rzemiosło.
II wymiar: estetyczny - praca powinna być tak zorganizowana by miała walory estetyczne ma mieć walory zabawy, podobać się wykonującemu, musi bawić, musi się podobać.
III wymiar: umysłowy (intelektualny) – praca ma być zorganizowana by była godna człowieka jako istoty myślącej, żeby człowiek miłą satysfakcję, że coś z siebie daje, wysiłek umysłowy, praca wyzwalająca energię umysłową.
IV wymiar: moralny – praca jest poświęceniem, człowiek ma poczucie odpowiedzialności za ludzi, którzy będą z tej pracy korzystać. Ten wymiar jest najbardziej ludzki (odpowiedzialność za innych pracowników, firmę).
Psychologia czasu wolnego
Dla prawidłowego rozwoju osobowości człowieka musi istnieć równowaga pomiędzy pracą a czasem wolnym.
Problematyka: jak organizować czas wolny, aby uzyskać maksymalne zregenerowanie organizmu.
Wraz z rozwojem konsumpcji - mamy coraz mniej czasu wolnego a coraz więcej możliwości jego spędzania.
Zagrożenie dla podmiotowości - „kupowanie od ludzi czasu wolnego” (dodatkowa gratyfikacja finansowa za dodatkową pracę)
Zadanie psychologa - uświadomienie ludziom, by nie działali na swoją szkodę.
Najczęściej wymieniane funkcje czasu wolnego:
Regeneratywna (wypoczynek i regeneracja sił)
Kompensacyjna (wyrównywanie braków i niedociągnięć)
Kreatywna (twórcze spełnianie się w zajęciach, na które nie ma miejsca wśród obowiązków zawodowych)
Rozwojowa (rozszerzanie wiedzy o świecie)
Katartyczna (odreagowanie)
Rozrywkowa
Psychologia wieku emerytalnego
Wiek emerytalny w Polsce: kobiety i mężczyźni 67 l.
Moment zakończenia pracy zawodowej wiąże się z przeprowadzeniem rozliczeń życiowych, bilansu zysków i strat, weryfikacją drogi życiowej i myśleniem o tym, co jeszcze można zrobić, a co zostało już zaprzepaszczone.
→ Utrata dotychczasowego statusu zawodowego oraz materialnego,
→ Zmiana trybu życia,
→ Konieczność zagospodarowania czasu wolnego,
→ Ograniczenie kontaktów z ludźmi
→ Pogorszenie warunków materialnych
→ Utrata poczucia znaczenia, prestiżu oraz wzrost poczucia bezużyteczności
Brzytwa emerytalna
dotyczy w szczególności mężczyzn bardzo zaangażowanych zawodowo,
większa umieralność wkrótce po przejściu na emeryturę,
pierwsze 5 lat na emeryturze jest trudne do zaadaptowania – obniża się odporność organizmu,
czynnikiem ryzyka może być także brak dodatkowych zainteresowań czy pasji,
spowodowane głównie poczuciem pustki i wykluczenia.