Szczepienia - moda czy wiedza?

W numerze 11/1998 "Gazety Lekarskiej" zamieściliśmy artykuł zatytułowany "Szczepienia ochronne - kamień węgielny medycyny zachowawczej. Jego autorzy - Artur Gałązka i prof. Wiesław Magdzik z PZH zarzucili w nim dr. n. med. Jerzemu Jaśkowskiemu publikowanie "wysoce tendencyjnych i nieuzasadnionych faktami publikacji potępiających w czambuł wartości i skuteczność szczepień ochronnych".

Otrzymaliśmy list od dr. Jaśkowskiego, a także artykuł zatytułowany "Szczepienia - moda czy wiedza?". Ich obszerne fragmenty drukujemy poniżej.

Redakcja

 W związku z kolejnym artykułem p.p. A. Gałązki i W. Magdzika na temat szczepień, a właściwie na mój temat, uprzejmie proszę (zgodnie z prawem prasowym), o zamieszczenie poniższego tekstu. Panowie A. Gałązka i W. Magdzik z uporem przypisują mi twierdzenia, których nigdy nie wypowiedziałem. W podawanych przez nich publikacjach wyraźnie napisano, że dyskusyjny Raport jest autorstwa Allana Philipsa. (...) Praca A. Phillipsa nasunęła mi natomiast kilka uwag moich własnych, które zawarłem w tekście "Szczepienia - moda czy wiedza?". Wydaje mi się, że w dobie reformy służby zdrowia są to istotne uwagi.

(...) Panowie Gałązka i Magdzik jako wielki sukces szczepień podają zlikwidowanie poprzez szczepienia ospy. Dla ludzi zaznajomionych chociaż troszeczkę z historią medycyny sprawa ta może przedstawiać się odmiennie. Szczepienia przeciwko ospie wprowadzono w 1801 roku. Dopiero po 6-7 pokoleniach, bo w 1978 roku uznano, że ospa przestała zagrażać społeczeństwu. Historia medycyny zna inne choroby, które w znacznie krótszym czasie przestały zagrażać społeczeństwu bez szczepień. Do takiej choroby zaliczyć można tzw. poty angielskie, prawdopodobnie także wirusową chorobę. Na początku XVIII wieku zdziesiątkowała ona np. mieszkańców Gdańska. Po 3 pokoleniach nikt już nie pamiętał co to była za choroba. Tak więc można powiedzieć, że dzięki szczepieniom ospa zamiast 3-4 pokoleń trwała co najmniej dwa razy dłużej. Zupełnie niewytłumaczalny pozostaje fakt podawania w Polsce szczepionki przeciwko ospie dwa lata po fakcie zlikwidowania jej przez WHO. WHO zakończyło bowiem szczepienia w 1978 roku, a w Polsce poddawano dzieci szczepieniom jeszcze w 1980 roku. Policzmy: 600 000 dzieci razy 3 lata oraz razy ok. 20 zł. To są pieniądze wydane teoretycznie na ochronę zdrowia, a praktycznie...

Tak więc należy przejść do sedna sprawy. Od pierwszego stycznia 1999 roku Kasy Chorych mają ponosić cały ciężar opieki medycznej. I tutaj jest pies pogrzebany. Urywa się źródło dochodów. Jeżeli Kasy Chorych mają pokrywać wszelkie koszty, to także nowo wprowadzanych szczepień. Czyli rodzi się pytanie, czy nadal ten sam urzędnik będzie narzucał "Bezpłatne szczepienia" (a swoją drogą, kto obecnie powtarza takie infantylne slogany poszczególnym Kasom ... Chorym. Jak wiadomo z obiecanych 7,5 proc. minister zdrowia zostawił sobie rezerwy finansowe na te stare szczepienia i inne wydatki w wysokości aż ok. 30 proc. całości sumy przeznaczanych na ochronę zdrowia? Czy p. Balcerowicz będzie przyznawał dodatkowe pieniądze na dodatkowe wydatki w przypadku wprowadzenia nowych szczepień? Są to w sumie astronomiczne pieniądze. Jak podało ministerstwo zdrowia, w Polsce wykonuje się ponad 10 000 000 szczepień po 50-100 zł za zastrzyk, a więc walka idzie o około 1 do 2 miliardów złotych. I dlatego panuje takie podniecenie!

Jest więc o co się bić, bo przecież oficjalnie są to pieniądze przeznaczane na służbę zdrowia. To zamieszanie, ten strach przed utratą panuje szczególnie w stacjach sanitarno-epidemiologicznych. Przecież te instytucje, powołane do kontroli stanu sanitarnego, od pewnego czasu zaczęły zajmować się handlem szczepionkami!!! Organizują dni promocji sprzedaży, zupełnie tak, jak podczas sprzedaży kosmetyków czy też biustonoszy. Jednocześnie nigdzie nie podano wiadomości o zamknięciu jakiejkolwiek placówki z powodu brudu, mimo że w szkołach brak odpowiedniej liczby ubikacji i mydła.

Poniżej przedstawiam pytania, które powinny zostać publicznie zadane i na które powinna zostać udzielona publicznie odpowiedź przez odpowiednie urzędy.

1. Kto i na jakiej zasadzie wprowadza na rynek polski nowe szczepienia? Dlaczego opracowania o wprowadzaniu nowych szczepień, ich konieczności są tajne, nigdzie nie publikowane, a PZH odmawia ich udostępnienia?

2. Dlaczego ta sama grupa ludzi, która wprowadza szczepionki następnie kontroluje ich skuteczność i ocenia powikłania?

3. Dlaczego wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne i cały ten pion, z założenia utworzony do kontroli, zajmuje się handlem szczepionkami? Jest tajemnicą poliszynela, że zysk wynosi do 30 proc. wartości szczepionki.

4. Dlaczego w punktach szczepień w ogóle nie wiedzą o konieczności notowania powikłań oraz brak jest druków potrzebnych do wypełnienia w tym celu? Dlaczego generalnie lekarze pediatrzy nie znają zasad zbierania informacji o powikłaniach poszczepiennych?

5. Dlaczego system zbierania danych o powikłaniach jest niezależny od systemu kontroli powikłań prowadzonego przez Instytut Leków? Czyżby szczepionka nie była lekiem?

6. Kto i kiedy rozliczy sprzedaż leśnikom 10 000 szczepionek wartości 120 zł każda przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych w województwach, w których od 40 lat nie notowano tej choroby. Innymi słowy, przelano 1.200 000 złotych bez uzasadnienia medycznego, społecznych pieniędzy do prywatnej kieszeni.

7. Kto i kiedy rozliczy odpowiednich urzędników PZH z prowadzenia szczepień w czasie powodzi (była to głośna akcja w 1997 roku)? Szczepienie w tym okresie nie tylko, że było bezzasadne, ale nawet szkodliwe dla szczepionych. Uczy się o tym studentów, że przeciwciała po szczepieniu powstają dopiero po kilkunastu - kilkudziesięciu dniach. Czyli generalnie ok. 2 do 6 miesięcy po powodzi. A w okresie poszczepiennym następuje osłabienie odporności.

Zysk dla przemysłu szczepionkowego w ciągu jednego miesiąca wyniósł około dziesięciu milionów złotych. Pieniądze te zostały wydatkowane z funduszy służby zdrowia w sytuacji ciągłych braków środków na podstawowe leki, np. kardiologiczne.

8. Dlaczego w Biuletynie Epidemiologicznym, wydawanym przez PZH od prawie 20 lat, brak jest jakiejkolwiek pracy naukowej uzasadniającej stosowanie i wprowadzanie takiej, a nie innej szczepionki ??

Jeszcze raz powtarzam, jest to bardzo poważny problem wydatkowania bez żadnej kontroli społecznej ponad 2 miliardów złotych. Czas najwyższy się temu przyjrzeć.

PS. Jeżeli tak ma wyglądać reforma służby zdrowia przygotowywana przez powyższych decydentów, to nie wróżę jej sukcesu. W całym tym bałaganie i chęci zysku zaginął zupełnie pacjent. Przecież obowiązująca Ustawa gwarantuje pacjentowi możność wyboru takiej, a nie innej metody leczenia w każdym przypadku. Jak się okazuje - z wyjątkiem szczepień.

Gdańsk, 30.11.1998 r.

dr Jerzy Jaśkowski - specjalista chirurgii ogólnej .