JUAN

LUIS

VIVES

1492 – 1540

NAJWIĘKSZY PEDAGOG

HUMANISTYCZNY

W EUROPIE

BIOGRAFIA

Jan Ludwik VIVES żył w latach 1492-1540. Z pochodzenia był Hiszpanem zamieszkałym w NIDERLANDACH( Holandii)W latach młodzieńczych był zwolennikiem filozofii scholastycznej. Dopiero po ukończeniu studiów zmienił swój pogląd (studiował w Paryżu, Louvain i Oxfordzie). Swój krytyczny stosunek do scholastyki i średniowiecznej pedagogiki opisywał w dziele „O Naukach”

Myśl pedagogiczna

Według niego dzieci powinny podlegać edukacji od 7 do 15 roku życia, aczkolwiek wszystko powinno być zależne od indywidualnych uzdolnień ucznia. Jego zdaniem nie każde dziecko nadaje się do kształcenia. Zalecał przyjmować dzieci do szkoły na próbę, która miała trwać kilka miesięcy. Testem zdolności wrodzonych była arytmetyka. Wysokim miernikiem inteligencji były gry, które zmuszają do współzawodnictwa i działania. Według niego cztery razy w roku nauczyciele powinni schodzić się na poufne zebranie w celu omówienia zdolności uczniów i wyznaczyć dalsze kierunki nauczania dla każdego.
Pierwszy etap edukacji powinien obejmować naukę czytania liter alfabetu. Kiedy dziecko opanowało dobrze sylaby i słowa, należało zapoznać je z częściami mowy i równocześnie uczyć czytania i pisania. Po zdobyciu tych umiejętności można było dopiero wprowadzić deklinację i koniugację czasowników oraz składnię. Ważną umiejętnością zdobytą w szkole miała też być biegłość w przekładach tekstów z języka ojczystego na łacinę

Uważał, że każdy uczeń powinien ponadto opanować umiejętność posługiwania się słownikiem, by móc sprawdzić w nim każde nowe, nieznane mu słowo.

Wielki wpływ na aktywność umysłową młodzieży wg Ludwika Vivesa mają też takie czynniki jak odpowiednie pożywienie, wypoczynek, pogoda wreszcie stan fizyczny konkretnej jednostki. Mogą wywierać one wpływ na zdolności człowieka podobnie zresztą jak jego temperament. Niektórzy mogą być stworzeni tylko do określonej nauki, do jednej wybranej gałęzi wiedzy.

Pogląd na wychowanie chłopców i dziewcząt

Zalecał on objąć kształceniem nie tylko chłopców ale i dziewczęta. Ich wychowanie i nauczanie było jednak odmienne. Od najmłodszych lat podstawą do nauki była zabawa, jednak przedmioty w niej wykorzystywane powinny przypominać te wykorzystywane w pracach domowych przez dorosłych. Od 7 roku życia dziewczęta powinny uczyć się czytania i pisania oraz prac ręcznych. Potem kształcenie powinno opierać się na książkach pobożnych i tych zawierających treści o dobrym prowadzeniu się.

Był nieugięty w poglądach na to, że kobiety nie powinny używać perfum, kosmetyków, farbować włosów, czy ubierać się pretensjonalnie. O Janie Ludwiku Vivesie mówi się też jako o prekursorze pedagogiki opiekuńczej. Stworzył koncepcję systemu opieki nad biednymi i kalekami. „Uważał, że stan ubóstwa wynika z upadku moralnego ludzi, z braku miłości do będących w potrzebie. Domagał się państwowych szkół dla biednych dzieci, zagwarantowania każdemu człowiekowi miejsca pracy, udzielenia stałej pomocy osobom niesamodzielnym i niezdolnym

Dzieła o poglądach pedagogicznych

W proteście przeciwko słabej edukacji i scholastycznemu sposobowi nauczania napisał w 1519 r. pamflet Przeciwko pseudo dialektykom

W1520 r. Vives poznał słynnego angielskiego humanistę Tomasza More’a. Od tego czasu jego dzieła miały charakter humanistyczny z religijnym zabarwieniem. Obaj zostali wplątani w rozwódVHenryka VII i Katarzyny Aragońskiej. Ponieważ chcieli pozostać bezstronni w tym sporze zostali wtrąceni do więzienia, a Vives w 1529 r. powrócił do Brugii, do swojej żony Małgorzaty.

W 1531 r. Napisał słynny traktat O umiejętnościach, a w 1538 O życiu duszy.

Był autorem ogromnej liczby prac naukowych, obejmujących tematykę pedagogiczną, polityczną, gospodarczą, historyczną, filozoficzną, moralną, chrześcijańską, i jednym z najbardziej poczytnych autorów XVI w. Oprócz prac autorskich pozostawił po sobie wiele wstępów do wybitnych dzieł, komentarzy, prelekcji. Był erudytą, znał wiele języków, którymi biegle się posługiwał.

Zmarł w1540r. , a pośmiertnie ukazało się jeszcze jego dzieło, które zdążył ukończyć tj. O prawdzie religii chrześcijańskiej.

nauczyciel

Vives uważał, że nauczyciele muszą nie tylko być na tyle uczeni, by móc dobrze kształcić, ale także mieć odpowiednią zręczność i biegłość w nauczaniu Ich charakter powinien być nieskazitelny, roztropny. Nie powinni unikać błędów w obecności słuchaczy, ponieważ słuchacze brali przykład z wykładowcy. Nauczyciel powinien być mądry i zamiłowany w nauce, wtedy będzie chętnie nauczał. Dobry nauczyciel traktowała swoich uczniów jak synów, ponieważ nigdy dobrze nie stoi nauka za pieniądze.

Żaden nauczyciel nie powinien pozwolić, aby uczeń tracił w szkole swój czas i pieniądze, zamiast nauki wynosił od nich tylko błędy i wchodził w społeczeństwo jak dziki zwierz. Nauczyciele powinni otrzymywać pensje publiczną, taką którą by się zadowolił człowiek porządny, a na którą by się nie złakomił zły.

Pogląd na społeczeństwo i religię

Poglądy Ludwika Vivesa przyczyniły się do jeszcze lepszego poznania natury człowieka. Zwrócono po raz pierwszy uwagę na ogromne możliwości drzemiące poniekąd w każdym z nas. Każdy człowiek może rozwijać się wszechstronnie wykorzystując swoje predyspozycje ku temu, ale może też rozwijać się w wybranej przez siebie jednej, określonej dziedzinie. Ten drugi pogląd, ponad pięćset lat później, w XXI wieku, u progu nowej, atomowej ery osiągnął największą popularność. W dzisiejszym świecie, gdzie przyrost wiedzy, szybkość krążącej, szeroko pojętej informacji zwiększa się z dnia na dzień, z roku na rok, idea wszechstronnego rozwoju człowieka jest wręcz niemożliwa i zupełnie nierealna.

Niezależnie od tego każdy z nas dysponuje jakimiś wyjątkowymi zdolnościami, których rozwój i pielęgnacja pomogą odnaleźć nam siebie w tym skomplikowanym, pełnym sprzeczności świecie. Tak jak Vives zwracał uwagę na różnorodność uzdolnień młodzieży w epoce Odrodzenia tak i dzisiaj ta kwestia nabiera nowego szczególnie atrakcyjnego wymiaru w nowoczesnej pedagogice XXI wieku.

We wszystkich pracach wyraźnie odzwierciedlała się jego chrześcijańska postawa życiowa oraz humanistyczne i pacyfistyczne poglądy (ukształtowały się pod wpływem ruchu Braci Zwykłego Życia, którego członkowie dążyli do odrodzenia ducha pierwszego Kościoła, prowadzili życie moralne i religijne, nie zajmowali się pustymi jałowymi dysputami”

Vives zapisał się w historii jako autor wybitnych dzieł oraz twórca nowoczesnego systemu nauczania i wychowania. Zwrócił uwagę na walory moralne i etyczne kształcenia. W Polsce bardzo podobne poglądy głosił Andrzej Frycz Modrzewski.

Bibliografia

1.Gąsiorowski A. (red.) Historia wychowania: Słownik biograficzny, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2002 r.

2.Twardowski J. Jan Ludwik Vives i Andrzej Frycz Modrzewski, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 1921 r.

3.Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2008 r.