(M.T.)

Pojęcie grupy pierwotnej wprowadził amerykański socjolog Charles Cooley w 1909 roku. Według niego grupa pierwotna to grupa mała, odznaczająca się ścisłym zespoleniem jednostek poprzez stosunki osobiste i współpracę. W odróżnieniu od małej grupy wspólnota pierwotna musi się charakteryzować tym że:

• relacje między członkami przebiegają twarzą w twarz, czyli członkowie grupy muszą się znać osobiście i nie może być żadnych barier dla takiej komunikacji,

• charakter kontaktów nie jest wyspecjalizowany- nie są to grupy powoływane w celu realizacji konkretnego zadania,

• ich struktura nie jest tymczasowa i nie ulega rozpadowi, jak to występuje w przypadku grup celowych po wykonaniu zadania,

• mają małą liczbę członków,

• dominacją w niej intymne stosunki społeczne.

Cooley zaliczył do grupy pierwotnej:

• grupy oparte na stosunkach pokrewieństwa – rodzina

• grupy oparte na stosunkach przyjaźni – rówieśnicze i zabawowe

• grupy oparte na stosunkach sąsiedzkich

Rodzina to stosunkowo trwała grupa społeczna złożona z jednostek powiązanych przez wspólnych przodków, małżeństwo lub adopcję, która spełnia wobec swoich członków takie funkcje jak:

• prokreacja

• socjalizacja

• wychowanie

• opieka

• ekonomiczną

• kulturotwórczą

• nadania podstawowego statutu społecznego.

Rodziny dzielimy ze względu na ilość partnerów połączonych węzłem małżeńskim na monogamiczne i poligamiczne. Poligamia jest to forma małżeństwa, w której osób jednej płci może być więcej. Może to być związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami czyli poligynia. Występująca w krajach muzułmańskich, oraz u niektórych ludów afrykańskich np. Masajów, Hotentotów, Buszmenów., lub jednej kobiety z wieloma mężczyznami czyli poliandria. Poliandria ma miejsce wśród ludów zamieszkujących obszary o niekorzystnych warunkach przyrodniczych, np. u niektórych plemion eskimoskich, indiańskich ( Szoszonów) i w Tybecie, gdzie tylko praca kilku mężczyzn jest w stanie zapewnić rodzinie utrzymanie. Monogamia czyli małżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety. Socjolodzy uznają monogamię za podstawowy model stosunków panujących między ludźmi. Obecnie z powodu dużej liczby rozwodów i powtórnego zawierania małżeństw wytworzył się system zwany monogamią seryjną , Wprowadzili również rozróżnienie między tzw. małą rodziną ( rodziną nuklearną ) i wielką rodziną ( rodziną poszerzoną). W skład rodziny nuklearnej wchodzą : mężczyzna i kobieta pozostający ze sobą we współżyciu małżeńskim, oraz ich małoletnie dzieci, własnych lub adoptowanych. Rodzina poszerzona składa się z kilku rodzin nuklearnych ( dziadków, rodziców, dzieci ), które pozostają we wspólnym gospodarstwie domowymi i współpracują ekonomicznie.

Na rodzinę można spojrzeć z dwóch punktów widzenia:

• oczami dziecka- rodzina w której przychodzimy na świat

• oczami małżonka i rodzica- rodzina jaką zakładamy wstępując w związek małżeński.

Skoro na rodzinę można spojrzeć z dwóch punktów widzenia, to można powiedzieć, że każda rodzina zawiera w sobie dwie rodziny nuklearne, a większość ludzi to członkowie dwu rodzin nuklearnych.

W ostatnich latach powstało i zakorzeniło się wiele alternatywnych form związków intymnych:

• konkubinat- para nie związana węzłem małżeńskim prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Jest on popularny szczególnie wśród ludzi młodych np. studentów, dla których stanowi etap prowadzący do małżeństwa.

• Rodzina z jednym rodzicem – na wskutek rozwodu, śmierci jednego z małżonków, lub braku odpowiedzialności partnera tylko jedno z rodziców decyduje się na wychowywanie dzieci, przeważnie są to samotne matki.

• samotność- gospodarstwo domowe prowadzone przez samotne kobiety lub mężczyzn. Dla niektórych jest to etap przejściowy do małżeństwa, dla innych jest to świadomy wybór. Dużą grupę ludzi samotnych stanowią wdowy i wdowcy, oraz osoby rozwiedzione, które nie decydują się na ponowny związek.

• związki homoseksualne- pary homoseksualne przyjmują wzory życia rodzinnego jakie istnieje wśród par heteroseksualnych.

• małżeństwa bezdzietne- gdzie partnerzy nie chcą mieć dzieci, lub zwlekają z prokreacją z różnych powodów np. kariery zawodowej.

Zmianie także uległ tradycyjny model rodziny, w którym mąż pracował na utrzymanie rodziny, a żona troszczyła się o dom i dzieci, ale również w swej nowoczesnej formie rodzina odpowiedzialna jest za proces socjalizacji młodego człowieka oraz za zaspokojenie potrzeby intymności i partnerstwa.

Opracował M.T.