Biomedyczne podstawy rozwoju, Wykład, 01.12.09

Odruch Moro – wywołany jest przestrachem, np. po usłyszeniu głośnego dźwięku. Polega on na szybkim rozrzuceniu rączek w bok, a następnie przykurczeniu rączek i nóżek.

Odruch ten jest pamiątką ( tzw. atawizmem ), kiedy natura przystosowała noworodki ( małpy ) do wtulania się w futerko mamy w razie niebezpieczeństwa.

Odruch chwytny – polega na tym, że w momencie gdy noworodek poczuje w dłoni jakiś przedmiot, np. palec, to zaciska dłoń i chwyta go. Chwyt jest tak silny i intensywny, że można noworodka unieść do góry na dwu palcach, które będą zaciśnięte jego dłonią.

Odruch chodzenia – chód automatyczny; noworodek podtrzymywany pod ramiona, gdy poczuje dotykiem stóp podłoże, wykonuje zupełnie sprawne ruchy przebierania nogami jakby chodził.

Odruch pełzania – noworodek położony na brzuszku z przygiętymi kończynami wykonuje ruchy pełzania. Odruch ten jest szczególnie harmonijny i bardzo efektywny sprawia, że noworodek naprawdę posuwa się do przodu.

Uniesienie główki – przy położeniu na brzuchu chwilowe oderwanie głowy od podłoża ( zanika do 2 tyg. )

Rozwój niemowlęcia

Okres niemowlęcy trwa od 4 tygodnia do końca 1 roku.

Rozwój ruchowy polega na wzrastających wraz z wiekiem dziecka umiejętnościach do przyjmowania i zmiany postaw ciała.

Między 1 a 2 miesiącem życia niemowlę potrafi unieść głowę wzdłuż osi tułowia..

3 – miesięczne dziecko położone na brzuszku potrafi przez dłuższy czas mieć uniesioną główkę.

W okresie 5-6 miesiąca dziecko zdobywa kontrolę nad swoimi ruchami głowy i szyi. Potrafi leżąc na plecach zgiąć głowę w kierunku tułowia. W tym też okresie dziecko zdolne jest za pomocą ruchów mięśni szyi i karku usiąść.

W 8 miesiącu siedzi już całkiem pewnie bez podtrzymywania.

Około 8-9 miesiąca trzymane za rączki uczy się wstawać. 10 miesięczne niemowlę stoi samodzielnie.

6 miesiąc życia to okres pełzania. Jest on spowodowany nierównym rozwojem kończyn górnych i dolnych. Pełzanie polega na posuwaniu się naprzód, głównie dzięki ruchowi rączek, nóżki spełniają jedynie funkcje pomocniczą.

W 9 miesiącu dziecko raczkuje używając rąk i kolan, jak również trzymane pod pachami chodzi.

W 11 miesiącu życia porusza się trzymane za rękę i stopniowo zaczyna stawiać pierwsze samodzielne kroki.

Rozwój chwytu i manipulacji

Niemowlęta najpierw chwytają odruchowo. Bezwarunkowy odruch chwytny polega na zamykaniu dłoni na przedmiocie włożonym do rączki i utrzymaniu się zgięcia przez pewien czas. Następnie dziecko zdobywa umiejętność chwytania dowolnego przedmiotu w zasięgu wzroku.

Na wiek 2-4 miesiące przypada okres przejściowy, w którym odruch chwytny zanika, a chwytanie polegające na dowolnych ruchach jeszcze się nie rozwinęło.

Chwytanie dowolne rozpoczyna się w 4 – 5 miesiącu życia i kształtuje się przez dłuższy czas.

H. M. Halverson w latach 1931-1937 wyróżnił 4 etapy chwytania:

• Stadium 1 ( 4-5 miesiąc ) dziecko zbliża obydwie rączki do przedmiotu, który widzi za pomocą stawów barkowych. Towarzyszy temu słaby chwyt łokciowo – dłoniowy. Ręce niemowlęcia nie są zdolne same uchwycić przedmiot, a jeżeli wsuniemy mu przedmiot do rączki, bardzo szybko go puszcza.

• Stadium 2 ( 5 – 6 miesiąc ) poruszając ramionami w stawach barkowych wyciąga ręce do przedmiotu i wyprostowuje równocześnie ręce w łokciach. Chwyt następuje przy użyciu palców dłoni, z wyłączeniem kciuka. Okres ten zwany jest też chwytem dłoniowym prostym. Dziecko nie potrafi utrzymać dwóch przedmiotów równocześnie, gdyż na widok drugiego z nich puszcza pierwszy.

• Stadium 3 ( 7 – 8 miesiąc ) dziecko zaczyna posługiwać się przy chwytaniu także kciukiem, potrafi również utrzymać po jednym przedmiocie w każdej rączce posługuje się tzw. chwytem nożycowym, gdyż nie potrafi przeciwstawić kciuki pozostałym palcom i wykonuje jedynie ruch przywodzenia i odwodzenia kciuka w stosunku do pozostałych palców.

• Stadium 4 ( od 9 miesiąca ) tzw. chwyt pęsetkowy, w którym kciuk przeciwstawia się pozostałym palcom. Pod koniec pierwszego roku życia niemowlę potrafi już trzymać przedmioty między kciukiem, a palcem wskazującym, co pozwala na precyzyjniejsze ruchy. Jest to też czas, w którym dziecko nabywa umiejętności wkładania przedmiotów do większych pojemników, rzucania nimi.

W IV kwartale życia zdrowe niemowlęta są bardzo ruchliwe, często zmieniają pozycję ciała, a radość sprawia im każdy zdobyty przedmiot. Jest to tzw. okres manipulacji niespecyficznej.

Pod koniec okresu niemowlęcego dziecko zaczyna naśladować otaczający świat, uczy się turlać piłeczkę, układać wargi. Jego działania są bardziej specyficzne.

Od 5-9 miesiąca powinny spać 14-15 godzin, czuwać od 9 do 10 godzin.

Od 10-12 miesiąca powinny spać 13-14 godzin, czuwać zaś 10-11 godzin.

Zdrowe dzieci w wieku 2-5 miesięcy powinny czuwać 4 razy po 2-2,5 godziny, spać w dzień 3 razy po 2 godziny, a w nocy 10 godzin.

Niemowlęta w IV kwartale mogą już czuwać 3 razy po 3-4 godziny, a spać po 1,5 do 2 godzin.