JAN
LUDWIK
VIVES
1492-1540
Juan Luis Vives urodził się 6 marca 1492 roku w Walencji, zmarł 6 maja 1540 roku w Bułgarii. Hiszpański humanista, pedagog okresu odrodzenia.
Pochodził z dobrze sytuowanej rodziny kupieckiej. Jego rodzice byli wyznawcami judaizmu, jednak potem zmienili wyznanie na chrześcijańskie. Do ukończenia 12 roku życia uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej w Wenecji. Również w Wenecji ukończył studia oraz 2-letni kurs gramatyki i 3-letni kurs sztuki.
W 1508 roku udał się do Paryża gdzie kontynuował studia na Sorbonie na wydziale sztuki. Zgłębiał tam wiedzę z zakresu logiki, jednak na uczelni panował scholastyczny system edukacji. Poza murami Sorbony działały koła entuzjastów humanizmu, między innymi Bracia Zwykłego Życia. Vives zwrócił na nich uwagę, gdyż nie był on zwolennikiem scholastycznego systemu nauczania.
W 1514 r. Vives opuścił Paryż i udał się do Brugii. W mieście tym mieszkało wiele zamożnych rodzin, w związku z czym, mógł on znaleźć tu pracę jako prywatny nauczyciel. Rozpoczął nauczanie w rodzinie Bernarda Valdaury, po kilku latach w 1524 r. poślubił jego córkę Małgorzatę. W czasie pobytu w mieście nawiązał też kontakt z Erazmem z Rotterdamu, który był wówczas ogromnym autorytetem i przedstawicielem północnego humanizmu.
Dzięki tej znajomości otrzymał stanowisko preceptora osiemnastoletniego Wilhelma Croya, desygnowanego kardynała i arcybiskupa Toledo, w związku z czym przeniósł się do Lowanium. W mieście tym mieścił się uniwersytet, objął stanowisko profesora.
Otrzymał też zaproszenie na dwór angielski i przebywał tam w latach 1523-1529. Pełnił funkcję nauczyciela królewny Marii i był doradcą królewskim. W Anglii kontynuował działalność akademicką jako profesor prawa i literatury łacińskiej w Collegium Corpus Christi w Oksfordzie.
W 1520 r. Vives poznał słynnego angielskiego humanistę Tomasza More'a. Od tego czasu jego dzieła miały charakter humanistyczny z religijnym zabarwieniem. Obaj zostali wplątani w rozwód Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej. Ponieważ chcieli pozostać bezstronni w tym sporze zostali wtrąceni do więzienia, a Vives w 1529 r. powrócił do Brugii, do swojej żony Małgorzaty. Potem próbował nawiązać ponownie kontakt z Erazmem z Rotterdamu, który był właśnie u szczytu kariery, jednak przyjaźń uległa ochłodzeniu.
POGLĄDY RELIGIJNE
Vives był autorem sporej liczby prac naukowych. Obejmowały one tematykę:
Pedagogiczną;
Polityczną;
Gospodarczą;
Historyczną;
Filozoficzną;
Moralną;
Chrześcijańską.
Był również jednym z najbardziej poczytnych autorów XVII wieku. Vives był erudytą, znał wiele języków, którymi biegle się posługiwał. We wszystkich pracach wyraźnie odzwierciedlała się jego chrześcijańska postawa życiowa, oraz chrześcijańskie i pacyficzne poglądy.
Poglądy te ukształtowały się pod wpływem ruchu Braci Zwykłego Życia. Członkowie tego ruchu dążyli do odrodzenia ducha pierwszego Kościoła oraz prowadzili życie moralne i religijne.
POGLĄDY PEDAGOGICZNE
Vives był teoretykiem pedagogicznym, który krytykował wychowanie średniowieczne. Stworzył on nowy system wychowania i nauczania.
Według Vives'a szkoła powinna znajdować się w każdym mieście, ale zlokalizowana powinna być na jego obrzeżach. Dobrze by było gdyby edukacja odbywała się w atmosferze wzajemnego poszanowania.
Dzieci powinny podlegać edukacji od 7 do 15 roku życia. Jednak wszystko powinno być zależne od indywidualnych uzdolnień ucznia. Jego zdaniem nie każde dziecko nadaje się do kształcenia. Dziecko powinno być przyjmowane do szkoły na próbę, która miała trwać kilka miesięcy. Natomiast testem wrodzonych zdolności była arytmetyka. Miernikiem inteligencji uczniów były gry, które zmuszały do współzawodnictwa i działania.
Vives rozwinął program nauki indukcyjnej czyli uczniowie mieli sami dochodzić do wiedzy. Zalecał on obserwację i naukę z rzeczywistości, a nie z książek.
Podstawę językową miała stanowić łacina i greka. Poza tym w szkole powinno uczyć się języka ojczystego i nim posługiwać się w początkowych latach nauki. Konieczna jest też nauka języków nowożytnych. Pierwszy etap edukacji powinien obejmować naukę czytania liter alfabetu. Kiedy dziecko opanowało dobrze sylaby i słowa, należało zapoznać je z częściami mowy i równocześnie uczyć czytania i pisania.
Po zdobyciu tych umiejętności można było dopiero wprowadzić deklinację i koniugację czasowników oraz składnię. Ważną umiejętnością zdobytą w szkole miała też być biegłość w przekładach tekstów z języka ojczystego na łacinę. Uważał, że każdy uczeń powinien ponadto opanować umiejętność posługiwania się słownikiem, by móc sprawdzić w nim każde nowe, nieznane mu słowo.
Po opanowaniu gramatyki należy zająć się retoryką, kładąc nacisk na treść mowy, a następnie logiką. Po naukach formalnych nadchodzi czas na rzeczowe, czyli nauki przyrodnicze, historia, matematyka, a w miarę możliwości architektura, żeglarstwo. Wiedzę praktyczną mieli czerpać uczniowie poprzez przebywanie w różnego rodzaju warsztatach rzemieślniczych. Przerwy w nauce powinny być wypełnione ruchem na świeżym powietrzu.
NAUCZANIE DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW
Vives zalecał objąć kształceniem nie tylko chłopców ale i dziewczęta. Ich wychowanie i nauczanie było jednak odmienne. Od najmłodszych lat podstawą do nauki była zabawa. Jednak przedmioty w niej używane powinny przypominać te używane w pracach domowych przez dorosłych.
Chłopcy powinni być uczeni przez osoby starsze i mądre. Mają zdobywać wykształcenie naukowe w szkole, a moralne w domu od rodziców.
Od 7 roku życia dziewczęta powinny uczyć się czytania i pisania oraz prac ręcznych. Potem kształcenie powinno opierać się na książkach pobożnych i tych zawierających treści o dobrym prowadzeniu się. Był nieugięty w poglądach na to, że kobiety nie powinny używać perfum, kosmetyków, farbować włosów czy ubierać się pretensjonalnie.
NAUCZYCIELE
Nauczyciele powinni mieć wzorową postawę moralną i etyczną, być dobrze wykształceni. Vives był też zdania, że nauczyciele powinni dostawać wynagrodzenie od państwa. Wynagrodzenie to nie może być jednak zbyt duże, aby nie kusiło osób do tej roli niepowołanych.
Nauczyciele cztery razy do roku powinni spotykać się na poufnych zebraniach. Celem tych zebrań miało być omówienie zdolności uczniów i wyznaczenie kierunku nauczania dla każdego ucznia.
DZIEŁA MÓWIĄCE O POGLĄDACH PEDAGOGICZNYCH
Vives zapisał się w historii jako autor dzieł :
„Przeciwko pseudodialektykom” 1519 r.
„O wychowaniu szlachetnym młodzieńców i dziewcząt” 1523 r.
„Wychowanie kobiety chrześcijanki” 1523 r.
„De disciplins” (o naukach) 1523r.
Juan Luis Vives był twórcą nowoczesnego systemu nauczania i wychowania. Zwrócił uwagę na walory moralne i etyczne kształcenia.
Agnieszka Krzemieniewska
Rok I Semestr II
WEiOLIGO