Choroby reumatyczne Reumatyzm Choroby: zapalne-np. Reumatoidalne zapalenie stawów degeneracyjne Choroby tkanek miekkich, kości. Klasyfikacja wg ARA I Układowe choroby tkanki łącznej *Reumatoidalne zapalenie stawów *Młodzieńcze zapalenie stawów Walena-Rosego-czy w surowicy krwi istnieje czynnik reumatoidalny Toczeń rumieniowaty Twardzina (skleroderma) Rozlane zapalenie powięzi Zapalenie wielomięśniowe Zaspół Sjogrena Zespoły nakładania II Zapalenie stawów z zesztywnieniem kręgosłupa Zesztywniające zapalenie kręgosłupa Zespół Reitera Łuszczycowe zapalenie stawów kręgosłupa Zapalenie stawów towarzyszące chorobom jelit III Choroby zwyrodnieniowe stawów *Pierwotne stawów obwodowych,kręgosłupa *Wtórne wrodzone,zaburzenia rozwojowe,pourazowe, w przebiegu zaburzeń metabolizmu. IV Choroby metaboliczne V Nowotwory VII Zaburzenia nerwowo-naczyniowe VIII Choroby kości i chrząstek Osteoporoza Osteomalacja Zmiany krążków międzykręgowych IX Różne takie RZS- przewlekła, zapalna, ogólnoustrojowa, układowa choroba tkanki łącznej, charakteryzująca się nieswoistym, symetrycznym zapaleniem stawów, występowaniem zmian pozastawowycg i powikłań ukladowych, prowadząca do niepełnosprawności choroba reumatoidalna, choroba autoimmunologiczna. Jeżeli objawy pojawią się w drugiej kończynie do 2-3 miesięcy to jest to RZS. W każdym wieku, najczęściej 25-50 lat, głównie kobiety, 25% to mężczyźni. Przebiega najczęściej z oresami zaostrzeń i remisji czyli wyciszenia objawów. Najczęściej zaczyna się od zgięcia stawów dystalnych. Skóra rąk staje się cieńka i potliwa, pojawiają się zaniki mięśni międzykostnych i glistowatycg. Od dystalnych do proksymalnych, od obwodu do linii środkowej ciała. Jeśli zaczyna się nietypowo, może zająć jeden dużystaw, często kolano. Przyczyny nie są znane. Podkreśla się predyspozycję genetyczną i płci żeńskiej do zachorowania. Istotną Przebieg choroby: -postępujący, szybki,powolny,stacjonarny -okresami zaostrzeń, remisji -prawidłowa temp ciała,ze stanami podgorączkowymi -zajęciem tylko kręgosłupa -ze zmianami w stawach obwodowych -objawami ogólnymi Przebyte leczenie: -farmakologiczne -fizykalne -naświetlanie promieniami X -balneologiczne -operacyjne -wynik leczenia -objawy uboczne, powikłania -szpitalne, sanatoryjne kiedy?? Skargi ze strony inych narządów układ oddechowy, pokarmowy, krążenia, moczopłciowy, nerwowy,narządy zmysłow, skóra, tk. Podskórna. Choroby przebyte -praca -warunki socjalne -używki -wywiad rodzinny fizykoterapię: przeciwbólowa i przeciwzapalna z częstymi zmianami, wykorzystuje się:• psychoterapię ciepłolecznictwo, krioterapię, elektrolecznictwo, magnetoterapię, jonoforezę, masaże, leczenie uzdrowiskowe kąpiele solankowe i siarczkowo – siarkowodorowe. Przeciwwskazana jest parafina i borowina;

rolę odgrywają procesy immunologiczne. Główną przyczyną są reakcje o charakterze autoagresji- organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym ciałkom. Przewlekły proces zapalny prowadzi do: *zmian stawowych: zapalenie błony maziowej stawów ( dochodzi do przekrwienia, obrzęku i rozrostu kosmków błony maziowej., dochodzi do wysięku), powstaje młoda tkanka ziarninująca atakująca chrząstkę stawową a potem tkankę kostną, dochodzi do przejścia ziarniny w łuszczkę stawową ( zbita tkanka łączna), zrosty pomiędzy łuszczkami przeciwległych stron stawu i usztywnienie stawu. *zmiany pozastawowe: guzki reumatoidalne, zaniki mięśni, zmiany w naczyniach krwionośnych, nerwach obwodowych, zapalenie ścięgien i torebek. Kryteria rozpoznawania: 1.Sztywność poranna stawów trwająca przez co najmniej 1h. 2.Obrzęk 3 lub więcej stawów 3.Obrzęk stawów nadgarstka, śródręcznopaliczkowych, międzypaliczkowych bliższych 4.Symetryczny obrzęk stawów 5.Guzki reumatoidalne 6.Obecność czynnika reumatoidalnego 7.Typowe zmiany radiologiczne w rękach z nadrżerkami lub jednoznaczny zanik kostny (osteoporoza) Spełnienie 4 z 7 ustala rozpoznanie. Kryteria 1-4 muszą występować conajmiej 6 tygodni. Cechy zajęcia stawów: ból, obrzęk, ogranicznie ruchomości, sztywność poranna, różne cechy zaplenia ( rumień, zapalenie błony maziowej). Okresy choroby(4): bóle, obrzękim,sztywność poranna, na RTG bez objawów lub początek osteoporozy 2. okres zmian umiarkowany- do zmian stawowych dochodzą zmiany pozastwowe ( przynajmniej 1) . Po sztywności porannej pojawia się ogranicznie ruchomści.Przystwowy zanik kostny. Wczesne objawy uszkodznia chrząstki i kości. Wyraźna osteoporoza.Nadżerki na powierzchniach kostnych. Okres zmian zaawansowany- trwałe deformacje narządów ruchu.Na RTG nasilone wszystkie objawy, wyraźna osteoporoza. Zwichnięcia i podwichnięcia, bo są zjmienione powierzchnie stwowe , czasem kostne. Okres schyłkowy- zrosty włókniste w stawach i usztywnienie stawów. Okres choroby określa się wg najbardziej zajętego stawu. Zasady prowadzenia ćwiczeń -Program kinezyterapii należy układać dla każdego chorego oddzielnie i to na niezbyt długi czas ze względu na indywidualną dynamikę procesu chorobowego. -Nie należy Cwiczyć rano, zaraz po wstaniu z łóżka ze względu na sztywność poranną stawów, ustępującą po pewnym czasie. -Należydobierać ćwiczenia z uwzględnieniem stanu zaawansowania choroby, rodzaju zmian w narzadzie ruchu oraz indywidualnej tolerancji bólu. -Nasilenie ćwiczeń tak żeby nie prowadziły do zaostrzenia procesu zapalnego w stawach i bólu. -Ćw w pozycjach izolowanych, rzadko w staniu, często w odciązeniu -Poza ćw specjalistycznym nie wolno zapomniec o cw ogolnousprawniających. -Trzeba przekonać chorego do znaczenia kinezyterapii, współpracy z personelem oraz codziennych ćwiczeń -Trzeba nauczyć chorego poprawnego wykonywania ćwiczeń leczniczych Zasady zapobiegania zniekształceniom u chorych na RZS -Wypoczynek w ciągu dnia oraz spanie na twardym równym podłożu nie uginającym się pod ciężarem ciała. -Przestrzeganie utrzymywania prawidłowych pozycji przez stosowanie odpowiednich pozycji. -Leżenie na brzuchu 2-3 razy dziennie z odwiedzeniem ud i stopy poza łóżko. -Unikanie siedzenia na krześle przez wiele godzin w ciągu dnia. -Stosowanie indywidualnie wymodelowanych szyn, łusek lub longet gipsowych do których przymocowuje się kończynę opaską. Badanie podmiotowe – wywiad Polega na rozmowie z pacjentem i zawiera elementy badania lekarskiego i badań społecznych. Dolegliwości zasadnicze: -lokalizacja bólu -promieniowanie bólu -czynniki nasilajace objawy bólowe -rytm dobowy bólu -czas, okres utrzymywania się bólu -współistniejące objawy neurologiczne -zniekształcenia i ograniczenia ruchomości Początek choroby -Kiedy wystąpiły pierwsze objawy, dolegliwości -Gdzie wystąpiły: kręgosłup,stawy obwodowe, inna lokalizacja -Jak wystąpiły, nagle, z gorączką, bez -Dlaczego wystąpiły pierwsze dolegliwości

Stopnie wydolności czynnościowej: Stopień I- pełna wydolność z możliwością wykonywania codziennych zajęć bez przeszkód. Stopień II – wydolność wystarczająca do wykonywania zwykłych czynności, pomimo bólu lub ograniczonej ruchomości jednego lub kilku stawów. Stopień III- wydolność wystarczająca do elementarnych czynności dnia codziennego przy posługiwaniu się odpowiednimi urządzeniami, trudności w przygotowaniu posiłków i samodzielnym wychodzeniu z domu bez opieki innej osoby. Stopień IV- unieruchomienie w łóżku lub na wózku z niemożliwością samoobsługi, niezbędna pomoc drugiej osoby, także przy posługiwaniu się wózkiem Deformacje Zniekształcenia ręki- reumatoidalnej * typu butonierki- od II-V, zgięcie w stawach miedzypaliczkowych i przeprost w miedzypaliczkowym dalszym, pęka ścięgno prostownika * łabędzia szyjka- odwrotnie do butonierki przeprost w bliższym- przykurcz mm międzykostnych zgięcie w dalszym- wtórne działanie zginacz głębokiego. * butonierkowaty kciuk- przeprost w miedzypaliczkowych, zgięcie w śródręczno- paliczkowych- ulnaryzacja palców. * lornetkowata- ręka staje się mniejsza,palce skrócone w okolicach stawów skóra bardzo pofałdowana. * zespół kanału nadgarstka – uciśnięcie na nerw pośrodkowy. * zespół głowy łokciowej- przerost głowy k.łkciowej, podwichnięcie grzbietowe, utrudnienie nawracania,odwracania przedramienia. Stopnie podziału deformacji: I-może być skorygowana czynnie przez pacjenta II- deformacja może być skorygowana biernie, a korekcja utrzymana czynnie III- deformacja może być skorygowana biernie a korekcje ni może być utrzymana czynnie IV- deformacja nie może być skorygowana biernie W I i II deformacji pracę ręki można poprawić, stosując funkcjonalne ortezy ręki. W III i IV deformacji konieczne jest leczenie operacyjne lub dostosowanie uchwytu narzędzi pracy do zniekształcenia. W pozostałych stawach zmiany: *w st.barkowym- przykurcz w przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej Pewne rozpoznanie gdy spełnione jest I kryterium lub przynajmniej dwa w punkcie II. Zespół CREST Toczeń Rumień w kształcie motyla Kryteria Tocznia: 1Typowy rumień na twarzy w kształcie motyla 2Rumień krążkowy 3Nadwrażliwość na światło słoneczne 4Owrzodzenia w jamie ustnej 5Zapalenie stawów (bez nadżerek, zajmujące 2 lub więcej stawów obwodowych,bolesność,obrzęk, wysięk) 6Zapalenie błon surowiczych(opłucnej,osierdzia) 7Zmiany w nerkach(białkomocz) 8Objawy neurologiczne(padaczka,psychozy) 9Objawy hematologiczne(niedokrwistość,leukopenia) 10Zaburzenia immunologiczne 11Obecność przeciwciał przeciwjadrowych Rozpoznanie klasyczne-spełnienie więcej niż 4 kryteriów pewne-4 dodatnie kryteria prawdopodobne-3, jeżeli 2 objawy to mozliwe. MCTD- mieszana choroba tk. Łącznej, najczęściej twardzina, toczeń, zapalenie wielomięśniowe. Kryteria diagnostyczne: Iobjawy wspólne Objaw Reynauda Obrzęk palców rąk IIObezność przeciwciał rybonukleoproteinie IIIObjawy mieszne A. Objawy podobne do tocznia układowego -zapalenie wielostawowe -powiększenie węzłów chłonnych -rumień na twarzy -zapalenie osierdzia lub opłucnej -leukopenia lub trombocytopenia B. Objawy podobne do twardziny układowej -stwardnienie opuszek palców -włóknienie płuc,zmiany restrykcyjne w płucach-zmniejszona pojemność życiowa -osłabienie perystaltyki lub poszerzenie przełyku C.Objawy podobne do zapalenie wielomięśniowego -osłabienie siły mm -podwyższenie stężenia enzymów mięśniowych w surowicy -uszkodzenie typu miogennego Gdy stwierdzimy przynajmniej 1 objaw wspólny, obecne są przeciwciała przeciw RNP, a spośród objawów mieszanych spostrzega się 1 w każdej kategori (ABC).

* usztywnienie st. promieniowo-nadgarstkowego * przykurcz zgięciowy w st. łokciowym * zespó głowy k. łokciowej- przeprost głowy k. łokciowej i jej grzbietowe podwichnięcie. Utrudnione są ruchy odwracania i nawracania przedramienia. Zmiany w kręgosłupie: głównie części szyjnej kr. : erozja zęba kręgu obrotowego, podwichnięcie kręgów C1-C2. Zmiany w kkd: *Staw kolanowy: przykurvz, podwichnięcia tylno-boczne z rotacją zewnętrzną podudzia, koślawość kolan. * Stawy biodrowe: zgięcie, przywiedzenie stopy * Zniekształcenie stóp ( płaskostopie, koślawość palucha, palce młoteczkowate. Elementy wpływające na specyf. Usprawniania pacjentów: stale postępująca choroba * wieloogniskowość zmian * ból jako objaw schorzenia * trudności w akceptacji własnej niepełnosprawności * trudności w integracji społecznej Cele leczenia usprawniającego zmniejszenie dolegliwości bólowych * wzmocnienie mięśni * dbałość o zachowanie jak największej ruchomości stawów * zapobieganie deformacjom we wszystkich odcinkach narządu ruchu *korekcja powstałych zniekształceń * wyrobienie i utrwalenie prawidłowych mechanizmów adaptacyjnych i kompensacyjnych - k. zewnętrzna- zaopatrzenie ortopedyczne oraz przedmioty ułatwiające wykonywanie czynności życia codziennego -. k, wewnętrzna- przejęcie funkcji zajętych chorobowo odcinków narządu ruchu przez sąsiednie wolne od zmian. Okres zaostrzenia choroby Zaostrzenie objawów choroby, ważna jest walka z bólem. Wskazania do krótkotrwałego unieruchomienia. Ostre zapalenie stawów stanowi eskazanie do krótkotrwałego unieruchomienia ( 2-3 dni). Zaletą jest szybkie ustępowanie procesu zapalnego i bólu. Rehabilitacja *pozycje ułożeniowe (przeciwdziałające przykurczom) *ćw. izometryczne *ćw. oddechowe, przeciwdziałające ograniczeniu ruchomości oddechowej klp *fizykoterapia Pozycje ułożeniowe łózko wygodne z twardym podłożem, mała poduszka pod głowę, wałek pod kolana, stopy w pozycji zero, kd nieznacznie odwiedzionei wyprostowane w rotacji zewnętrznej. Ćwiczenia izometryczne m. obręczy barkowej, prostowników stawów łokciowych m nadgarstka, mm.długiego palców . Ćwiczenia oddechowe powtarza się kilka razy w ciągu dnia bo brak ruchu powoduje powierzchowne oddychanie a tym samym upośledzenie przewietrzania płuc. Okres podostry i remisji. Usprawnianie stanowi kontynuację postępowania w poprzednim okresie. Pierwszoplanowa rola przypada na usówaniu skutków okresu ostrego. Okres remisji- ćw. bierne, rozluźniające, czynno-bierne, czynne wolne, ogólnousprawniające, wspomagane, manipulacyjne rąk, chód po płaskiej powierzchnii z pomocą laski, kul łokciowych, balkonika w zależności od stanu funkcjonalnego pacjenta, nauka chodu po schodach. Przed ćwiczeniami biernymi należy przerwać zjawisko Błędnego koła, czyli musi się rozluźnić przed wykonaniem ruchu. Przerwanie w 3 punktach: -należy działać przeciwzapalnie i przeciwbólowo, rozluźniające, odciążające, niezależnie od podstawowego leczenia farmakologicznego. Zjawisko błędnego koła- ból pochodzenia stawowego zwiększa napięcie mm, a ono z kolei zwiera uszkodzone pow. stawowe. Okres remisji- ćwiczenia ogólnousprawniające, ćwiczenia w wodzie. Twardzina Sklerodaktylia- stwardnienie opuszek palców. Objaw Reynauda- towarzyszący zespół tk. Łącznej, ból, blednięcie i sinienie palców rąk. Teleangiektazje- poszerzone drobne naczynia krwionośne. Mikrostomia- twarz maskowata, dookoła ust zmarszczki, problemy z otwieraniem ust. Kryteria rozpoznawcze: I- stwardnienie skóry w okolicy tułowia i bliższych odcinków kończyn II- 1Sklerodaktylia 2Bliznowate zmiany w opuszkach palców lub zmniejszenie masy opuszek 3Obustronne, przypodstawne zmiany radiologiczne w płucach, typowe dla włóknienia tk. Płucnej.