Wiązar płatwiowo – kleszczowy
To najbardziej uniwersalny rodzaj więźby. Znajduje zastosowanie w dachach płaskich i stromych o nachyleniu 6 – 70o, jedno- i dwuspadowych z użytkowym poddaszem lub bez niego.
Wiązary płatwiowo – kleszczowe są na ogół stosowane w dachach o rozpiętości do 12 m. W wypadku większych rozpiętości do 16 m, należy stosować usztywnienia poprzeczne w płaszczyźnie wiązara, na przykład: mieczami, zastrzałami, itp.
Wiązar płatwiowo – kleszczowy składa się z krokwi, płatwi pośrednich, płatwi stropowych (murłat i podwalin), słupów, mieczy i kleszczy. Słupy są rozmieszczone w kierunku podłużnym co 3,0 – 5,0 m.. Kleszcze obejmują z obu stron słupy i krokwie oraz usztywniają dach w kierunku poprzecznym. W skład więźby wchodzą również wiązary pełne rozmieszczone co 3-5 m i wiązary puste. Wiązar pełny składa się z pary krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów oraz belki wiązarowej (gdy strop jest drewniany). Jeżeli strop poddasza jest żelbetowy lub stalowo – ceramiczny, słupy opierają się na podwalinach (krawędziach drewnianych) położonych na stropie w kierunku prostopadłym do płaszczyzny wiązara. Wiązary puste zwane też pośrednimi, składają się tylko z dwóch krokwi połączonych w kalenicy i opartych dołem na płatwi stropowej.
W dachach płatwiowo – kleszczowych większość obciążeń jest przekazywana przez ściany stolcowe na konstrukcje stropu poddasza, a tylko część obciążeń przejmują ściany zewnętrzne. Dzięki uzyskanemu w ten sposób obciążeniu ścian zewnętrznych, a zwłaszcza znacznemu zmniejszeniu sił rozpierających przekazywanych przez krokwie, dach płatwiowo – kleszczowe można opierać nie tylko na murłatach w poziomie stropu poddasza, lecz także na drewnianych lub murowanych ściankach kolankowych.
W przypadku dachów płaskich, w których pochylenie połaci dachowej jest od 1:3 do 1:10, również można stosować rozwiązania kleszczowe. Różnią się one nieco od wiązarów budowlanych dla dachów o stromych nachyleniach. Różnica ta polega na tym, że dla rozpiętości ścian 8-9 m i kącie nachylenia dachu 6-18o zamiast klasycznego rozwiązania konstrukcji płatwiowo – kleszczowej z dwiema płatwiami pośrednimi stosuje się podparcie krokwi w kalenicy jedną płatwią kalenicową, która jest oparta na słupach i podparta od dołu kleszczami. Gdy rozpiętość dachu płaskiego przekracza możliwości zastosowania jednej płatwi kalenicowej, czyli w rozpiętości już od 8-12 m, stosuje się konstrukcje płatwiowo – kleszczowa w klasycznym schemacie z dwiema ścianami stolcowymi.
Więźba płatwiowo – kleszczowa z drewnianą ścianką kolankową zwykle wykonywana jest w budynkach z poddaszem użytkowym. Typowa wysokość ścianek kolanowych wynosi 1,2-2 m ( w dachach płaskich i stromych). Jest to zwykle konstrukcja ściany stolcowej z płatwią, podwaliną, słupami i mieczami. Przed wychyleniem ścianki na zewnątrz zabezpieczają ją kleszcze łączące krokiew ze słupem stolcowym ściany wewnętrznej.
Dach pulpitowy, to najczęściej jednospadowa odmiana dachu o konstrukcji płatwiowo – kleszczowej. Wykonuje się go głównie na nadbudówkach oraz długich i wąskich budynkach usytuowanych na granicy działki, których rozpiętość pomiędzy ścianami nie przekracza 6m. Zwykle stosuje się dwie ściany stolcowe tylną i środkową, czasami jeszcze ściankę kolankową. Tylna, pionowa często wykorzystywana jest do usztywnienia wiotkiej ściany pulpitowej, z którą łączona jest stalowymi kotwami (na wysokości kleszczy), środkowa zazwyczaj jest pochylona, żeby obciążenia z dachu były przekazywane jak najdalej do środka stropu.
Materiały stosowane na dachach maja bardzo zróżnicowany ciężar. Różnica w ciężarze między materiałami ma istotny wpływ na konstrukcję dachu. Więźba pod ciężkie pokrycie musi być bardziej wytrzymała: krokwie muszą mieć zatem większe przekroje lub być gęściej rozstawione niż te pod pokrycie lekkie.
Płaskie dach można szczelnie pokryć na przykład: blachą lub papą bitumiczną, natomiast na dachach spadzistych można zastosować na przykład: dachówkę ceramiczną, dachówkę cementową, blachę trapezową lub blacho-dachówkę.
W budynkach o nieregularnych rzutach poziomych i zróżnicowanej bryle są stosowane indywidualne rozwiązania więźby dachowej, najczęściej w postaci układów wiązania płatwiowo – kleszczowego .
Należy również pamiętać, że konstrukcje drewniane należy w sposób właściwy dla danego obiektu i zgodny z obowiązującymi przepisami zabezpieczyć przed wpływem wilgoci, korozji biologicznej oraz innych czynników destrukcyjnych, a także zapewnić należytą ochronę przeciwpożarową.
Elementy wiązara:
Krokwie – w wiązarach dachowych mają przekrój prostokątny o stosunku podstawowym do wysokości od 1/2 do 1/3, przy czym podstawa (grubość) nie powinna być mniejsza niż 50 mm. Rozstaw krokwi wynosi najczęściej od 0,8 do 1,2 m. Krokwie opierają się na kalenicy, na murłacie i płatwiach pośrednich bądź jętkach. W wypadku podparcia krokwi w trzech punktach stosunek długości przęsła głównego do dolnego zazwyczaj przyjmuje się równy 0,60 : 0,65. Krokwie łączy się w kalenicy. Dolną podporę krokwi stanowi płatew stopowa (murłata) zakotwiona w murze kotwicami stalowymi rozstawionymi co ok. 2,0 m. Połączenie to jest często realizowane na wzajemny wrąb ukośny, z przybiciem krokwi do murłaty gwoździkami. Połączenie krokwi z jętką występuje w wiązarach jętkowych, wykonuje się wrąb (w tzw. półjaskółczy ogon z zespoleniem kołkiem dębowym lub śrubą średnią 12 mm) bądź na dotyk z obustronnymi nakładkami przybitymi gwoździkami do krokwi i jętki. Połączenie krokwi z kleszczami wykonuje się podobnie jak z jętką.
Płatwie – mogą być kalenicowe, pośrednie oraz stopowe (murłaty lub podwaliny). Opiera się je na słupach. W celu zmniejszenia rozpiętości płatwi między słupami i usztywnienia podłużnego konstrukcji więźby dachowej wykonuje się dodatkowe podparcie płatwi mieczami (obustronnymi zastrzałami słupa). Płatwie łączy się na podporach na zamek ukośny zespolony śrubami. Płatwie są elementami nośnymi zginanymi ukośnie. Najczęściej ich przekrój poprzeczny jest prostokątny o stosunku podstawowym do wysokości jak 5:7. Płatwie projektuje się zazwyczaj jako belki jednoprzęsłowe swobodnie podparte, rozpięte na podporach i podparte mieczami, rzadziej jako ciągłe przegubowe.
Kleszcze – mają za zadanie połączenie krokwi z płatwiami oraz słupami jednaj połaci z drugą. Kleszcze obejmują słupek zawsze poniżej płatwi. Połączenie kleszczy za słupkiem i krokwią łączy się śrubami, gwoździkami lub kołkami drewnianymi.
Słupy – przekazują obciążenia z płatwi na strop bezpośrednio (w postaci siły skupionej) bądź za pośrednictwem podwalin (obciążenie liniowe). Są projektowane jako elementy ściskane osiowo, najczęściej o przekroju kwadratowym.
Podwalina (przycieś) - najczęściej pierwsza kładziona przy budowie belka w drewnianych konstrukcjach ścian.
Miecze – są elementami usztywniającymi więźbę w kierunku podłużnym, stosowanym zazwyczaj w płaszczyźnie pionowej. Miecz jest elementem ściskanym osiowo, najczęściej przyjmowanym konstrukcyjnie (bez obliczeń).
Murłaty – to poziome belki o przekroju poprzecznym 14x14 cm zakotwione w murze. Służą do oparcia krokwi na ścianie budynku.