Choroby reumatyczne
Reumatyzm
Choroby: zapalne-np.
Reumatoidalne zapalenie stawów
degeneracyjne
Choroby tkanek miekkich, kości.
Klasyfikacja wg ARA
I Układowe choroby tkanki łącznej
*Reumatoidalne zapalenie stawów
*Młodzieńcze zapalenie stawów
Walena-Rosego-czy w surowicy
krwi istnieje czynnik
reumatoidalny
Toczeń rumieniowaty
Twardzina (skleroderma)
Rozlane zapalenie powięzi
Zapalenie wielomięśniowe
Zaspół Sjogrena
Zespoły nakładania
II Zapalenie stawów z
zesztywnieniem kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie
kręgosłupa
Zespół Reitera
Łuszczycowe zapalenie stawów
kręgosłupa
Zapalenie stawów towarzyszące
chorobom jelit
III Choroby zwyrodnieniowe
stawów
*Pierwotne
stawów obwodowych,kręgosłupa
*Wtórne
wrodzone,zaburzenia
rozwojowe,pourazowe, w
przebiegu zaburzeń metabolizmu.
IV Choroby metaboliczne
V Nowotwory
VII Zaburzenia nerwowo-
naczyniowe
VIII Choroby kości i chrząstek
Osteoporoza
Osteomalacja
Zmiany krążków
międzykręgowych
IX Różne takie

RZS- przewlekła, zapalna,
ogólnoustrojowa, układowa
choroba tkanki łącznej,
charakteryzująca się nieswoistym,
symetrycznym zapaleniem stawów,
występowaniem zmian
pozastawowycg i powikłań
ukladowych, prowadząca do
niepełnosprawności choroba
reumatoidalna, choroba
autoimmunologiczna.
Jeżeli objawy pojawią się w drugiej
kończynie do 2-3 miesięcy to jest
to RZS.
W każdym wieku, najczęściej 25-
50 lat, głównie kobiety, 25% to
mężczyźni. Przebiega najczęściej z
oresami zaostrzeń i remisji czyli
wyciszenia objawów. Najczęściej
zaczyna się od zgięcia stawów
dystalnych. Skóra rąk staje się
cieńka i potliwa, pojawiają się
zaniki mięśni międzykostnych i
glistowatycg. Od dystalnych do
proksymalnych, od obwodu do linii
środkowej ciała. Jeśli zaczyna się
nietypowo, może zająć jeden
dużystaw, często kolano.
Przyczyny nie są znane. Podkreśla
się predyspozycję genetyczną i płci
żeńskiej do zachorowania. Istotną

rolę odgrywają procesy
immunologiczne. Główną
przyczyną są reakcje o charakterze
autoagresji- organizm wytwarza
przeciwciała przeciwko własnym
ciałkom.
Przewlekły proces zapalny
prowadzi do:
*zmian stawowych: zapalenie
błony maziowej stawów ( dochodzi
do przekrwienia, obrzęku i rozrostu
kosmków błony maziowej.,
dochodzi do wysięku), powstaje
młoda tkanka ziarninująca
atakująca chrząstkę stawową a
potem tkankę kostną, dochodzi do
przejścia ziarniny w łuszczkę
stawową ( zbita tkanka łączna),
zrosty pomiędzy łuszczkami
przeciwległych stron stawu i
usztywnienie stawu.
*zmiany pozastawowe: guzki
reumatoidalne, zaniki mięśni,
zmiany w naczyniach
krwionośnych, nerwach
obwodowych, zapalenie ścięgien i
torebek.

Kryteria rozpoznawania:
1.Sztywność poranna stawów
trwająca przez co najmniej 1h.
2.Obrzęk 3 lub więcej stawów
3.Obrzęk stawów nadgarstka,
śródręcznopaliczkowych,
międzypaliczkowych bliższych
4.Symetryczny obrzęk stawów
5.Guzki reumatoidalne
6.Obecność czynnika
reumatoidalnego
7.Typowe zmiany radiologiczne w
rękach z nadrżerkami lub
jednoznaczny zanik kostny
(osteoporoza)
Spełnienie 4 z 7 ustala
rozpoznanie.
Kryteria 1-4 muszą występować
conajmiej 6 tygodni.
Cechy zajęcia stawów: ból,
obrzęk, ogranicznie ruchomości,
sztywność poranna, różne cechy
zaplenia ( rumień, zapalenie błony
maziowej).
Okresy choroby(4):
bóle, obrzękim,sztywność poranna,
na RTG bez objawów lub początek
osteoporozy
2. okres zmian umiarkowany- do
zmian stawowych dochodzą
zmiany pozastwowe ( przynajmniej
1) . Po sztywności porannej
pojawia się ogranicznie
ruchomści.Przystwowy zanik
kostny. Wczesne objawy
uszkodznia chrząstki i kości.
Wyraźna osteoporoza.Nadżerki na
powierzchniach kostnych.
Okres zmian zaawansowany-
trwałe deformacje narządów
ruchu.Na RTG nasilone wszystkie
objawy, wyraźna osteoporoza.
Zwichnięcia i podwichnięcia, bo są
zjmienione powierzchnie stwowe ,
czasem kostne.
Okres schyłkowy- zrosty włókniste
w stawach i usztywnienie stawów.
Okres choroby określa się wg
najbardziej zajętego stawu.

Stopnie wydolności
czynnościowej:
Stopień I- pełna wydolność z
możliwością wykonywania
codziennych zajęć bez przeszkód.
Stopień II – wydolność
wystarczająca do wykonywania
zwykłych czynności, pomimo bólu
lub ograniczonej ruchomości
jednego lub kilku stawów.
Stopień III- wydolność
wystarczająca do elementarnych
czynności dnia codziennego przy
posługiwaniu się odpowiednimi
urządzeniami, trudności w
przygotowaniu posiłków i
samodzielnym wychodzeniu z
domu bez opieki innej osoby.
Stopień IV- unieruchomienie w
łóżku lub na wózku z
niemożliwością samoobsługi,
niezbędna pomoc drugiej osoby,
także przy posługiwaniu się
wózkiem

Deformacje

Zniekształcenia ręki-
reumatoidalnej
* typu butonierki- od II-V, zgięcie
w stawach miedzypaliczkowych i
przeprost w miedzypaliczkowym
dalszym, pęka ścięgno prostownika
* łabędzia szyjka- odwrotnie do
butonierki przeprost w bliższym-
przykurcz mm międzykostnych
zgięcie w dalszym- wtórne
działanie zginacz głębokiego.
* butonierkowaty kciuk- przeprost
w miedzypaliczkowych, zgięcie w
śródręczno- paliczkowych-
ulnaryzacja palców.
* lornetkowata- ręka staje się
mniejsza,palce skrócone w
okolicach stawów skóra bardzo
pofałdowana.
* zespół kanału nadgarstka –
uciśnięcie na nerw pośrodkowy.
* zespół głowy łokciowej- przerost
głowy k.łkciowej, podwichnięcie
grzbietowe, utrudnienie
nawracania,odwracania
przedramienia.
Stopnie podziału deformacji:
I-może być skorygowana czynnie
przez pacjenta
II- deformacja może być
skorygowana biernie, a korekcja
utrzymana czynnie
III- deformacja może być
skorygowana biernie a korekcje ni
może być utrzymana czynnie
IV- deformacja nie może być
skorygowana biernie

W I i II deformacji pracę ręki
można poprawić, stosując
funkcjonalne ortezy ręki.

W III i IV deformacji konieczne
jest leczenie operacyjne lub
dostosowanie uchwytu narzędzi
pracy do zniekształcenia.

W pozostałych stawach zmiany:
*w st.barkowym- przykurcz w
przywiedzeniu i rotacji
wewnętrznej

* usztywnienie st. promieniowo-
nadgarstkowego
* przykurcz zgięciowy w st.
łokciowym
* zespó głowy k. łokciowej-
przeprost głowy k. łokciowej i jej
grzbietowe podwichnięcie.
Utrudnione są ruchy odwracania i
nawracania przedramienia.
Zmiany w kręgosłupie: głównie
części szyjnej kr. : erozja zęba
kręgu obrotowego, podwichnięcie
kręgów C1-C2.

Zmiany w kkd:
*Staw kolanowy: przykurvz,
podwichnięcia tylno-boczne z
rotacją zewnętrzną podudzia,
koślawość kolan.
* Stawy biodrowe: zgięcie,
przywiedzenie stopy
* Zniekształcenie stóp
( płaskostopie, koślawość palucha,
palce młoteczkowate.
Elementy wpływające na specyf.
Usprawniania pacjentów:
stale postępująca choroba
* wieloogniskowość zmian
* ból jako objaw schorzenia
* trudności w akceptacji własnej
niepełnosprawności
* trudności w integracji społecznej
Cele leczenia usprawniającego
zmniejszenie dolegliwości
bólowych
* wzmocnienie mięśni
* dbałość o zachowanie jak
największej ruchomości stawów
* zapobieganie deformacjom we
wszystkich odcinkach narządu
ruchu
*korekcja powstałych
zniekształceń
* wyrobienie i utrwalenie
prawidłowych mechanizmów
adaptacyjnych i kompensacyjnych
- k. zewnętrzna- zaopatrzenie
ortopedyczne oraz przedmioty
ułatwiające wykonywanie
czynności życia codziennego
-. k, wewnętrzna- przejęcie funkcji
zajętych chorobowo odcinków
narządu ruchu przez sąsiednie
wolne od zmian.
Okres zaostrzenia choroby
Zaostrzenie objawów choroby,
ważna jest walka z bólem.
Wskazania do krótkotrwałego
unieruchomienia. Ostre zapalenie
stawów stanowi eskazanie do
krótkotrwałego unieruchomienia
( 2-3 dni). Zaletą jest szybkie
ustępowanie procesu zapalnego i
bólu.

Rehabilitacja
*pozycje ułożeniowe
(przeciwdziałające przykurczom)
*ćw. izometryczne
*ćw. oddechowe, przeciwdziałające
ograniczeniu ruchomości
oddechowej klp
*fizykoterapia

Pozycje ułożeniowe łózko
wygodne z twardym podłożem,
mała poduszka pod głowę, wałek
pod kolana, stopy w pozycji zero,

Przebieg choroby:
-postępujący,
szybki,powolny,stacjonarny
-okresami zaostrzeń, remisji
-prawidłowa temp ciała,ze stanami
podgorączkowymi
-zajęciem tylko kręgosłupa
-ze zmianami w stawach
obwodowych
-objawami ogólnymi

Przebyte leczenie:
-farmakologiczne
-fizykalne
-naświetlanie promieniami X
-balneologiczne
-operacyjne
-wynik leczenia
-objawy uboczne, powikłania
-szpitalne, sanatoryjne kiedy??
Skargi ze strony inych narządów
układ oddechowy, pokarmowy,
krążenia, moczopłciowy,
nerwowy,narządy zmysłow, skóra,
tk. Podskórna.

Choroby przebyte
-praca
-warunki socjalne
-używki
-wywiad rodzinny

fizykoterapię: przeciwbólowa i
przeciwzapalna z częstymi
zmianami, wykorzystuje się:•
psychoterapię
ciepłolecznictwo,
krioterapię,
elektrolecznictwo,
magnetoterapię,
jonoforezę,
masaże,
leczenie uzdrowiskowe
kąpiele solankowe i siarczkowo –
siarkowodorowe.
Przeciwwskazana jest parafina i
borowina;

Zasady prowadzenia ćwiczeń
-Program kinezyterapii należy
układać dla każdego chorego
oddzielnie i to na niezbyt długi
czas ze względu na indywidualną
dynamikę procesu chorobowego.
-Nie należy Cwiczyć rano, zaraz po
wstaniu z łóżka ze względu na
sztywność poranną stawów,
ustępującą po pewnym czasie.
-Należydobierać ćwiczenia z
uwzględnieniem stanu
zaawansowania choroby, rodzaju
zmian w narzadzie ruchu oraz
indywidualnej tolerancji bólu.
-Nasilenie ćwiczeń tak żeby nie
prowadziły do zaostrzenia procesu
zapalnego w stawach i bólu.
-Ćw w pozycjach izolowanych,
rzadko w staniu, często w
odciązeniu
-Poza ćw specjalistycznym nie
wolno zapomniec o cw
ogolnousprawniających.
-Trzeba przekonać chorego do
znaczenia kinezyterapii,
współpracy z personelem oraz
codziennych ćwiczeń
-Trzeba nauczyć chorego
poprawnego wykonywania ćwiczeń
leczniczych

Zasady zapobiegania
zniekształceniom u chorych na
RZS
-Wypoczynek w ciągu dnia oraz
spanie na twardym równym
podłożu nie uginającym się pod
ciężarem ciała.
-Przestrzeganie utrzymywania
prawidłowych pozycji przez
stosowanie odpowiednich pozycji.
-Leżenie na brzuchu 2-3 razy
dziennie z odwiedzeniem ud i stopy
poza łóżko.
-Unikanie siedzenia na krześle
przez wiele godzin w ciągu dnia.
-Stosowanie indywidualnie
wymodelowanych szyn, łusek lub
longet gipsowych do których
przymocowuje się kończynę
opaską.

Badanie podmiotowe – wywiad
Polega na rozmowie z pacjentem i
zawiera elementy badania
lekarskiego i badań społecznych.

Dolegliwości zasadnicze:
-lokalizacja bólu
-promieniowanie bólu
-czynniki nasilajace objawy bólowe
-rytm dobowy bólu
-czas, okres utrzymywania się bólu
-współistniejące objawy
neurologiczne
-zniekształcenia i ograniczenia
ruchomości

Początek choroby
-Kiedy wystąpiły pierwsze objawy,
dolegliwości
-Gdzie wystąpiły: kręgosłup,stawy
obwodowe, inna lokalizacja
-Jak wystąpiły, nagle, z gorączką,
bez
-Dlaczego wystąpiły pierwsze
dolegliwości

Pewne rozpoznanie gdy spełnione
jest I kryterium lub przynajmniej
dwa w punkcie II.
Zespół CREST

Toczeń
Rumień w kształcie motyla

Kryteria Tocznia:
1Typowy rumień na twarzy w
kształcie motyla
2Rumień krążkowy
3Nadwrażliwość na światło
słoneczne
4Owrzodzenia w jamie ustnej
5Zapalenie stawów (bez nadżerek,
zajmujące 2 lub więcej stawów
obwodowych,bolesność,obrzęk,
wysięk)
6Zapalenie błon
surowiczych(opłucnej,osierdzia)
7Zmiany w nerkach(białkomocz)
8Objawy
neurologiczne(padaczka,psychozy)
9Objawy
hematologiczne(niedokrwistość,leu
kopenia)
10Zaburzenia immunologiczne
11Obecność przeciwciał
przeciwjadrowych

Rozpoznanie klasyczne-spełnienie
więcej niż 4 kryteriów
pewne-4 dodatnie kryteria
prawdopodobne-3, jeżeli 2 objawy
to mozliwe.

MCTD- mieszana choroba tk.
Łącznej, najczęściej twardzina,
toczeń, zapalenie wielomięśniowe.

Kryteria diagnostyczne:
Iobjawy wspólne
Objaw Reynauda
Obrzęk palców rąk
IIObezność przeciwciał
rybonukleoproteinie
IIIObjawy mieszne
A. Objawy podobne do tocznia
układowego
-zapalenie wielostawowe
-powiększenie węzłów chłonnych
-rumień na twarzy
-zapalenie osierdzia lub opłucnej
-leukopenia lub trombocytopenia
B. Objawy podobne do twardziny
układowej
-stwardnienie opuszek palców
-włóknienie płuc,zmiany
restrykcyjne w płucach-
zmniejszona pojemność życiowa
-osłabienie perystaltyki lub
poszerzenie przełyku
C.Objawy podobne do zapalenie
wielomięśniowego
-osłabienie siły mm
-podwyższenie stężenia enzymów
mięśniowych w surowicy
-uszkodzenie typu miogennego

Gdy stwierdzimy przynajmniej 1
objaw wspólny, obecne są
przeciwciała przeciw RNP, a
spośród objawów mieszanych
spostrzega się 1 w każdej kategori
(ABC).

kd nieznacznie odwiedzionei
wyprostowane w rotacji
zewnętrznej.

Ćwiczenia izometryczne m.
obręczy barkowej, prostowników
stawów łokciowych m nadgarstka,
mm.długiego palców .
Ćwiczenia oddechowe powtarza się
kilka razy w ciągu dnia bo brak
ruchu powoduje powierzchowne
oddychanie a tym samym
upośledzenie przewietrzania płuc.

Okres podostry i remisji.
Usprawnianie stanowi kontynuację
postępowania w poprzednim
okresie. Pierwszoplanowa rola
przypada na usówaniu skutków
okresu ostrego.
Okres remisji- ćw. bierne,
rozluźniające, czynno-bierne,
czynne wolne,
ogólnousprawniające,
wspomagane, manipulacyjne rąk,
chód po płaskiej powierzchnii z
pomocą laski, kul łokciowych,
balkonika w zależności od stanu
funkcjonalnego pacjenta, nauka
chodu po schodach.

Przed ćwiczeniami biernymi należy
przerwać zjawisko Błędnego koła,
czyli musi się rozluźnić przed
wykonaniem ruchu.

Przerwanie w 3 punktach:
-należy działać przeciwzapalnie i
przeciwbólowo, rozluźniające,
odciążające, niezależnie od
podstawowego leczenia
farmakologicznego.

Zjawisko błędnego koła- ból
pochodzenia stawowego zwiększa
napięcie mm, a ono z kolei zwiera
uszkodzone pow. stawowe.

Okres remisji- ćwiczenia
ogólnousprawniające, ćwiczenia w
wodzie.

Twardzina

Sklerodaktylia- stwardnienie
opuszek palców.
Objaw Reynauda- towarzyszący
zespół tk. Łącznej, ból, blednięcie i
sinienie palców rąk.
Teleangiektazje- poszerzone drobne
naczynia krwionośne.
Mikrostomia- twarz maskowata,
dookoła ust zmarszczki, problemy
z otwieraniem ust.

Kryteria rozpoznawcze:
I- stwardnienie skóry w okolicy
tułowia i bliższych odcinków
kończyn
II- 1Sklerodaktylia
2Bliznowate zmiany w opuszkach
palców lub zmniejszenie masy
opuszek
3Obustronne, przypodstawne
zmiany radiologiczne w płucach,
typowe dla włóknienia tk. Płucnej.