Siły społeczne – ich istota oraz rola w aktywizowaniu środowiska.

Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji , dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i symulowaniu wartości. Jako pierwszy koncepcję tę sformułował wybitny polski socjolog Florian Znaniecki, ale Helena Radliska wprowadziła te pojęcie do pedagogiki. Podstawowym celem badań nad siłami społecznymi powinno być (wg.Znanieckiego) - wykrycie i synteza najaktywniejszych i najbardziej wpływowych sił społecznych, wyrażających się w zbiorowych czynnościach zespołów ludzkich. Te zaś dzielimy na:

grupy społeczne - wyodrębnione na podstawie trwałych więzi społecznych między członkami, a grupą jako całością

wspólnoty - duże grupy, których uczestników jednoczy wspólnota zainteresowań, lecz którym jednocześnie brak wyraźnej odrębności i określonej struktury.

Źródła sił społecznych:

- grupa rówieśnicza

- instytucje społeczne

- role społeczne pełnione przez jednostkę

- sam człowiek

- sytuacje zagrożenia

Typologia sił społecznych: (wg Radlińskiej)

a) narastające

b) zanikające

c) jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska)

d) ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach krytycznych , w odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych)

Funkcje sił społecznych:

1 Kompensacyjna – wspieranie rozwoju wychowanków z trudnego środowiska społ., diagnoza środowiska, szukanie potencjalnych możliwości i niwelowanie braków;

2. Animacyjna –spełniana przez jednostki i grupy szczególnie aktywne i zaangażowane w realizację pozytywnych idei;

3.Integracyjna – to budowanie własnego zespołu wsparcia.

Według Wierzbickiego najważniejszą kwestia jest aktywizacja i rozwój społeczności lokalnej, bo wszelkie zmiany w społecznościach możliwe są tylko wówczas, gdy podejmowane są przede wszystkim przez sama społeczność zamieszkującą dany obszar.

Ingrid Korner opracowała model programu takiej aktywizacji. Polega on na:

1. Aktywizacji istniejącego już w społeczności potencjału samopomocy i wsparcie dla samoinicjatywy;

2. Nakłanianiu jednostek szczególnie aktywnych (liderów społecznych) do przejmowania ról rzeczników i propagatorów wspólnych idei;

3. Przejmowania do działań społecznych funkcjonariuszy państwowych i członków władz administracyjno-samorzadowych, posiadających określone kwalifikacje zawodowe (np. policja, nauczyciele, pielęgniarki środowiskowe, kuratorzy, księża, itp)

4. Wprowadzanie wspólnych celów do działalności istniejących już instytucji społecznych : szkół, parafii, itd.

5. Upowszechnianie idei działalności społecznej poprzez programy kształcenia i wychowania w przedszkolach, szkołach itd.

Ogromny wpływ na aktywizację i rozwój społeczności lokalnej ma środowisko biosocjokulturowe człowieka.

Bio – biologia

Socjo – społeczeństwo

Kulturowe – kultura

Ludzie postrzegają swoje środowisko biosocjokulturowe na dwa sposoby:

- Jako miejsce akceptowane – pokazują jak im na nim zależy

- Jako solidarność mechaniczną – włączają się w życie środowiska tylko mając w tym interes.

BIO - charakterystyczny, samorzutny proces wzrostu;

SOCJO - wrastanie jednostki w grupy społeczne - wrastanie w role społeczne;

KULTURA - wprowadzanie jednostki w kulturę (samorzutnie za pomocą aktywności i jako celowy proces edukacyjny);

CZŁOWIEK

BIO SOCJO "KULTURALNY"

wzrost wzrastanie wprowadzanie

socjalizacja

pomnażanie, rozwijanie, udostępnianie, uprzystępnianie wartości kultury

wychowanie = ingerencja

Aktywizowanie :

- odwoływanie się do sił społecznych tego środowiska

- praca środowiskowa nie posiada nieograniczonych możliwości i pozytywnego automatyzmu

Jeszcze znalazłam takie coś w róznych ksiazkach i necie:

SIŁY SPOŁECZNE – Helena Radliska
,, siły ludzkie” – sprowadza do uzdolnień i cech jednostek i grup społecznych wyróżniających się lub mogących się wyrazić w jakiejkolwiek dziedzinie aktywności. DIAGNOZA środowiskowa - stan sił np. siły społecznej: o deficytach, deficytach siłach aktywności, która występuje lub noże występować w owej grupie. Przypuszcza się poprawę więzi społecznych, może poprawić standard życia w środowisku ,,x’
zadania: organizacja klubów, ośrodków zabaw.
CELEM pedagogiki społecznej instytucji społecznych, fundacji oraz innych grup organizowanych i inicjujących a także pojedynczych osób, liderów, animatorów inicjatorów jest wzmacnianie inspirowanie i wspomaganie.
--Aleksander Kamieński wyróżnia siły jednostkowe: przywódcy opinii publicznej w środowisku, realizatorzy pragnień zbiorowych, promotorzy nowych form zaspokajania potrzeb ludzkich, -siły zbiorowe grupy społeczne, wzorcowe instytucje i ruchy społeczne
-- Ewa Marynowicz – Hetka pedagog z łodzi uważa, że inicjatywa uruchomienia sił społecznych należy do instytucji działających w środowisku lokalnym ,,siły jednostkowe rosną wraz z rozwojem sił zbiorowych”
wolontariat: różne akcje, które dzieją się w świecie, pojedyncze osoby tworzą grupy i całe akcje.
- rozwiązania systemowe i tworzenie warunków prawnych, działania systemowe, między siłami społecznymi a wartościami istnieje zależność powodująca, że siły społeczne dynamizują życie w środowisku, ukierunkowane na przekazanie i rozwijanie wartości: ocena: Barbara Smolińska- THEISS
- uczucia wartości: dobro, przyjaźń, więzi społeczne, uczuciowe, sprawiedliwość, demokracja niepełnosprawni, biedni, opuszczeni.

Aktywność - działalność, zdolność albo skłon­ność do działania, do podejmowania inicjatywy, swoista energia, pojęcie immanentnie związane z jakimś czynem; aktywizacja oznacza wzmaganie, także wzmaganie się aktyw­ności, uaktywnianie (się); aktywizować - czynić aktywnym, pobudzać do działania, ożywiać.

Wśród czynników warunkujących aktywność społeczną są zarówno potrzeby osobi­ste zaangażowanych jednostek, jak i potrzeby społeczne. W pedagogice społecznej szcze­gólne znaczenie mają czynniki ogólnospołeczne, warunkujące charakter i stopień rozwoju aktywności społecznej, a mianowicie: a) potrzeby pomocy materialnej ludziom niezdol­nym do samodzielnego utrzymania się, b) potrzeby opiekuńczo-wychowawcze młodego pokolenia, c) potrzeby techniczno-cywilizacyjne społeczności lokalnych, d) potrzeby twór­czego uczestnictwa jednostek w szeroko pojętym zarządzaniu sprawami społecznymi (uczestnictwo w systemie władzy, w pracach samorządu, stowarzyszeniach itp.).

Aktywizacja jednostek zdolnych do zmieniania rzeczywistości była postrzegana przez Radlińska jako nadrzędny cel pedagogiki społecznej, przez Kamińskiego - jako metoda służąca ulepszaniu środowiska społecznego. W niektórych znaczeniach termin aktywizacja jest równoznaczny z terminem animacja.

SIŁY SPOŁECZNEsiły ludzkie, siły działalne - są to zdolności i możliwości jednostek oraz grup mogące się wyrażać lub wyrażające się w twórczym działaniu; Tak rozumiana siła społeczna ma dwie postacie :

w szerszym znaczeniu:- to potencjał, siła klas społecznych, pokoleń, zdolna do obalania istniejących struktur społecznych i budowania nowego porządku¹. (np. "Solidarność", inne ruchy patriotyczne)

w węższym znaczeniu:- siły jednostek, grup, środowisk lokalnych, zdolnych do przeobrażeń w środowisku najbliższym;

Siła ludzka jawi się jako struktura pragmatyczna, struktura działania. Rodzi się zatem pytanie o źródło sił społecznych

źródła- tymi źródłami są potrzeby rozumiane jako "brak" skupiający potencję zmierzającą do wypełnienia tego braku;

- źródła normatywne - aksjologiczne; związek człowieka z wartościami, ideami, zwyczajem, tradycją, pragnieniami;

Takie widzenie sił społecznych wychodzi z praktyki i zakotwicza się na gruncie wartości moralnych i na tym polega mechanizm kreowania sił społecznych - działanie w sferze idei, wartości, tam je trzeba budować by mogły przełożyć się w końcu na aktywność;

W ostatniej dekadzie termin ten używano jako: potencjał ludzki, obywatelski, społeczny kapitał; mówi się o inwestycji w wychowanie;

1 F. Znaniecki Siły społeczne w walce o Pomorze;