Płachetka kołpakowata Morfologia: Owocniki tego grzyba są średniej wielkości; dość szeroki kapelusz o wymiarach 5-12 cm osadzony jest na wysmukłym trzonku wysokości 6-12cm. Młode owocniki mają kapelusz jajowaty lub kołpakowaty (stad nazwa kołpaczek). Barwa owocników białożółtawa. Trzon trochę jaśniejszy od kapelusza i zaopatrzony w duży, zwisający w dół pierścień, który jest ważną cechą rozpoznawczą tego gatunku. Blaszki nieznacznie piłkowane, dość szerokie i gęsto ułożone. Początkowo mają one barwę brudnożółtawą i przyrastają do trzonu, później zaś ciemnieją i trochę od trzonu odstają. Smak i zapach owocników przyjemne. Występowanie: występuje w największych ilościach w wilgotnych borach iglastych w górach i na podgórzu; o wiele rzadziej występuje również w lasach liściastych lub różnogatunkowych. W Polsce wszędzie jest gatunkiem dość pospolitym. Owocuje od sierpnia do końca października. Zastosowanie: płachetkę zalicza się do gatunków bardzo smacznych; zwłaszcza młode owocniki wysoko cenione są przez znawców, najlepszy w marynatach.. Grzyb ten nadaje się również do suszenia. Susz tego gatunku, wykonany w tzw. krajance, jest biały i bardzo podobny do suszu borowikowego, jednak jest mniej pachnący i mniej cenny. Możliwość popełnienia pomyłki: bywa mylona z trującą włośnianką rosistą (Hebeloma crustuliniforme) o zapachu rzodkiewki.

Podgrzybek brunatny Morfologia: Podgrzybek brunatny jest, obok borowika sosnowego, najbardziej znanym ze wszystkich grzybów rurkowych. Kapelusz początkowo półkulisty, nieregularnie poduchowato wypukły, później bardziej płaski, o średnicy 5-10 (15) cm, przeważnie koloru mniej lub bardziej kasztanowatobrązowego, jasnoczerwonawobrunatnego lub nawet oliwkowobrunatnego: niektóre egzemplarze bywają nawet prawie czarnobrunatne. W zasadzie powierzchnię ma matową i w czasie suszy filcowatą, jednak podczas wilgotnej pogody wyraźnie lepki. Rurki przyrastające do trzonu lub zatokowato przygniecione, jasne, później oliwkowoźóttawe lub brudnooliwkowozielone; po uciśnięciu sinieją. Za młodu bardzo wąskie, póź-niej średniej szerokości i kanciaste. Trzon wysokości 5-12 cm i grubości 1-4 (5) cm, bardzo różnego kształtu: często mniej lub bardziej walcowaty z lekko zaostrzoną podstawą, lecz również bywa wybrzuszony, o grubej bulwie, zgięty. Jest koloru żółtawobrunatnego, często ciemniejszy, z wrośniętymi podłużnymi prążkami o żółtawym wierzchołku i podstawie szorstkiej od białawej grzybni; kora trzonu często wlókniście twarda. Biatawożółty miąższ pod kapeluszem nieco brunatny, niebieszczeje po uciśnięciu. U osobników młodych jest on bardzo ścisły, dopiero pod koniec w kapeluszu miękki. Ma słaby zapach i łagodny smak. Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy. Występowanie: podgrzybek brunatny jest szeroko rozpowszechniony od morza aż po góry. U nas bardzo pospolity, woli lasy szpilkowe i rzadko spotkać go można w lesie liściastym. Pojawia się często już w czerwcu lipcu, lecz głównie jesienią, do listopada. Możliwość popełnienia pomyłki: przez początkujących zbieraczy grzybów często brany za borowika sosnowego: podgrzybek brunatny nie ma jednak siateczki na trzonie; u borowika miąższ i rurki nie sinieją. Zastosowanie: jadalny. Uwagi ogólne: badius znaczy "pięknie brunatny".

Podgrzybek zajączek Morfologia: Kapelusz o średnicy 3-12 cm, za młodu prawie półkulisty, szybko staje się poduchowato wypukły z rozpłaszczonym środkiem, niekiedy nieco zaklęśnięty, w kolorze mniej więcej oliwkowym lub oliwkowobrunatnym. Szczególnie młode pokryte są typowym musztardowożółtym zamszem, który później przeważnie ginie. Na miejscach żerowania lub na porysowanej czasami skórce kapelusza nie pojawiają się czerwone przebarwienia. Rurki żywo żółte, u starych okazów zielonkawożółte z odcieniem brunatnym, stosunkowo długie. Pory tego samego koloru co rurki lub jeszcze intensywniej żółte, stosunkowo szerokie, na ucisk reagują tylko słabym niebieszczeniem. Trzon wysokości 6-10 cm, grubości 1,5-2,5 cm, przeważnie mniej lub bardziej walcowaty, czasami ku górze nieco zgrubiały, ku dołowi lekko zaostrzony; często na jednolicie słabożółtym tle występują małe, brązowawe płatki lub włókienka bez wyraźnego rysunku siateczki. Miąższ białawożółty, u młodych zwarty, wkrótce jednak gąbkowato miękki; pachnie słabo, a w smaku jest łagodny. Niebieszczenie nie jest cechą stałą i często u młodych osobników prawie trudną do zaobserwowania. Wysyp zarodników: brązowawooliwkowy. Występowanie: grzyb ten, podobnie jak wszystkie grzyby rurkowate o czerwonych trzonach spotykany jest w całej Europie: zasiedla lasy liściaste i iglaste, a niekiedy występuje poza lasem - po jego wykarczowaniu, nawet w kilka lat później. W Polsce dość częsty. Owocniki spotkać można w dużych ilościach od sierpnia do października. Możliwość popełnienia pomyłki: można pomylić go z podgrzybkiem żeberkowatym (X. spadiceus). Podgrzybek złotawy (X. chrysenteron) odróżnia się czerwonawym odcieniem na trzonie, w pęknięciach i miejscach żerowania. Zastosowanie: jadalny. Uwagi ogólne: podczas wilgotnej pogody grzyb pokrywa się bardzo szybko białą pleśnią. Subtomentosus znaczy "nieco filcowaty".

Podgrzybek złotawy Morfologia: Kapelusz o średnicy 3-12 cm, początkowo bardzo poduchowato wypukły lub prawie półkulisty, później powoli się rozpłaszcza i niekiedy w środku lekko zapada. Jest mniej lub bardziej brązowy, żółtobrązowawy, często z oliwkowym odcieniem, ochrowoszary i niekiedy lekko czerwonawy. Skórka kapelusza sucha, matowa, delikatnie omszona lub zamszowofilcowata, podczas suszy pęka na drobne poletka i wtedy ukazuje się czerwonawa górna część miąższu, który czerwienieje również w miejscu żerowania "robaków". Rurki początkowo bladożółtawe, króte stają się zielonożółtawe lub oliwkowozielonkawe, niebieszczejące pod wpływem ucisku. Pory takiego samego koloru jak rurki lub bardziej brudnawe, szerokie i kanciaste; niekiedy lekko, brunatno poplamione i pod wpływem nacisku mniej lub bardziej niebieszczejące. Trzon wysokości 3-10 cm, grubości 0,5-2 cm, przeważnie walcowaty, zwężający się ku postawie, często nieco zgięty. Na żółtawym tle jest przeważnie zabarwiony na czerwono lub brązowawo, często z podłużnymi włókienkami; bruzdkowanie górnej żółtej części przechodzi na rurki. Delikatny, miękki miąższ jest biały lub jaskrawożółty, pod kapeluszem zabarwiony na czerwonawo, przy złamaniu błękitniejący, o przyjemnym zapachu i smaku. Wysyp zarodników: brązowawooliwkowy. Występowanie: występuje w całej Europie, w Polsce bardzo pospolity, od nizin po góry, w lasach iglastych i liściastych na prawie wszytkich typach gleby, od czerwca do listopada. Możliwość popełnienia pomyłki: szczególnie podobny jest rosnący w parkach i lasach liściastych podgrzybek obciętozarodnikowy (X. truncafus = X. porosporus): zasadniczo różni się zarodnikami obciętymi na jednym końcu. Zastosowanie: grzyb jest jadalny. Uwagi ogólne: rodzaj podgrzybek (Xerocomus) obejmuje około 10 gatunków. Są to grzyby o suchym, zamszowofilcowatym kapeluszu, zielonych lub żółtych rurkach, stosunkowo szerokich porach i smukłych trzonach. Chrysenteron znaczy "o złotożółtym miąższu".

Purchawka chropowata Morfologia: Purchawka chropowata należy do najczęstszych grzybów purchawkowych naszych lasów. Kształtem przypomina wybrzuszoną butlę z cienką szyjką, co najlepiej można zobaczyć, jeśli się owocnik ostrożnie wykręci z ziemi i odwróci. Biaława powierzchnia pokryta jest małymi, białymi, stożkowatymi brodaweczkami dającymi się łatwo zetrzeć. Te ziarenka lub brodaweczki, przede wszystkim na górnej części owocnika, przypominają małe kolce. Grzyb wysoki do 8 cm i szeroki 2-4 cm za młodu jest biały, a później, gdy następuje dojrzewanie zarodników, jego powierzchnia zmienia się na mniej lub bardziej brunatną. Z biegiem czasu, gdy kolce zostają zmyte lub odpadają, ukazuje się siateczkowata powierzchnia skóry. Ku części trzonowej brodaweczki stają się mniejsze, cieńsze i jest ich coraz mniej. Miąższ owocnika za młodu jest biały i miękki; stopniowo jednak, jeszcze przed żółtoczarnym zabarwieniem, coraz bardziej nabiera konsystencji gąbkowatej, tak, że można go odciąć tylko za pomocą bardzo ostrego noża. Jak u wszystkich kurzawek i purchawek na końcu procesu dojrzewania przez okrągły otwór w środku kapelusza wysypuje się masa pylistych zarodników. Wysyp zarodników: oliwkowobrunatny. Występowanie: grzyb jest bardzo pospolity i występuje wszędzie. W lasach liściastych i iglastych spotykany przeważnie w dużych grupach; od czerwca do października. Możliwość popełnienia pomyłki: grzyb jest blisko spokrewniony z wieloma gatunkami, które często dają się dokładnie oznaczyć wyłącznie pod mikroskopem. L. foefidumma. mocniejsze, brunatniejące kolce, rośnie przeważnie na glebach kwaśnych, niekiedy na murszejącym drewnie i jest równie częsta. Czasznica workowata (Calvatia excipuliformis) ma delikatniejsze kolce. Zastosowanie: młode owocniki są jadalne. Uwagi ogólne: perlaturn oznacza "szeroko rozprzestrzeniony".

Sarniak dachówkowaty Morfologia: Kapelusz może osiągać bardzo znaczne wymiary: do 30 cm średnicy. Początkowo jest on półkulisty lub piaski, a nawet lekko pępkowato wgięty, później lekko lejkowaty. U młodych osobników brzeg kapelusza jest jeszcze lekko podwinięty. Wyraźną cechę stanowi powierzchnia kapelusza o grubych, fuskowatych poletkach. Łuski ustawione są koncentrycznie od środka do brzegu, dachówkowato odstają, są zabarwione na kolor ciemnobrązowy, prawie czarny, dobrze odbijający od płowego tła. Odcień łusek ciemnieje ku ich wierzchołkom. Kolce na spodzie kapelusza mają 0,5 -1 cm długości, są gęsto ustawione i zbiegają nieco po trzonie. Ich początkowo białe zabarwienie zmienia się w miarę dojrzewania na szarobrunatne lub brunatne. Dają się łatwo oddzielić od miąższu kapelusza i są bardzo łamliwe. Krótki, mocny trzon może osiągać wysokość do 8 cm i grubość 2-2,5 cm. Również i on ma szarobrunatną powierzchnię. początkowo biały, z czasem szarobrunatny. Starsze grzyby pachną dość nieprzyjemnie. Miąższ dość kruchy, niekiedy gorzki w smaku. Wysyp zarodników: czerwonobrunatny. Występowanie: sarniaka dachówkowatego spotkać można w lasach iglastych, przede wszystkim w okolicach górzystych, gdzie znajdowany bywa bardzo często od lata do jesieni. Możliwość popełnienia pomyłki: istnieje kilka gorzkich grzybów, które można pomylić z sarniakiem dachówkowatym. Sarniak gorzki (scabrosus) ma nieco jaśniejszy kapelusz, bardziej wciśnięte łuski i czarną podstawę trzonu. Inną gorzką odmianą jest. amarescens. Zastosowanie: surowy grzyb może być trujący i dlatego powinien być obgotowany. W każdym razie młode osobniki nadają się do spożycia. W stanie wysuszonym można go używać do przypraw. Uwagi ogólne: imbricatum znaczy "dachówkowaty.

Smardz jadalny Morfologia: Owocnik może dochodzić do wysokości 10-20 (30) cm. Prawie okrągły, tylko rzadko nieco wydłużony kapelusz zajmuje około 1/2-2/3 wysokości trzonu i może osiągać średnicę 4-8 (10) cm. Na całej główce znajdują się szerokie zagłębienia, tak zwane alweole, przypominające trochę nieregularny plaster miodu: powstają one z żeberek i ścieżek często faliście połączonych ze sobą. Barwy grają między jasną ochrą a jasnym żółtym brązem. Kapelusze zawsze są puste, podobnie jak jaśniejszy, jednolicie zabarwiony trzon, który może mieć średnicę 2-4 cm. Grubieje on wyraźnie ku podstawie, a powierzchnię ma pomarszczoną, pokrytą drobnymi, lepkimi ziarenkami. Wysyp zarodników: białożółtawy. Występowanie: smardz jadalny jest szeroko rozpowszechniony i rośnie w lasach nadrzecznych, zaroślach nadwodnych, wśród żywopłotów, na trawiastych brzegach lasów, pod jesionami, zarówno na glebach ubogich jak i na żyznych; unika jednak stanowisk nawożonych. Wyrasta pojedynczo lub gromadnie od kwietnia do maja. W Polsce dość rzadki. Możliwość popełnienia pomyłki: również i smardz jadalny jest bardzo zmienny. Stwierdzano różnice barw i kształtów często nawet na tym samym miejscu występowania: wydaje się, że podłoże i miejsce odgrywają tu pewną rolę. Zastosowanie: smardze należą do pożądanych grzybów jadalnych, lecz w Polsce wszystkie podlegają ochronie gatunkowej. Uwagi ogólne: smardze można podzielić na 3 grupy: smardze o kapeluszu bruzdkowanym - grupa Conics, o kapeluszu podobnym do plastra miodu - grupa Esculenta i półwolnych - grupa Mifrophora. Mitrophora semilibera - mitrówka półwolna - ma stosunkowo długi, pusty trzon z małym, nasadzonym kapelusikiem o wolnych brzegach. Smardze należą do woreczniaków (Ascomycefes), ponieważ ich zarodniki tworzą się w tak zwanych workach siedzących na jamkowatej powierzchni. Esculenta znaczy "jadalna".

Smardz stożkowaty Morfologia: Owocnik może osiągnąć wysokość 20 (25) cm. Jego kapelusz zajmuje 1/2 -2/3 wysokości trzonu i jest stożkowaty, wyciągnięty. Brzeg kapelusza o średnicy 2-8 cm. mniej lub bardziej zatokowo przyrośnięty. Silne listwy podłużne biegną wyraźnie równolegle z góry na dół i są powiązane między sobą bardzo różnie wyrośniętymi, słabszymi listwami poprzecznymi: z tego powodu powierzchnia wygląda jak plaster miodu. Jej barwa waha się między szarobrunatną a oliwkowobrunatną, przy czym żebra na starość czernieją. Trzon w stosunku do kapelusza jest długi lub krótki, u podstawy niekiedy rozszerzony i czasami lekko podłużnie żeberkowany, biały lub ochrowy, miejscami z rdzawymi plamami, lepki i pusty. Miąższ elastyczny, bez zapachu, łagodny w smaku. Wysyp zarodników: białawy. Występowanie: smardz stożkowaty rośnie w lasach nadrzecznych i świerkowych, w olsach, na brzegach lasów, dróg, na składowiskach drewna i dokoła pogorzelisk, również w pobliżu jesionów. W Polsce dość rzadki; częściej spotykany w górach. Pojawia się, zależnie od zimy, od lutego do końca maja. Możliwość popełnienia pomyłki: niektórzy specjaliści rozróżniają wiele gatunków, inni autorzy określają je tylko jako formy smardza stożkowatego; dla laików te różnice są trudne do rozpoznania. Kształt, wielkość i barwa smardza stożkowatego są bardzo zmienne, zależnie od miejsca i wieku: również podłoże odgrywa pewną rolę; smardza wyniosłego (M. elata) prawie nie można odróżnić od smardza stożkowatego. Odległość między kapeluszem a trzonem, barwa i ułożenie żeberek na kapeluszu mogą być różne, nawet wśród smardzów stożkowatych rosnących na tym samym stanowisku, a nawet często zrośniętych ze sobą u podstawy. Zastosowanie: wszystkie smardze są jadalne i należą do smacznych grzybów, lecz w Polsce, ze względu na rzadkość występowania, objęte są ochroną gatunkową. Uwagi ogólne: conica znaczy "stożkowata".

Szmaciak gałęziasty Morfologia: Cały owocnik jednym przypomina grubą gąbkę kąpielową, innym napuszoną kwokę. Grzyb składa się z silnie rozgałęzionej grzybni z taśmowatymi, kędzierzawymi, między sobą ciasno przeplecionymi rozgałęzieniami, które rozwijają się na wszystkie strony z tkwiącego w ziemi i dlatego trudno rozpoznawalnego białego trzonu. Stare egzemplarze mogą osiągać średnicę 30 cm, a nawet 40 cm i ważyć kilka kilogramów. Grzyb początkowo ma bladożółtawe zabarwienie, lecz stopniowo blednie i wygląda wówczas brudnobiałobrązowawo. Miąższ biały, woskowaty, ma zapach korzenny i przyjemny, orzechowy smak. Wysyp zarodników: bladoochrowy. Występowanie: szmaciak gałęzisty jest pasożytem korzeni sosny. Szczególnie wśród starych drzew może prowadzić do dużych strat w rdzeniu dolnych części pnia; jeszcze kilka lat po ścięciu drzewa może produkować owocniki na pniaku i dokoła niego. Można go spotkać w starych drzewostanach sosnowych, na nizinach i w górach do 1000 m n.p.m. W Polsce nie należy do częstych grzybów i podlega ochronie. Tworzy owocniki od późnego lata do jesieni. Możliwość popełnienia pomyłki: można go pomylić z S. nemecii występującym na świerkach i jodłach, który jednak nie ma tak kędzierzawych końców rozgałęzień lecz tylko lekko faliste, o gładkich brzegach, słomkowożółtego koloru, poza tym jest silniejszy, potężniejszy. Zastosowanie: szmaciak gałęzisty jest jadalny i ceniony przez wielu zbieraczy. Wewnątrz niego żyje wiele drobnych organizmów, które z trudem można usunąć; również ziarnka piasku i źdźbła trawy bywają po prostu włączone do wnętrza rozrastającego się grzyba. Uwagi ogólne: warstwa zarodnikonośna tworzy się na skierowanej ku ziemi stronie taśmowatych, płatowatych rozgałęzień. Również i ten grzyb jest podstawczakiem (Basidiomycetes). Crispa oznacza ,"kędzierzawa".

Twardzioszek przydrożny Morfologia: Młode grzyby mają kapelusiki wypukłe. W stadium dojrzałym mogą osiągnąć średnicę do 5cm; są wówczas zupełnie płaskie z małym garbkiem w środku. Powierzchnię mają nieco skórzastą i gładką, o barwie ochry z połyskiem różowawym lub bladego, czerwonawego brązu. Suche grzyby stają się prawie białe. Te różnice nie powinny nas zmylić. Blaszki niejednakowej długości i międzyblaszki ustawione są niezbyt gęsto; pojawiają się jako białe, lecz z biegiem czasu zabarwiają się coraz mocniej na jasny brąz. Trzony wyrastają nie wyżej niż do 4-7cm, a ich barwa waha się, podobnie jak kapelusza, między orzechowobrązową a białą. Jeśli podnieść nieco trzon, widać u podstawy cienką, filcowatą warstwę. Miąższ cienki, bladoochrowy, pachnący wiórami. Wysyp zarodników: białawy. Występowanie: jest grzybem pospolitym, pojawiającym się przeważnie w rzędach lub "czarcich kręgach" wśród traw ogrodów i parków i na łąkach od wiosny do jesieni. Możliwość popełnienia pomyłki: jest podobny do żółtawego M. lupuletorum, który jednak ma prawie czarny trzon; również do M. wynnei, u którego na kapeluszu i także prawie czarnym - trzonie pojawiają się odcienie fioletu; grzyby te znajdowane w suchych trawach nie były fioletowe, lecz białe. Taka pomyłka nie grozi niebezpieczeństwem, jednakże często zdarzało się pomylenie twardzioszka przydrożnego z trującymi lejkówkami, które jednak nie mają tak grubych, rzadkich blaszek. Zastosowanie: ten twardzioszek należy do ulubionych grzybów jadalnych przede wszystkim dlatego, że bywa znajdowany już wczesną wiosną. Uwagi ogólne: oreades z greckiego oznacza "nimfa górska" (przy czym w domyśle chodzi o jego występowanie w kręgach i rzędach).

Zimówka aksamitna Morfologia: Kapelusz o średnicy 2-10 cm, na wszystkich etapach rozwoju płaski lub lekko wypukły, nieco lepki. Powierzchnię ma gładką lub lekko oproszoną. Barwę można określić jako miodowożółtą lub pomarańczowożółtą. Szczególny znak rozpoznawczy: ku środkowi zabarwienie ciemnieje. Blaszki ustawione dość rzadko, różnej długości, przyrastają do trzonu, są nieco wybrzuszone, w kolorze między bielą (u młodych) a ochrą. Trzon w dotyku aksamitny, walcowaty, u góry żółtawy lub czerwonawy, u dołu ciemnobrązowy. Miąższ biały lub bladożółty, pachnie przyjemnie. Wysyp zarodników: kremowobiaławy. Występowanie: ten bardzo szeroko rozpowszechniony grzyb występuje późną jesienią do zimy. Znajduje się go na pniakach drzew liściastych, szczególnie na pastwiskach, nad strumieniami, przy brzegach lasów, w parkach i ogrodach; rośnie w gęstych gromadach, nawet pod śniegiem, ale zawsze na drewnie. Możliwość popełnienia pomyłki: zabarwienie, struktura powierzchni trzonu, jak i pora pojawiania się sprawiają, że zimówki aksamitnej nie można pomylić z żadnym innym grzybem. Rodzaj Flammulina obejmuje obok tego gatunku jeszcze jedną małą, rosnącą na korzeniach wilżyny, odmianę: var ononidis. Zastosowanie: grzyb jadalny i zimą ma on swą wartość. Do spożycia nadają się tylko kapelusiki. Uwagi ogólne: znawcy grzybów zwykle znają miejsca, gdzie nawet zimą można je znaleźć. Ponieważ w tym czasie pojawia się bardzo niewiele grzybów, prawdziwi pasjonaci rozglądają się za zimówką aksamitną. Można ją hodować na drewnie bukowym, na którym wytwarza wiele owocników. Yelutipes znaczy "aksamitnonoga".