Biomedyczne podstawy rozwoju, wykład
Okres dorastania ( 12 – 18 r. życia )
Dziewczęta
10 – 11 rok życia
12 – 16
17 – 20
Chłopcy
11 – 13 rok życia
14 – 17
18 – 21
Rozwój fizyczny
Zmienne przyspieszenie tempa i rozwoju w porównaniu z okresem poprzednim.
Intensywny przyrost u dziewczynek pomiędzy 11,6 – 14,6
Wzrost chłopców najbardziej intensywny pomiędzy 13,6 i 15,6 rok życia.
Tempo wzrostu dziewczynek jest dwa lata wcześniejsze niż u chłopców.
Ciężar ciała wzrasta u dziewczynek między 14 – 15 r. ż. U chłopców między 15 – 16 r. ż.
Skok pokwitaniowy jest stały i występuje u wszystkich dziewcząt. Skok w zakresie podściółki tłuszczowej jest większy u dziewcząt natomiast przyrost siły mięśni u chłopców.
Dysproporcje w sylwetkach; zbyt długie kończyny, co odbija się na ruchach i zręczności. Pojawienie się drugo i trzeciorzędowych cech płciowych.
Zmiany proporcji twarzy:
- wydłużenie nosa i dolnej części twarzy
- zwiększenie tchawicy
- U chłopców – rozrost kości barkowych,
- pojawienie się zarostu na twarzy,
- mutacja głosu.
U obu płci pojawienie się owłosienia łonowego i pod pachami.
Układ kostny rozwija się szybciej niż mięśniowy powodując bóle mięśni.
Między 12 – 16 rokiem życia notuje się wyraźny wzrost ciężaru i objętości serca, co wpływa na zwiększenie ciśnienia krwi. Rozrost rozmiarów komórek nerwowych i różnicowanie się ich funkcji, powstawanie nowych włókien i ich specjalizacja powoduje chwiejność nerwową.
Wzmożone procesy wydzielania gruczołów dokrewnych.
Wzmożona działalność gruczołów wydzielniczych skóry – silne pocenie.
Rozwój płciowy u dziewcząt jest wcześniejszy niż u chłopców.
U dziewcząt pojawienie się pierwszej miesiączki w 13, 14 roku życia. Rozwój piersi.
U chłopców polucje między 13 – 16 rokiem życia.
Rozwój umysłowy
Spostrzeżenia
Dokładniejsze, bogate szczegóły.
Pamięć logiczna
Myślenie
Wyobraźnia i fantazja
Stosunki rodzinne
rozluźnienie się więzów rodzinnych przejawia się w różnych formach zachowania,
młodzież coraz mniej przebywa w domu, zwiększa sferę kontaktów poza nim,
znika dotychczasowe zaufanie i bliskość, przejawia się nieufność i dystans.
Przestają zwierzać się rodzicom, szukają powiernika wśród rówieśników, niekiedy szukają wsparcia u osób starszych, budzących zaufanie.
Mają swoje tajemnice i domagają się uszanowania ich przez rodziców.
Rozwój heteroseksualny
rozwój zainteresować sferą płci
jednym z ważniejszych aspektów rozwojowych młodzieży jest kształtowanie się stosunków heteroseksualnych. Budzi się ciekawość płciowa.
Młodzież szuka odpowiedzi na trapiące ich pytania, chętnie rozmawiają między sobą na te tematy, udzielają sobie wzajemnych informacji.
Jest to okres wzmożonej wrażliwości na bodźce seksualne.
Nieumiejętne postępowanie dorosłych może prowadzić do podsycania ciekawości oraz traktowania tej sfery jako grzesznej, nieczystej.
U chłopców widoczne nasilenie zainteresowań seksualnych przypada na 14 – 15 rok życia a u dziewcząt od 13 i nasila się w 14 i 15 roku życia, po czym znowu opada.
Rozwój zainteresowań zależy nie tylko od funkcji hormonalnych organizmu, ale także od bodźców dostarczonych przez otoczenie.
Samogwałt w okresie dorastania wg Popielskiego jest czymś normalnym.
ZMIANY WE WZAJEMNYCH STOSUNKACH OBU PŁCI.
Między 12 i 14 rokiem życia da się zauważyć dużą rozbieżność między wzajemnym nastawieniem obu płci.
Chłopcy wyraźnie stronią od dziewcząt, taki niechętny stosunek wyraża się w ostrej krytyce, wyśmiewaniu.
Starają się na każdym kroku podkreślać swoją większą dojrzałość.
W następnym stadium przypadającym na 14 – 16 rok życia z charakterystycznym elementem jest obopólne zainteresowanie, jest to okres tworzenia się par, pierwszych spotkań, kontaktów uczuciowych i zbliżeń.
Fazy dojrzewania płciowego
Wyróżniamy 5 faz dojrzewania
Fazy dojrzewania płciowego przez dziewczynki
Faza dziecięca – trwa od 8 do 12 roku życia brak wówczas wyraźnych oznak dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania – zaczyna się pomiędzy 8 a 14 rokiem życia ( przeciętnie w 11 roku życia ). Następuje wówczas gwałtowny przyrost wysokości oraz masy ciała, poszerzenie i uwypuklenie otoczki brodawki sutkowej ( tzw. stadium pączka ), pojawiają się delikatne włosy na skórze zewnętrznych części warg sromowych.
Faza przedpokwitaniowa – zaczyna się między 9 a 15 rokiem życia ( przeciętnie występuje w 12 roku życia ). Nadal utrzymuje się przyrost wielkości ciała, piersi stają się okrąglejsze i pełniejsze, otoczka oraz brodawka sutkowa nabiera wyraźnej pigmentacji, powiększa się owłosienie łonowe, staje się ono również grubsze i ciemniejsze, biodra poszerzają się.
Faza pokwitania właściwego – zaczyna się między 10 a 16 rokiem życia ( zwykle w 13 roku życia ). Pojawia się owłosienie pachowe, wyraźnie zarysowane piersi, otoczka brodawki sutkowej i brodawka o ciemnym zabarwieniu, owłosienie łonowe zaczyna przybierać kształt trójkąta, wiele dziewcząt w tej fazie zaczyna miesiączkować.
Faza młodzieńcza – zaczyna się między 12 a 19 ( zwykle w 15 roku życia ). Sylwetka staje się kobieca, piersi w pełni rozwinięte, otoczka sutkowa wtapia się w linie piersi, owłosienie łonowe ma kształt trójkąta, włosy łonowe są grube, gęste oraz skręcone, jajeczkowanie oraz miesiączkowanie występuje regularnie, osiągnięta zostaje też ostateczna wysokość ciała.
Chłopcy
Faza dziecięca – trwa od 9 do 13 roku życia. Nie występują wówczas widoczne oznaki dojrzewania, zwłaszcza na piersiach.
Faza zwiastunów pokwitania – może się zaczynać między 9 a 15 rokiem życia ( przeciętnie występuje w 12 roku życia ). W tym czasie następuje powiększenie jąder moszny i owłosienia się pojawia.
Faza przedpokwitaniowa – rozpoczyna się pomiędzy 11 a 16 rokiem życia ( średnio w 13 ). Następuje dalszy rozwój jąder i moszny, zwiększenie prącia, włosy łonowe stają się grubsze oraz ciemniejsze, struny głosowe rozrastają się, głos staje się niższy ( mutacja ), może też wystąpić gwałtowny przyrost wzrostu.
Faza pokwitania właściwego – zaczyna się między 12 a 18 r. ż. ( przeciętnie 14 r. życia ). Skok wzrosty trwa, ramiona poszerzają się, sylwetka staje się bardziej umięśniona, pojawia się wyraźne owłosienie łonowe i pachowe zaczyna się pojawiać zarost nad górna wargą i na policzkach jądra zaczynają wytwarzać plemniki, pierwszy raz występuje wytrysk nasienia.
Faza młodzieńcza ( 14 – 19 rok życia ) średnio 15 rok życia. Sylwetka jest już męska, narządy płciowe oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej przyrost wysokości ciała zmniejsza się, zarost na twarzy staje się mocniejszy, owłosienie ciała powiększa się.