Kompleks Edypa-chłopcy fantazjują o seksualnym związku z matką.Ojciec jest ich rywalem (3-4l) Kompleks Elektry- dziewczynka wierzy, że jest po kastracji, bo nie posiada penisa. Prowadzi to do zażyłych stosunków z ojcem , matka jest rywalką (3-4l) Technika socjometryczna- jest to najbardziej popularne podejście do pomiaru popularności, polega na pytaniu o nią samych dzieci , gdyż zakłada się, że pozycję dziecka w grupie mogą najlepiej ocenić jego rówieśnicy. Technika nominacyjna-każde badane dziecko jest proszone o wymienienie określonej liczby ulubionych rówieśników. Technika ta może być również ukierunkowana o relacje o charakterze negatywnym. Technika skalowania- dziecko jest proszone o dokonanie na skali oceny każdej osoby z klasy pod względem wybranego kryterium. Technika porównywania parami- dziecku przedstawia się po dwa imiona osób z klasy i prosi każdorazowo o wybrane osoby bardziej lubianej, ponieważ prezentuje się wszystkie możliwe pary, badanie daje ogólną miarę tego, jak lubiane jest każde dziecko. Stałość płci- traktowanie płci jako integralnej i trwałej części naszego ja. 1.Tożsamość płciowa-zdolność do kategoryzowania siebie jako osoby płci męskiej lub żeńskiej:”Jesteś chłopcem czy dziewczynką”-2latek 2.Ciągłość płci-przekonnie, że płeć jest taka sama przez całe życie: „czy jak urośniesz będziesz chłopcem czy dziewczynką”- 4latek 3.Niezmienność płci-płeć nie ulega zmianie pod wpływem zewnętrznej modyfikacji (np.przebranie się za chłopca lub dziewczynkę, malowanie się) eksternalizacja -zaburzenia zachowania tj. agresja, przemoc, przestępczość internalizacja- zaburzenia, które ujawniają się poprzez symptomy skierowane do wewnątrz tj lęk, depresja Różnice między płciowe Różnice w budowie mózgu kobiety i mężczyzny: Mózg kobiety i mężczyzny jest pod wieloma względami bardzo podobny, jednak występują pewne strukturalne, biochemiczne i czynnościowe różnice między płciami. Płeć wpływa na wiele aspektów ludzkiego działania, jak pamięć, emocje, widzenie, słyszenie, spostrzeganie, reakcje na stres czy rozpoznawanie twarzy. Zastosowanie nowoczesnych, nieinwazyjnych metod obrazowania mózgu, np. emisyjnej tomografii pozytonowej czy czynnościowego magnetycznego rezonansu jądrowego, umożliwiło odkrycie anatomicznych różnic rozmaitych obszarów neuronalnych u kobiet i mężczyzn. -Kobiety mają też większą korę limbiczną, odpowiedzialną za reakcje emocjonalne. Z kolei u mężczyzn obserwuje się większe niektóre obszary kory ciemieniowej, która uczestniczy w procesie orientowania się w przestrzeni. -Mężczyźni mają mniejszy hipokamp niż kobiety. Jest to struktura biorąca udział w przechowywaniu wspomnień oraz zapamiętywaniu punktów orientacyjnych w terenie. Różnice w tym zakresie skutkują inną strategią odnajdywania drogi w zależności od płci. I tak, kobiety głównie skupiają się na rozpoznawaniu charakterystycznych obiektów (punktów topograficznych), natomiast mężczyźni stosują tzw. nawigację zliczeniową czyli określają odległości i kierunki. Mężczyźni lepiej wypadają niż kobiety w rotacjach umysłowych, spostrzeganiu przestrzennym i wizualizacji przestrzennej. -Chłopcy są zazwyczaj aktywniejsi pod względem ruchowym od dziewczynek już nawet w życiu płodowym, a różnica ta rośnie wraz z dojrzewaniem. -Mężczyźni są też sprawniejsi, szczególnie w rzucaniu obiektów (siła uchwytu dłoni, dokładność rzutu, długość rzutu). -Mężczyźni odznaczają się też wyższą samooceną i zadowoleniem z własnego ciała. -Kobiety są jednak lepsze, jeśli chodzi o precyzję, plastyczność motoryczną i koordynację wzrokowo-ruchową w zakresie małych ruchów wykonywanych podczas czynności manualnych, jak szycie igłą. -Kobiety są także nieco bardziej ufne, empatyczne, towarzyskie i lękliwe, ale nie obserwuje się różnic między kobietami a mężczyznami pod względem lęku społecznego. -Kobiety przejawiają silniejszą orientację na relacje społeczne, mają skłonność do zwierzania się, szczególnie rodzinie i osobom najbliższym oraz są sprawniejsze od mężczyzn w zakresie odczytywania mowy ciała (mimiki, pantomimiki i tonu głosu). Wyraźnie częściej patrzą na partnerów interakcji i częściej się do nich uśmiechają. Lepiej nadają komunikaty niewerbalne oraz mają większą umiejętność dekodowania takich zachowań. Wpływ biologii i środowiska rodzinnego na rozwój ról płciowych 1. Wpływ czynników biologicznych: Dymorfizm płciowy – biologiczne zróżnicowanie przedstawicieli płci męskiej i żeńskiej w celu reprodukcji 1) Zaburzenia chromosomalne – nietypowy układ chromosomów u noworodka * Zespół Turnera – zaburzenie chromosomalne u kobiet spowodowane brakiem jednego chromosomu X. kobiety z tym zespołem nie mają jajników, nie miesiączkują, są niskiej postury i prezentują nad-kobiece cechy osobowości. W chwili urodzenia dziecko wygląda jak dziewczynka, choć nie posiada jajników i nie wytwarza hormonów niezbędnych do kontynuacji procesu różnicowania się płci. W rezultacie nie rozwijają się piersi i nie pojawia się menstruacja, zanim nie zostanie zastosowana odpowiednia terapia hormonalna. * Zespół Klinefeltera (XXY)– zaburzenie chromosomalne u mężczyzn spowodowane obecnością dodatkowego chromosomu X. mężczyźni z tym zespołem mają długie ręce, skąpe owłosienie ciała, niedorozwinięty członek, czasami zbyt rozwinięte piersi i sfeminizowane cechy osobowości. * Plemnik przenosi nie jeden, ale dwa chromosomy Y (XYY) – mężczyźni o tym wzorze genetycznym mają potężną budowę ciała i bardzo męskie cechy osobowości * Zespół kruchego X –zaburzenie genów powiązanych z X ujawniające się znacznie częściej u mężczyzn, powodujące upośledzenie rozwoju umysłowego i mowy, zaburzenia zachowania oraz pewne charakterystyczne cechy wyglądu zewnętrznego * Cechy ograniczone do jednej płci – geny, które wpływają na mężczyzn i kobiety w odmienny sposób, a nie są przenoszone przez chromosomy płciowe.

2) Różnice społeczne i osobowościowe: * aktywność i eksploracja – chłopcy są bardziej aktywni jak dziewczynki i lubią manipulować przedmiotami, spędzają więcej czasu na powietrzu i wdają się w potyczki. Chłopcy jako niemowlęta badają przedmioty dotykiem, a dziewczynki wzrokiem. * ujawnianie emocji – dziewczętom znacznie lepiej udaje się ukryć negatywne emocje, niż chłopcom np. gdy dostają prezent który ich nie zadawala * wpływ społeczny – próbując rozwinąć konflikt lub skłonić kogoś do zrobienia czegoś, chłopcy postępują mniej delikatnie, często używają gróźb lub siły fizycznej, dziewczynki zazwyczaj argumentują lub idą na kompromis * zachowania społeczne – dziewczynki są ocenianie zazwyczaj przez swoich nauczycieli i rówieśników jako bardziej wspaniałomyślne, skłonne do współpracy i pomocy 3) Różnice poznawcze: język i zdolności werbalne – małe dziewczynki ujawniają większe zdolności w nabywaniu większości umiejętności werbalnych. Niemowlęta żeńskie wydają więcej dźwięków niż chłopcy w tym samym wieku. Wcześniej używają słów i mają początkowo o wiele większy zasób. zdolności matematyczne – dziewczynki zazwyczaj wcześniej zaczynają liczyć i posługiwać się liczbami. W początkowych klasach szkoły podstawowej są lepsze w zadaniach rachunkowych, natomiast chłopcy są lepsi w zadaniach wymagających rozumowania. TRUDNOŚCI W KONTAKTACH Z RÓWIEŚNIKAMI: POMIAR TRUDNOŚCI – w celu pomiaru trudności stosuje się te same metody co przy badaniu popularności. DZIECKO ODRZUCONE- (lekceważone, agresywne, bezradne, zarozumiałe) to takie, które otrzymuje od rówieśników nieliczne wybory pozytywne i liczne wybory negatywne ( w pomiarach socjometrycznych). Przejawiają agresje (agresja, egocentryzm). Opisane wzorce zachowań pokazują typowe różnice między grupami dzieci i w związku z tym nie dotyczą każdego odrzucenia lub izolowania dziecka. Nie wszystkie dzieci izolowane są nieśmiałe jak i dzieci odrzucane są agresywne. U innych dzieci najważniejsze wydaje się wycofanie społeczne – jest to izolacja od gr. Rówieśniczej narzuconą przez samą jednostkę. Nie wszystkie dzieci niepopularne nie mają przyjaciół. Np.: dzieci agresywne mogą mieć nieliczną grupę bliskich stałych przyjaciół jakimi są inne dzieci agresywne. Dzieci odrzucone wykazują zdecydowanie wyższy niż przeciętny poziom agresji. Można powiedzieć, że dzieci odrzucane często ujawniają zachowania aspołeczne. Ich starania o wejście do nowej grupy są bardzo niezręczne i mają charakter inwazyjny. DZIECKO IZOLOWANE- to takie, które otrzymuje od swoich rówieśników nieliczne wybory, tak pozytywne, jak negatywne. Można powiedzieć, że dziecko izolowane jest nie tyle lubiane, co ignorowane (nieśmiałe, ciche, nieasertywne, niepewne). Dzieci izolowane są często spostrzegane przez rówieśników jako nieśmiałe. Nie jest to zaskakujące ponieważ dzieci izolowane są małomówne i mniej pewne próby wejścia do grupy. Ponadto izolowani szybko rezygnują, gdy ich próby Ne przynoszą sukcesów. DZIECKO KONTROWERSYJNE – otrzymuje od grupy rówieśniczej niejednoznaczną ocenę – liczne wybory pozytywne, jak negatywne. (silna osobowość, odważne, konfrontacyjne). Takie dzieci zwykle ujawniają połączenie pozytywnych i negatywnych zachowań społecznych. DZIECKO POPULARNE –(radzą sobie w dorosłym życiu, przywódcy, potrafiący rozwiązać konflikty, uczynni , koleżeńscy ) Dzieci popularne to takie, które jest lubiane przez swoich rówieśników. Używając terminów socjometrycznych powiemy, że dziecko popularne uzyskuje wysokie oceny. Czasami dzieci te nazywane są „gwiazdami”. Niektóre badania na ten temat koncentrowały się na czynnikach bardziej pośrednio związanych z popularnością. Np.: przeprowadzając badania nad kolejnością urodzenia, to dzieci urodzone jako pierwsze lub kolejne są mnie popularne niż najmłodsze dzieci (należy jednak zauważyć, że istnieją liczne wyjątki od tej zasady). Zdolności intelektualne dziecka popularnego są związane również z jego popularnością. Okazało się, że iloraz inteligencji i wskaźniki osiągnięć szkolnych są współzależne z ocenami socjometrycznymi. Stwierdzono związek pomiędzy popularnością, a atrakcyjnością fizyczną. Przeważnie dzieci bardziej atrakcyjne są bardziej popularne, niż dzieci mało atrakcyjne. Związek z popularnością mają również imiona dzieci. Dzieci popularne są przyjacielskie i widoczne społecznie, wykazują wyższy poziom uspołecznienia zachowania. Wyróżnia się trzy rodzaje umiejętności ważnych dla popularności. PROBLEMY EKSTERMALIZACYJNE – zaburzenia związane z agresją, łamaniem norm społecznych PROBLEMY INTRNALIZACYJNE – zaburzenia lękowe, depresja STADIA ROZWOJU PRZYJAŹNI - relacje poziome: łączą ludzi o tym samym statusie społecznym, charakteryzuje je wzajemność, podobne umiejętności, relacje z otoczeniem (np.: z rówieśnikami, rodzeństwem) -relacje pionowe: relacje nawiązane z kimś kto ma większą wiedzę lub władzę np.: rodzic, nauczyciel -styl przyzwalający (permisywny, liberalny) – jeśli dajemy dziecku pełną swobodę, pozwalamy mu na wszystko , spełniamy wszelkie zachcianki np.: kupujemy wszystko co chce - relacja symbiotyczna: dziecko nie chce zostać w przedszkolu - rówieśnicy nie tolerują egocentryzmu, dziecko musi w kontaktach z rówieśnikami skupiać się na innych INICJOWANIE INTERAKCJI Z RÓWIEŚNIKAMI – umieją wchodzić do istniejących i zawiązują przyjaźnie ostrożnie, ale z poczuciem pewności, nie narzucając się innym. UTRZYMANIE INTERAKCJI – wykazują wrażliwości na cudze potrzeby i pragnienia oraz komunikują się efektywnie zarówno w roli mówiącego jak i słuchacza. ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW – wiedza jak rozwiązywać napięte sytuacje w sposób korzystny dla wszystkich, stosując przemawianie do rozsądku, a nie siłą.

Teoria Piageta - dotyczy wpływu rówieśników na zmiany jakie zachodzą w rozumowaniu moralnym.Stosunek dziecka z dorosłymi w tym z rodzicami według Piageta charakteryzuje nierównowaga władzy.Rodzic posiada autorytet a dziecko podporządkowuje się . Rezultatem jest realizm moralny- dziecko w sposób egocentryczny inaczej podchodzi do stanowiska rodziców i traktuje je jako sztywną koncepcje dobra i zła. Lecz gdy dzieci wzajemnie odziaływują na siebie np. podczas zabawy ich sosunki są bardziej równe, wymagają współpracy czasem negocjacji i przyjmowania czyjegoś punktu widzenia.To właśnie interakcje z rówieśnikami są przyczyną rozwoju umiejętności brania pod uwagę różnych możliwości wyboru. Teoria Kohlberga-również w tej teori podkreśla się rolę rówieśników.Kohlberg podkreśla wpływ doświadczej jakie dane dziecko przeżyło na określonym stadium dojrzałości moralnej. Dziecko spotyka różne problemy z którymi musi sobie poradzić i w związku z tym musi rozpatrzeć różne za i przeciw. Teoria uczenia się -Rówieśnicy wpływają na zachowanie się i rozwój dziecka na kilka różnych sposobów.Jednym z nich jest dostrzeganie wzmocnień pozytywnych i negatywnych takich jak :pochwała,uwaga,zgadzanie się z życzeniami dziecka,krytyka,nagana.Te wzmocnienia nie mają charakteru zamierzonego lecz czasem działaja jak kara lub nagroda.Grupa rówieśnicza przyczynia się do rozwoju poczucia własnej skuteczności – wiedzą co potrafią czego nie . Dziecko które przebywa z rówieśnikami często przyswaja ich zachowania . Dla dużej większości dzieci jest bardzo waże to aby być akceptowanym. Cech środowiska również wpływają na odziaływanie inaczej dzieci się zachowują w małych grupach ,z osobami obcymi,a inaczej z przyjaciółmi. Dziecko posiada osobowośc to tak samo wpływa na to jak będzie przyjmowane przez grupę. Teoria etologiczna- podkreśla wrodzone postawy zachowania.Podejście etologiczne jest przekonane że zachowania skierowane wobec rówieśników takie jak:agresja czy altruizm mają wrodzona podstawę odbijającą ewolucję gatunków. Trzy rodzaje czynników poznawczych wpływaja na stounki z rówieśnikami: 1-równoległość zachodzących z wiekiem zmian w poziomie rozwoju poznawczego i w zakresie złożności interakcji społecznych 2-występowanie wewnątrz grup wiekowych korelacji pomiędzy umiejętnościami poznawczymi a zachowaniem społecznym 3-wpływ ćwiczenia określonych umiejętności poznawczych na późniejsze zachowanie społeczne 1. ROZWÓJ EMOCJONALNY KIERUNKI ROZWOJU: - poszerzanie się zakresu bodźców emocjonalnych u dziecka: płacz, głód, niska temperatura, ukłucie zastrzyku -pierwotne bodźce emocjonalne – pragnienie, ból, ukłucie zastrzyku - wtórne bodźce emocjonalne (łączą się z pierwotnymi) np.: widok zastrzyku czy pielęgniarki - wspomnienia, u starszych dzieci wywołują bodźce emocjonalne -opinia społeczna, ważna dla starszych dzieci, np. 7 latka, dla 2 latka niekoniecznie (uczucia moralne – opinia innych o nas) ROŻNICOWANIE SIĘ REAKCJI EMOCJONALNYCH -złość: niezadowolenie, zniechęcenie, obrażanie, irytacja -strach: przed czymś konkretnym, ale lęk przed czymś wymyślonym, przerażenie, panika -smutek: ból, żałoba, zgryzota, nieszczęście -radość: zachwyt, euforia, śmiech , duma, zadowolenie WZROST STAŁOŚĆI: - stabilność emocjonalna POJAWIENIE SIĘ I WZROST STAŁOŚCI UCZUĆ: UCZUCIE- względny stosunek emocjonalny do jakiegoś obiektu, uczucia pojawiają się stopniowo. ZMIANY W FORMACH PRZEJAWIANIA EMOCJI (te same u niemowlęcia i u dorosłego) - forma wegetatywna: emocje takie jak strach - forma ruchowa: to ile mówimy, jak mówimy, chodzimy lub stoimy w miejscu - procesy umysłowe: to z czego zdajemy sobie sprawę. Forma umysłowa bardziej rozwija się u dorosłych osób, a forma Rychowa zanika, jednak forma wegetatywna pozostaje taka sama. ROZWÓJ KONTROLI I REAKCJI EMOCJONALNEJ DOSTOSOWANIE FORM I STOPNIA EKSPRESJI EMOCJI DO WYMAGAŃ SPOŁECZNYCH Reguły wyrażania emocji: -minimalizacja: pokazywanie / wyrażanie emocji po trochu -maxymalizacja: przesadzanie z emocjami, nadmierne wyrażanie - maskowanie: np.: uczymy dziecko, żeby nie pokazywało tego co czuje, często dotyczy to strachu - substytucja: pokazywanie zewnętrzne czegoś odwrotnego niż czujemy – obłuda. ROZWÓJ KONTAKTOW SPOŁECZNYCH, ZNACZENIE GRUPY RÓWIEŚNICZEJ RODZAJE ZABAW ZE WZGL. NA POZIOM SPOŁECZNY: -zabawa samotna -zabawa równoległa - zabawa asocjacyjna: wspólna zabawa bez podziału zadań i podporządkowywaniu jakiemuś celowi grupowemu - zabawa kooperacyjna – jasny podział ról 7.Dostosowanie form i stopnia ekspresji emocji do wymagan społecznych Reguły wyrażania emocji:minimalizacja-pokazywanie po trochu,wyrażanie emocji -maksymalizacja- przesadzić z emocjami -maskowanie- np. uczymy dziecko,żeby nie pokazywało tego co czuje;dotyczy strachu -substytucja- pokazywanie na zewn. czegoś odwrotnego niż czujemy-obłuda