Szkielet człowieka dzieli się na:szkielet osiowy (czaszka,kręgosłup,żebra,mostek),szkielet kończyn.W kości długiej można wyodrębnić:trzon,dwie nasady (gorną,dolną).Okostna-włóknista błona ochraniająca kość od zewnątrz-jest silnie unaczyniona(odżywia kość)&unerwiona.Znajdują się w niej komórki kościotwórcze,od ktorych zaczyna się wytwarzanie tkanki kostnej w okresie wzrastania kości lub po ich złamaniu.Nasada górna, podobnie jak nasada dolna jest zbudowana z tkanki kostnej gąbczastej,ktora składa się z różnej grubości beleczek kostnych.Układ przestrzenny tych beleczek zapewnia kościom maksymalną sztywność i odporność na działanie sił odkształcających. Trzon jest zbudowany z tkanki kostnej zbitej. Ma ona postać zwartej substancji i dopiero obserwacja mikroskopowa pozwala dostrzec istniejące w niej przerwy.Jama szpikowa:Przestrzeń wypełniona szpikiem kostnym,znajdująca się wewnątrz trzonu kości.Szpik kostny czerwony:tkanka krwiotwórcza-produkuje komórki krwi.U noworodków cały szpik jest czerwony.W miarę starzenia się organizmu szpik kostny czerwony jest zastępowany przez żółty,który nie trorzy komórek krwi a kolor ma od kropelek tłuszczu.Kości tworzą połączenia: ścisłe, półścisłe,ruchome.Torebka stawowa:błona,która zamyka od zewnątrz jamę stawową,zapewnia stabilność stawową&odgranicza go od otoczenia.Jama stawowa:przestrzeń wypełniona mazią.Błona maziowa: wypełnia od wewnątrz jamę stawową, produkuje lepki płyn(maź),który nawilża chrząstki stawowe, zmniejsząc tarcie.Chrząstka stawowa: pokrywa powierzchnie stykających się ze sobą kości, zapobiega ich ścieraniu się,jest odporna na tarcie & ułatwia poślizg.Tkanka chęstnba(chrząstka):skł.się z elastycznej&wytrzymałej substancji międzykomórkowej, wytwarzanej przez komórki chrzęstne.Mają kształt kulisty i znajdują się w jamkach, w których są ułożone pojedyńczo lub w grupach.Nie jest unerwiona,nie ma naczyń krwionośnych.Tkanka kostna:skł.się z komórek kostnych i twardej,zbitej substancji międzyko-mórkowej- istoty podstawowej(jest zbudowana ze związków organicznych przesyconych solami mineralnymi-głównie fosforanami i węglanem wapnia).Osseina(subst.organiczna)nadaje kości elastyczność,sole mineralne-twardość&kruchość.Z wiekiem ilość soli mineralnych w tkance kostnej zwiększa się,a zmniejsza zawartość zw.organicznych-przyczyna większej podatności na złamania.Rodzaje stawów:kuliste(panewkowe),zawiasowe,siodełkowate,eliptyczne.Reumatyzm:przewlekłe dolegliwości stawów, mięśni,kości.Ze względu na rodzaj przyczepu wyróżnia się m.in.:mięśnie o zakończe-niach rozdwojonych lub potrójnych,mięśnie z wieloma przyczepami,mięśnie o ścięgnie środkowym w kształcie pióra. W zależności od położenia mięśnie dzieli się na:mięśnie głowy,szyi,grzbietu,klatki piersiowej,brzucha,obręczy,kończyn.Funkcje mięśni: dzięki nim poruszamy kończynami; mięsień sercowy przepompowuje krew w układzie krążenia;umożliwiają pracę narządów wewnętrznych.Rodzaje mięśni:1. Gładkie – ich włókna mają kształt wrzeciona, zawierają jedno jądro. Tworzą warstwy włókien ułożone obok siebie. Występują w ściankach przewodu pokarmowego, tętnic, żył, pęcherza moczowego i innych narządów wewnętrznych. Ich zadaniem jest wywieranie ciśnienia na otaczaną przez nie przestrzeń. Ich skurcz jest stopniowany. Kurczą się powoli, ale nie męczą szybko, nie mamy wpływu na ich skurcz;2. Szkieletowe – ich komórki mają wydłużony, cylindryczny kształt, posiadają wiele jąder i prążki (kurczliwe struktury wewnątrz włókna mięśniowego). Łączą się ze szkieletem i umożliwiają ruch. Kurczą się szybko i szybko męczą, ich skurcz jest zależny od naszej woli;3. Sercowy – wydłużone, cylindryczne komórki, rozgałęzione, z jednym lub dwoma centralnie ułożonymi jądrami. Ich połączenia umożliwiają szybkie i uporządkowane rozchodzenie się impulsu pobudzającego mięsień do skurczu. Mięsień sercowy nie męczy się (zawiera wiele tlenu i substancji odżywczych). Kurczy się w regularnych odstępach czasu, niezależnie od naszej woli.Doping:polega na sztucznym podwyższaniu w niedozwolony sposób wydolności psychicznej i fizycznej organizmu,głównie za pomocą środków farmakologicznych.Środki dopin-gowe: środki pobudzające(amfa,koka),narkotyczne środki przeciwbólowe(morfina,metadon),środki anaboliczno-androgenne(stanozonol,testosteron),środki moczopędne(furosemid),hormony peptydowe(ludzki hormon wzrostu,erytropoetyna).