SIŁY SPOŁECZNE (H. Radlińska) .
Siły społeczne są to aktualnie ujawniające się albo ukryte potencjalne wartości jednostek i grup społecznych , urządzeń i instytucji , dające pedagogowi społecznemu oparcie w jego pracach , jeśli zostaną one zaktywizowane i staną się czynnikami przewodnimi w przebudowie i asymilowaniu wartości.
Kategorie sił społecznych :
-jawne (mobilizujące do działania , do przekształcania środowiska)
-ukryte (utajone , ujawniające się w sytuacjach krytycznych , w odpowiednich warunkach , w określonych okolicznościach - gdy zabraknie sił jawnych) ;
jednostek lub grup społecznych , urządzeń , instytucji - każdy człowiek może być siłą społeczną , ponieważ w każdym tkwi pewien potencjał możliwości ; siłą społeczną mogą być też urządzenia lub instytucje , które pomagają i ułatwiają pracę .

Środowisko lokalne to gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium, posiadających wspólną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.

Jan Szczepański w Elementarnych pojęciach socjologii:
„Więź społeczna jest to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej; - skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju". (Pilch/Lepalczyk)

Środowisko lokalne - składników struktury o taczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne; jedna z głównych kategorii pojęciowych pedagogiki społecznej.

Społeczność lokalna - najbardziej uniwersalny i trwały element naszego otoczenia, od urodzin po kres życia. Pojęcie to budzi kontrowersje:

- wieloznaczne

- kategoria historyczna - opisuje byt idealny

- jest nazwą określającą pewien typ ładu społecznego i pożądanego stanu zbiorowości ludzkiej

W XIX w. odwołuje się o niego J. H. Pestalozzi.

Ferdynand Tönnies – charakteryzuje:

Wspólnota – jest takim typem zbiorowości, który powstaje w sposób naturalny, spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe, stosunki pokrewieństwa zbiorowość pierwotna.

1. Przynależność zdeterminowana urodzeniem.

2. Organizacja wynik aprobaty społecznej, nieformalna.

3. Cele nieartykułowane i nie spisane.

4. Struktura, organizacja i członkowie określani zasadami tradycji.

5. Rządzą uznane za właściwe wzory zachowań.

6. System kontroli społecznej.

Stowarzyszenie – grupa celowa powołana świadomie dla zrealizowania określonych zadań zbiorowość wtórna.

1. Przynależność jest dobrowolna.

2. Zorganizowana wedle reguł formalnych.

3. Posiada określone cele.

4. Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków.

5. Ustalone wzorce zachowań.

6. Ustalone sankcje wobec członków.

II. Definicje i właściwości.

Środowisko lokalne to gromada ludzi zamieszkujących ograniczony i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i gotowości do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu wewnętrznej przynależności wewnętrznego bezpieczeństwa.

- tożsamość etniczna, religijna i kulturowa

- zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków

- jednolitość ekonomiczna i zawodowa

III. Więzi w środowisku lokalnym.

Wspólnota związki o charakterze osobowym, emocjonalnym, wiążą ludzi osobistą aprobującą znajomością, więzi osobowe.

Stowarzyszenie budowane na poczuciu wspólnoty interesów, wzajemne świadczenia, niewielkie nasilenie więzi emocjonalnych.

Def. Więzi społecznych zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej; skupiający jednostki i inne Elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

Więzi tworzą się w sposób na poły spontaniczny, wykształcają w tako życia, wielką rolę odgrywa czynnik czasu.

Wsparcie społeczne - to wszelkie działania podejmowane w celu rozwiązania trudnej sytuacji drugiego człowieka.
Rodzaje wsparcia społecznego:
1. Wsparcie emocjonalne – akceptacja, opieka, miłość, sympatia, zrozumienie itp.
2. Wsparcie wartościujące – podkreślanie wartości drugiego człowieka , „dasz rade, wiele potrafisz”
3. Wsparcie instrumentalne – pomoc rzeczowa i materialna, ale taka która nie upokarza
4. Wsparcie informacyjne – komunikaty, gdzie , co i jak zrobić
5. Wsparcie duchowe – obecność przy drugim człowieku
6. Wsparcie prestiżowe – członkostwo w grupie formalnej, rola społeczna
7. Wsparcie motywujące – zachęcanie do wysiłku
8. Obcowanie społeczne – udział w przyjemnych spotkaniach towarzyskich
Przy udzielaniu wsparcia należy pamiętać, że jeżeli nie dajemy sobie rady to należy się wycofać (nie można czuć się wykorzystywanym). Wspierać należy tylko dotąd dopóki nie zbliżymy się do rozwiązania problemu. Wspieramy tak by nie uzależnić od pomocy osoby korzystającej ze wsparcia.

Według Toczyńskiego ubóstwo – to stan poniżej pewnego progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny lub grupy społecznej.
Rodzaje ubóstwa:
1. Ubóstwo absolutne w węższym znaczeniu- stan niezaspokojenia minimalnych potrzeb biologicznych
2. Ubóstwo absolutne w szerszym znaczeniu – stan niezaspokojenia potrzeb uznanych w danym społeczeństwie za minimalne
3. Ubóstwo względne – duża rozpiętość poziomu życia w danym społeczeństwie

SIŁY SPOŁECZNE
Siły społeczne — to pojęcie wprowadziła do pedagogiki Helena Radlińska, rozumiejąc przez nie czynniki działające w środowisku w postaci uzdolnień jednostkowych i zbiorowych wyrażających się w działaniu (np. aktywna komórka związku młodzieży, administrator bloku przejawiający społeczne inicjatywy, zapalony miłośnik ogródka przydomowego, biblioteka eksperymentująca nowy rodzaj kontaktów z czytelnikami etc.). Efektywność wychowawcza poczynań środowiskowych możliwa jest tylko wówczas, gdy wychowawca spożytkuje siły społeczne środowiska i opiera na nich swą działalność.

ŚRODOWISKO (Pilch / Lepalczyk)
H. Radlińskiej („środowisko to zespół warunków i czynników, wśród których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale lub przez czas dłuższy") wprowadza pojęcie zmian, jakie bodźce środowiskowe wywierają na otoczenie społeczne jednostki i proponuje następujące określenie: „...Środowiskiem nazywać będziemy składniki struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i powodują określone reakcje (przeżycia) psychiczne. Otoczenie jest pojęciem szerszym, oznacza całą zewnętrzną strukturę, niezależnie od tego, czy jest ona trwała, czy zmienna i czy stanowi źródła bodźców rozwojowych".

Środowisko lokalne należy do głównych kategorii pojęciowych pedago­giki społecznej. Wśród „składników struktury otaczającej osobnika, które działają jako system bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne", środowisko lokalne było obok rodziny najważniejszym czynnikiem socjalizacji. Jego znaczenie i siła wynika m.in. stąd, iż jest ono nieodłącznym i nieuchronnym elementem otoczenia życia jednostki. Czło­wiek niekiedy pozbawiony jest rodziny, nieświadomie lub instrumentalnie może wyłączyć się z grupy rówieśniczej (towarzyskiej), nie może jednak żyć poza społecznością lokalną.
Społeczność lokalna, którego to terminu, w sposób wprawdzie nieuprawniony, ale z uwagi na pojęciową bliskoznaczność używam zamiennie z pojęciem środowiska lokalnego - jest najbardziej uniwersalnym i trwałym elementem naszego otoczenia, od urodzin po kres życia.
Pojęcie środowiska lokalnego budzi jednak wśród pedagogów niejedno­znaczne reakcje i różnorodne kontrowersje:
- jest pojęciem wieloznacznym - możliwym do zrozumienia tylko przez enumeratywne wyliczenie jego składników, z których każdy ma swe samoistne znaczenie - jest zatem niepotrzebne;
- jest kategorią historyczną - opisującą byt idealny, który dzisiaj w zasadzie nie ma desygnatów realnych - jest niepraktyczne;
- jest nazwą określającą pewien typ ładu społecznego i pożądanego stanu zbiorowości ludzkiej. W takim rozumieniu służy jako wzorzec działania praktycznego i nie jest pojęciem naukowym.

DZIAŁANIA SPOŁECZNE (Pilch / Lepalczyk)
Praca socjalna może przyjmować zróżnicowane formy - od pomocy doraźnej do długofalowych działań wspierających rozwój jednostek i grup. Decyzja o zastosowaniu odpowiedniej formy lub form działania powinna być wypadkową potrzeb i możliwości podmiotów, którym się pomaga oraz możliwości osób i instytucji pomagających.

Ratownictwo (pomoc doraźna) odznacza się tym, że „wymaga rozpozna­nia warunków natychmiastowego działania, stwierdza istnienie potrzeby i możliwości ratunku, który niesie zagrożonemu niebezpieczeństwem, bez względu na jego uprawnienia i przynależność do grupy społecznej". Przy­kładami działań ratowniczych będą: pomoc dla powodzian w uzyskaniu schronienia, działalność noclegowni dla bezdomnych, dożywianie w szkołach dzieci z ubogich rodzin.

Opieka - to forma świadczona „w tych wszystkich sytuacjach życiowych, w których ludzie dotknięci nieszczęśliwym układem wydarzeń losowych nie umieją albo nie mają dość sil, aby samodzielnie przezwyciężyć piętrzące się przed nimi trudności". Opieka jest działalnością wyraźnie zindywidualizo­waną. W odróżnieniu od ratownictwa, opiera się na dokładnej diagnozie potrzeb. Jest formą zawierającą w sobie pierwiastki zależności podopiecznego od opiekuna. W relacjach tego typu opiekun przejmuje w jakimś stopniu odpowiedzialność za losy drugiego człowieka. Opieka jest formą dominującą w zakładach dla przewlekle chorych, w działalności opiekunek domowych, w domach małego dziecka.

Pomoc „(...) zapewnia możność utrzymania i podnoszenia .kultury, spo­żytkowania wszystkich sił ludzkich. (...) Dopomaga rozwojowi jednostek i wzrostowi wszystkiego, co zostało uznane za dobro. (...) Pomoc liczy się ze świadomym uczestnictwem, ze współpracą pomagających i korzystających z pomocy w pełni za siebie odpowiedzialnych". Są to więc działania mające wspierać pomyślny rozwój zarówno osób z jakichś względów zagrożonych, jak i wszystkich członków społeczności. Taki charakter ma na przykład działalność poradni społeczno-zawodowych, klubów seniora, świetlic mło­dzieżowych, poradni rodzinnych.

Jeszcze inną formą jest kompensacja społeczna, będąca „wyrównywa­niem braków środowiskowych, utrudniających pomyślny bieg życia jednostki lub grupy". Instytucjami kompensacyjnymi są między innymi domy dzie­cka, rodziny zastępcze, kuratorzy sądowi, domy dla osób samotnych.
Praca socjalna z konkretną osobą, rodziną, grupą czy społecznością może opierać się bądź na jednej tylko z wymienionych form, bądź może - w różnych proporcjach - zawierać elementy ratownictwa, opieki, pomocy i kompensacji.

W pracach z zakresu teorii pracy socjalnej - zwłaszcza w publikacjach amerykańskich i zachodnioeuropejskich - często stosowane jest pojęcie "interwencja" („interwencja socjalna"); „(...) jest (ona) działaniem osoby lub zespołu w rzeczywistości, do której pierwotnie nie należeli, (...) Inter­wencja psycho-socjologiczna lub socjologiczna zmierza do zmian społecz­nych, zarówno do ich poznania, jak i ulepszenia". J. Dobot wyróżnia trzy „idealne typy" interwencji:

- decyzyjną - skoncentrowaną na rozwiązywaniu problemów społecznych,

- analityczną - polegającą na objaśnianiu istoty problemów społecznych,

- przekonywającą - skoncentrowaną na tworzeniu, wzbo­gacaniu wiedzy.

W konkretnej działalności owe typy są aspektami interwencji socjalnej, których znaczenie jest różne w poszczególnych przedsięwzięciach socjalnych