Kwestia cywilizacji i kultur świata

Sanatanadarma

Poznanie zlikwidowaniem zniewolenia

Kwestia iśwary (boga osobowego)

Kreacjonizm a emanacja

A Etyka obowiązuje zawsze – z polityką włącznie A

B Etyka obowiązuje w życiu prywatnym. Polityka ma być skuteczna B

A Prawo bierze się z etyki

B Kryterium podstawowym jest kryterium państwa

A Kościół niezależny od państwa

B Kościół podporządkowany państwu

A Sakralizacja małżeństwa i rodziny

B Upaństwowienie małżeństwa i rodziny

A Gotowość do krytyki państwa

B Posłuszeństwo bez krytyki

A Wymuszanie na państwie realizacji potrzeb obywateli

B Odwrotnie

A Zwrócenie uwagi na rolę samorządności i samoorganizacji

B Najlepszym sposobem jest centralizacja władzy

A Powinno wspierać się "prowincję" w myśl zasady pomocniczości

B Biurokratyzacja i mechanizacja, państwo nie dotuje ośrodków mniejszych

A Odpowiedzialność osobista każdego

B Odpowiedzialność tego, który wydaje nakazy, rozkazy

A Świadomość odpowiedzialności za przeszłość i przyszłość

B Liczy się tylko teraźniejszość

A Uczoność jest w służbie prawdy

B Uczoność jest w służbie państwa

A – cywilizacja łacińska

B – cyw. bizantyjska

"Globalizacja ma przesunąć idee w stronę cyw. bizantyjskiej"

Peeters M. "Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej"

Hindus (hinduista) a Indus (mieszkaniec Indii)

Hinduizm – pojęcie obce myśli indyjskiej, sanskryckim określeniem jest śindu – w węższym znaczeniu odpowiednik "sanatanadharma" (odwieczne prawo, rdzenna reguła, odwieczny kult) – sam kult i jego odmiany następujący po wedyzmie i braminizmie. W szerszym znaczeniu obejmuje też wedyzm i braminizm.

Wedyzm – najstarsza religia oparta na Wedach powstała między II a I tysiącleciem p.n.e.. Posiada bogaty panteon bogów. Związany z wedantą (kierunkiem filozoficznym czerpiącym z Wed) i mimansa. Wedyzm był henoteistyczny (kult jednego ciągle innego boga)

Braminizm – Brahmany (2 część Wed). Powstanie pojęcia Brahmana. Bramini deprecjonują bogów osobowych. Bhumidewa (bogowie na ziemi). Bramini dochodzą do wniosku, że są ważniejsi od bogów bo składają ofiary, skąd pochodzi moc bogów. Pojawiają się nowe koncepcje kosmologiczne (Pradżapati -Pan Stworzenia). Bóstwa abstrakcyjne. Stają się ważni Wisznu, Rudra i Śiwa. Duże znaczenie ofiar. Grhia, śrauta. W braminizmie powstają systemy filozoficzne (6) największe znaczenie zyskują sankhja i joga(Patańdżali). Njaja i wajszeszika. W opozycji do braminizmu powstaje buddyzm i dżinizm. Do opozycji należą agnostycyzm, adżiwika(fatalizm) i materializm (ćarwaka).

Hinduizm klasyczny (hinduizm w wąskim znaczeniu) – bhakti – idea boga osobowego(iśwara i idee drawidyjskie Tirukkural) wraca . Sampradaja (ciągnąca się tradycja). Brahma, Wisznu i Śiwa.

Nośniki cywilizacyjne

• filozofia

• religia

• etyka

Słowa-klucze

Człowiek jedno i wielopojawieniowy, tutaj-teraz-bycie, nietutaj-teraz-bycie, kodon kultury, echolalia

Józef Bańka Filozofia cywilizacji

"Cywilizacja" określa stan społeczeństwa – czasem uważane za synonim kultury jako materialnego i duchowego dorobku społeczeństwa

W języku niemieckim i francuskim przeciwstawia się cywilizację (aspekt materialny) i kulturę (aspekt duchowy)

Kultura

• wymiar artystyczny

• filozowiczny

• teologiczny

W skład kultury wchodzą systemy norm i wartości oraz wierzeń, a także wzory zachowań

Kultura – zespół ujęć faktów egzystencjalnych tworzących rzeczywistość – wszystkie zrozumienia tych faktów + wyrażanie tych rozumień w różnych wersjach

Spengler – 8 cywilizacji

babilońska

egipska

chińska

hinduska

meksykańska

antyczna (grecko-rzymska)

zachodnioeuropejska

rosyjska

Koneczny

łacińska

turańska (Bagdad i Pekin)

żydowska

bizantyjska

arabska

chińska

bramińska

Ok. 21 podstawowych całości społecznych żyjących niezależnym życiem

Drzewo genealogiczne cywilizacji Toynbee'ego

Chrześcijański wymiar ideału bodhisatthwy

Panikar

Pewne myśli cywilizacji autochtonicznej mają wpływ na późniejszą cywilizację indyjską

Systemy bramińskie uznają trwałą substancję osobowości (duszę) a buddyzm to odrzuca

Sanatana – "nieprzemijający", "wieczny"

dharma – dosł. "nieść", "trzymać"

Sposób istnienia konsekwencją opisu rzeczywistości(determinowana przez tożsamość religijną)

Tożsamość religijna

-samprandaja (ciągi tradycji wywiedzione z hinduizmu klasycznego)

-ateizm

Przeciwstawienie (sanatanadharma):

system społeczny a:

sadhu (oświecony)

sannjasini (asceta)

bhagawani (wielki pan, inkarnacja boga)

Wybór darśany (systemu filozoficzno-religijnego)

Przynależność etniczna. Hindusem można się tylko urodzić.

Warnaśramadharma

Warna (portugalskie casta, sanskryckie dżati) -księga Manu

• bramini (kolor biały)

• kszatrijowie`(kolor czerwony)

• waiśjowie

• śudrowie

  Haridżanie -"Dzieci Boga"

Dżati (od narodzin) jest ok 3000, w tym ponad 1800 bramińskich

Dwakroć urodzony – bramin – doktryna kramamukti

Aśrama – określa miejsce studiów edukacji – 4 stadia życia człowieka

- brahmaćarja (wstrzemięźliwość)

• gryhastha (okres pana domu – małżeństwo jako ćwiczenie duchowe)

• wanaprastha (pobyt w lesie, czas na odosobnienie, od czasu gdy rodzą się wnuki)

• sannjasa (okres wyrzeczenia się rzeczy ziemskich i przygotowanie do mokszy)

Puruszartha

• dharma (prawość, cnota)

• artha (bogactwo, posiadanie)

• kama (rozkosz zmysłowa)

• moksza (wyzwolenie, uwolnienie). Osiągane przez np. Doświadczenie wewnętrzne, pomoc innym, poznanie

• artha (cel)

• porusza - człowiek

Hinduizm w ujęciu synchronicznym – agregat wielu religii, sekt, powiązań społecznych, systemów filozoficznych, czasem sprzeczny

W ujęciu diachronicznym – z wyodrębnieniem wedyzmu, braminizmu itd. W tym ujęciu łączy te myśli idea wyzwolenia

Dharma – czynnik łączący wszystkie sposoby interpretacji (ujęcie synchroniczne i diachroniczne)myśli świata indyjskiego

Brahman - Absolut

Bhakti -

Moksza- wyzwolenie

Maja- złudzenie, majaki

Karman-

Samsara-kołowrót wcieleń

Dhukka-

Widia- wiedza

Swadharma – dharma jednostkowa, indywidualna

Chronologia hinduizmu- 1400-400 p.n.e. Okres Wed, brahman(tekstów tworzonych przez braminów), kończy się na Upaniszadach. Wedanta i Mimansa. Astika Nastika. 400 p.n.e. -500 n.e. - rozwinięte darśany (systemy filozoficzne). 500 n.e. -1800n.e. okres rozwoju Bhakti (oddanie umiłowanemu bóstwu)1800 -? Hinduizm współczesny.

Bogowie osobowi – w religii daje możliwość wyzwolenia w życiu teraźniejszym

Mahawakja

Bogowie:
Wedyzm(strażnicy RITY - RTA):

Djaus, Waruna, Mitra, Indra, Waju, Agni, Soma

amrita (nieśmiertelny)

Mniej ważni – Wisznu

Hinduizm – dewa, dewi; iśwara, awatar, brahman

Buddyzm – dewa; gati

Buddyzm tybetański – yab-yum, yidam

Hinduizm (eposy i kurany):

Trimurti

Wisznu - Brahma - Siwa

(zmiany) (bóg czasu, epok) (podtrzymywanie)

Nagość – symbol niezakrytej prawdy

Wiele rąk – wiele aspektów

Mudry(gesty rąk) zawierają bogatą symbolikę

Naman – znak przynależności

Kriśna

Ćajtani

Śankara

Gandhi

Swami Prabhupada

Ramana Maharishi

Wiszwananda (bhakti)

Krishnamurti

Meher Baba

Osho (medytacja dynamiczna)

Patańdżali

Sathyasaibaba

Sri Aurobindo

Jogananda

Literatura przedklasyczna

Zbiory kanoniczne dzieł hinduizmu (teksty bramińskie)

Zbiory kanoniczne dzieł buddyjskich

-----------II---------------- dżinijskich

W stosunku do koncepcji darśan można mieć przesłanie: można podzielić wg kryterium przynależności do krijawada (cztery prawa: karman, samsara, moksza (wyzwolenie)- systemy bramińskie, dżinizm i buddyzm i akrijawada

Indyjska teoria dźwięku – przyjęcie istnienia 4 dźwięków (śabda)

Najwyższy

Widoczny

Pośredni

Przejawiony

Mantra – święta sylaba

Literatura indyjska – pochodząca od bóstwa

Dzięki dźwiękowi powstaje świat fenomenalny – zawierają specyficzną moc – śakti

Śiwa – mantra hrim

Kali – mantra krim

Odmawiając mantrę udostępnia się miejsce w sobie dla bóstwa

Budda niczego nie pisał, chociaż zakazał przekładu kanonu na sanskryt

Tradycja ustnego przekazu – wedyjski zbiór pism, eposy, pisma buddystów i pisma dżinistów

Thanka – symboliczne przedstawienie całej nauki buddyzmu

Edykty Aśoki

Pojęcia:

Agama = nikaja(w pali) – ogólnie: pismo (w sanskrycie źródło nauki). W szkole logiki oznacza dowód. Funkcjonuje w pismach buddyjskich.

Sutra = sutta(pali) jing(Ćing) (chiński) kyo (japoński) dzielą się na 3 rodzaje

śrautasutry

grijasutry

dharmasutry (Manusmrti – księga Manu)

Sutry stanowią podstawę wedanty i mimansy

Śastry - podręczniki

Pojęcie mantry uzupełnie pojęcie samhita

Sanhita

Literatura indyjska kanon wedyjski – śruti – to, co usłyszane - Wedy

smriti – to, co zapamiętane

Główne źródła wiedzy wedyjskiej

prasthana-traya

śruti-prasthana

nyaya-prasthana

brahma-prasthana

Literatura Brahman – zawierająca elementy filozofii

Aranjaki – "teksty leśne"

6 Źródeł – Wedanta-Mimansa(utaramimansa i purwamimansa), Sankhja, Joga, Njaja, Wajsieszika

Kundalini

Dżinizm w hinduizmie – ghati dżinijskie

Kanto IV i V - czas

Kreacjonizm i emanacjonizm

Objawienie-wiedzy (Wedy)

Upaniszady – wedaanta (koniec Wedy)

1. Człowiek wg Upaniszad

2. Muni a manuśja (mędrzec a człowiek) Brihadaranjakaupaniszada

3. Putra. Czy coś poza? Brihadaranjaka, kauszitaki, ajtareja

4. Patman (grzech) Brihadaranjaka

5. Interpretacja 16 rozdziału Bhagavadgity (Bogowie i Asury(demony))

6. 12 rozdział Bhagavadgity

Własny temat

Max 4 strony

17.01

Jezus jako awatar Wisznu(neohinduizm).

Dźinijska teoria poznania