RODZINA jako grupa wsparcia społecznego

Rodzina to najmniejsza, a jednocześnie bardzo złożona struktura społeczna. Jest to pierwsza grupa w jaką wstępujemy, ponieważ robimy to w momencie przyjścia na świat. To właśnie dzięki rodzinie powstają większe bardziej złożone struktury społeczne. Aby całe społeczeństwo było zdrowe i dobrze się rozwijało potrzebna jest prawidłowo funkcjonująca rodzina (rodzice i dzieci). Celem większości małżeństw jest posiadanie potomstwa i jego wychowanie Z jednej strony rodzice stosują wobec dziecka celowe zabiegi, aby nadać wychowaniu pewien kierunek, z drugiej zaś strony na proces wychowania oddziałuje atmosfera panująca w danej rodzinie. Składają się na nią tradycje, stosunek do religii, pozycja społeczna, sytuacja materialna, otoczenie sąsiedzkie, więź emocjonalna łącząca wszystkich członków rodziny, problemy życia codziennego. Efektem tych wszystkich oddziaływań jest harmonijne ukształtowanie osobowości dziecka w zgodzie z normami współżycia społecznego. Mimo, że rodzina nie jest jedyną grupą, w której przebiegają procesy socjalizacji i wychowania, jednakże rodzaj więzi łączącej dziecko z rodzicami powoduje, że wpływ rodziny jest decydujący dla rozwinięcia jaźni subiektywnej i niektórych innych ważnych cech osobowości.



Rodzina jako naturalne środowisko wychowawczo-opiekuńcze
Od najdawniejszych czasów rodzina stanowiła podstawowe funkcje opiekuńczo - wychowawcze wobec dziecka. Nie mniej jednak w różnych czasach inaczej pojmowano opiekę i wychowanie dzieci.
Obecnie rodzina stanowi w życiu dziecka pierwsze i naturalne środowisko wychowawcze. Jest podstawową formą opieki nad dzieckiem od jego urodzenia aż do uzyskania przez nie samodzielności. To właśnie tu dziecko zdobywa
swoje pierwsze doświadczenia społeczne, uczy się określonych zachowań, norm postępowania, poznaje różnorodne formy, wzorce i nakazy. Rozwija swoją indywidualność, osobowość i psychikę. Rodzice są pierwszymi opiekunami i wychowawcami, stąd ich tak ogromny wpływ na późniejsze zachowanie potomka. To oni ponoszą odpowiedzialność za zaspokajanie potrzeb dziecka, dotyczy to przede wszystkim potrzeb emocjonalnych i materialnych.
Rodzina jest więc małą grupą społeczną składającą się z rodziców (ojca i matki) stanowiących małżeństwo oraz dzieci z tego małżeństwa. Każda rodzina ma swój indywidualny, swoisty dla siebie styl, sposób życia wewnątrzrodzinnego, sposób wyrażania uczuć, wyobrażeń, okazywanie sobie wzajemnego zrozumienia i stosunku do innych osób z zewnątrz. Rodzice są pierwszymi nauczycielami dziecka, uczą je zasad postępowania w życiu, wskazują różnice między dobrem a złem, wpajają normy etyczne i moralne, które uznają za właściwe. Dziecko w bezpośrednich kontaktach przyswaja wartości, normy i zwyczaje panujące w domu, uczy się współżycia z innymi i realizowania własnych potrzeb.
Rodzina przede wszystkim kształtuje osobowość swych członków, dąży do tego, aby każdy z nich wypełniał określone role: np. role męża, żony, matki, ojca, syna, córki, brata czy siostry.
W rodzinie dokonuje się ciągły przepływ uczuć, co tworzy tzw. atmosferę rodzinną. Ta atmosfera ma ogromny wpływ na rozwój osobowości dziecka. Rodzina powinna w pełni zaspokajać potrzeby jej członków zarówno fizyczne, jak i psychiczne, w szczególności zaś potrzebę miłości, przynależności i bezpieczeństwa. Rodzina jako grupa wychowawcza oddziałuje na dzieci przez sam fakt bycia jej członkiem. Proces wychowawczy dokonuje się w toku codziennych zmagań, podczas pracy, zabawy, odpoczynku, rekreacji oraz podczas udziału w życiu społecznym i kulturalnym. Dziecko przejmuje od rodziców ich styl bycia, opinie i poglądy. Rodzina jest traktowana także jako instytucja społeczna. A zatem spełnia dwojakie zadanie: wobec swoich członków, ale także wobec społeczeństwa. Rodzice przygotowują swoje dziecko do pełnienia ról społecznych w dorosłym życiu.
Rodzina jako podstawowa grupa społeczna wypełnia szereg funkcji, zaspokajając w ten sposób potrzeby psychiczne, emocjonalne i społeczne swoich członków. Kontakty z rodzicami są źródłem doświadczeń społecznych i odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju osobowości i przygotowują dziecko do życia w społeczeństwie.

STYLE WYCHOWANIA
Każdą rodzinę charakteryzuje swoisty styl wychowania decydujący o sile oddziaływań na psychikę dziecka. Styl wychowania jest jakby wypadkowa sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny. Wyróżniamy trzy style wychowania, należą do nich:
· styl autokratyczny (autorytatywny)
· styl demokratyczny
· styl liberalny
Style wychowania : autokratyczny i liberalny utrudniają prawidłowe wychowanie dziecka w rodzinie.
Styl autokratyczny zakłada wyraźny dystans między rodzicami a dzieckiem. Rodzice kontaktują się z nim w sposób formalny, nie wnikając w jego potrzeby psychospołeczne, zainteresowania, motywy i uzdolnienia itp. Starają się kierować " odgórnie", nagminnie wydając polecenia i zakazy. Uznają tylko racje własne, nie tolerują sprzeciwu. Manipulują dzieckiem, nie dopuszczając go do
współdecydowania w sprawach rodzinnych. W razie nieposłuszeństwa stosują surowe kary. Od dzieci wymaga się bezwzględnej karności i posłuszeństwa, podporządkowania się wszystkim poleceniom i nakazom rodziców, a zwłaszcza ojca.
W przypadku nadmiernej postawy autokratycznej dziecko żyje w ciągłym napięciu; odznacza się przesadną uległością lub przeciwnie, buntowniczą postawą wobec innych. Obowiązujące normy i zakazy przyswaja jako coś narzuconego z zewnątrz, dlatego też kieruje się w swoim postępowaniu własnym, egoistycznie pojmowanym interesem. Dziecko skłonne jest do łamania niewygodnych dla siebie przepisów, zwłaszcza gdy brak jest kontroli rodziców.
Styl liberalny w rodzinie polega na całkowitym niemal pozostawieniu dziecka samemu sobie, a więc nie wtrącaniu się w jego sprawy, tolerowanie aspołecznych zachowań, brak kontroli i opieki ze strony rodziców. Istotną cechą liberalnego stylu wychowania jest zarówno pobłażliwy stosunek do dziecka, jak i przesadna uległość, wyrażająca się m.in. w spełnianiu wszelkich jego zachcianek i życzeń. Styl liberalny przypomina pod pewnymi względami wychowanie niekonsekwentne czy też ingerowanie w sprawy dziecka i w jego zachowanie wyłącznie od przypadku do przypadku. Często to dziecko kieruje rodzicami, korzysta z nadmiernej swobody i przywilejów, co w konsekwencji sprawia, iż są to " jednostki wprawdzie o dużym poczuciu własnej wartości( niestety często zbyt dużym), ale niejednokrotnie egoistyczne, niezdyscyplinowane wewnętrznie, niezdolne do trwałego wysiłku, mało zahartowane.
Styl demokratyczny jest najkorzystniejszym stylem wychowania dla rozwoju osobowości dziecka. Dziecko bierze udział w życiu rodziny, omawia, dyskutuje i planuje sprawy codziennego współżycia rodzinnego. Zna zakres swoich obowiązków, na które sam się zgodził. Rodzice preferujący ten styl wychowania nie stosują na ogół kar, a raczej wyjaśniają dziecku jak i dlaczego powinno postąpić inaczej, posługują się metodami perswazji i argumentacji. W takiej rodzinie rodzice odwołują się w pierwszym rzędzie do uczuć i ambicji dziecka. Stosują zachęty. Dążą do związania dziecka ze sobą uczuciem sympatii.



Styl wychowania w rodzinie a funkcjonowanie dziecka w szkole:

Relacje panujące w domu rodzinnym mają ogromne znaczenie na funkcjonowanie dziecka w szkole. Im są one lepsze, tym dziecko jest lepiej przystosowane do współżycia w środowisku szkolnym.
W domach gdzie dominuje styl autokratyczny uczeń często boi się wypowiadać własne myśli, jest bierny i mniej twórczy. Lecz zdarzają się przypadki , że dziecko z takiej rodziny musi gdzieś odreagować , a najlepsze do tego wydaje się być środowisko rówieśnicze. Dziecko przejawia wówczas buntowniczy stosunek do wszystkich dorosłych, którzy próbują mu narzucić pewne normy postępowania i zachowania. Zdarza się , że w rozmowach wychowawcy z rodzicami, rodzice nie mogą wręcz uwierzyć, że ich dziecko przejawia postawy antyspołeczne Twierdzą wówczas, że jest to niemożliwe, że dziecko w domu jest grzeczne, uległe i nie sprawia żadnych problemów wychowawczych.
Najkorzystniejszy styl wychowania, którym jest niewątpliwie styl demokratyczny przynosi najlepsze efekty w szkole. Dziecko zna swoją wartość, jest aktywne i twórcze. Jest samodzielne, potrafi bardzo dobrze funkcjonować w grupie rówieśniczej , ma własne zdanie

Funkcje rodziny



Rodzina występuje we wszystkich historycznie znanych typach społeczeństw i kultur. We wszystkich też spełnia dwa podstawowe zadania

Funkcja prokreacyjna - rodzina powstaje jako naturalna konsekwencja małżeństwa. Jest ono wspólnotą opartą na miłości i dlatego trwałość więzi między rodzicami zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa i warunkuje jego prawidłowy rozwój. Rodzina jest tą wspólnotą osób, która spełnia najkorzystniejsze warunki, aby w niej przyszedł na świat nowy człowiek i w niej
przygotował się do samodzielnego życia.

Funkcja socjalizacyjna - zakłada uczenie się zachowań, norm i wartości uznawanych w danym społeczeństwie. Funkcja ta działa w dwie strony, jej wpływom ulegają dzieci, ale też ich rodzice. W trakcie międzypokoleniowych kontaktów niejednokrotnie zmieniają się poglądy wychowawcze rodziców, ich sądy i sposób wartościowania.

Funkcja miłości - rodzina powinna zaspokoić podstawowe potrzeby ludzkie: miłości, bezpieczeństwa i przynależności. Większość ludzi odczuwa potrzebę posiadania kręgu bliskich osób. Związków uczuciowych w rodzinie jest wiele - między małżonkami, rodzicami a dziećmi, rodzeństwem, powiązania w ramach kolejnych pokoleń. Dzięki tym zależnościom człowiek zaspokaja potrzeby emocjonalne i zbliża się do ideału, jakim jest szczęście osobiste. Prawidłowy
rozwój emocjonalny w dzieciństwie ma duży wpływ na dalsze, dorosłe życie człowieka.

Funkcja kulturotwórcza - dom wprowadza dziecko w świat kultury i sztuki oraz pozwala na rozwijanie własnych zainteresowań i talentów. Rodzina jest także szkołą języka, obyczajów, postaw i wzorów zachowań. Taka kontynuacja tradycji wzmacnia więzi jej członków
Funkcja wspomagająca rozwój osobowości - przez osobowość należy rozumieć indywidualne właściwości psychiczne i duchowe danej osoby, kształtowane w ciągu całego jej życia. Na osobowość ma również wpływ wiedza o sobie i świecie. Rodzina jest miejscem, gdzie pod jednym dachem żyją ludzie o różnych temperamentach, usposobieniach i gustach. Wszyscy mają wpływ na wszystkich i takie wielokierunkowe zachowanie daje szansę na wzbogacenie własnej osobowości.

Funkcja religijna - wspiera rozwój moralno-religijny, jest swoistym kodeksem moralnym. Dzięki tej funkcji realizowany jest przekaz kultury religijnej, wierzeń i wartości


Funkcja ekonomiczna - służy zaspokojeniu potrzeb materialnych (jedzenie, ubranie, mieszkanie). Każdy członek rodziny ma swój wkład w zasilanie domowego budżetu. Rodzice czerpią dochody przez pracę, dla dzieci z kolei to nauka jest swoistą inwestycją
w przyszłość. Szczególnie w społeczeństwach dawnych, ale też współcześnie - stan posiadania rodziców, ich miejsce zamieszkania i poziom wykształcenia - decydowały o karierze i drodze życiowej ich dzieci.

Funkcja stratyfikacyjna - obejmuje funkcjonujące w społeczeństwie prawo, zwyczaje dziedziczenia, przekazywanie pozycji społecznej dzieciom, np. w Indiach - przynależność do określonej kasty determinuje życie człowieka aż do
śmierci. Nie może on zmienić kasty, w której się urodził na inną.

Funkcja integracyjna - rodzina powinna jednoczyć swoich członków. Wewnętrzna spójność powoduje, że stanowi ona podstawową komórkę społeczną utworzonąw sposób naturalny. Funkcja integracyjna służy nawiązywaniu kontaktów towarzyskich przez osoby wchodzące w skład rodziny.

Funkcja rekreacyjna - łączy się z rozumieniem rodziny jako azylu, w którym można odpocząć i zregenerować siły w cieple "domowego ogniska".

Funkcja opiekuńcza - chroni przed negatywnymi skutkami życia np. ucieczką
w alkoholizm, narkomanię, prostytucję. Dobry przykład wyniesiony z domu zapobiega popełnianiu błędów życiowych i daje punkt odniesienia do tego co dobre, a co złe Rodzina sprawuje kontrolę nad postępowaniem swoich członków, a przede wszystkim młodego pokolenia. Spójna, zrównoważona rodzina zapobiega skutecznie odchyleniom od norm zachowani we wszystkich prawie dziedzinach życia społecznego, gdyż odchylenia te mogą pociągać ujemne skutki dla wszystkich członków rodziny. Przykładowo: zła opinia jednego dziecka zagraża powodzeniu życiowemu całego rodzeństwa, alkoholizm ojca jest zgubny dla całej rodziny, natomiast dobra opinia rodziców jest rekomendacją dzieci


Struktura rodziny a pozycja dziecka

pozycja dziecka w rodzinie zależy od kolejności jego urodzin, od płci, wieku oraz od wielu innych czynników,
- nie ma powszechnie idealnej pozycji dziecka w rodzinie, która sprzyjała by osiągnięcia najbardziej korzystnych efektów wychowawczych
- wyniki badań empirycznych wykryły niejednoznaczne zależności między pozycją dziecka w rodzinie a jego zachowaniem się, przystosowaniem społecznym a kierunkiem rozwoju pewnych jego postaw i skłonności. Oto niektóre z tendencji (Alfred Adlera):
• dziecko najstarsze , uprzywilejowane jako pierworodne, ponosi z tego powodu wiele ciężarów. Najpierw jako pierwsze doświadcza nadmiernej opiekuńczości, jest ofiarą barku ich doświadczenia. Po przyjściu na świat drugiego dziecka schodzi na plan dalszy, co może stać się przyczyną frustracji i zaburzeń emocjonalnych. Inne obserwowane u tych dzieci cechy to skłonność do pesymizmu, poczucie niepewności i małej wartości własnej, niepokój a zwłaszcza lęk przed kompromitacją, poczucie odpowiedzialności, agresywność, skłonności do dominowania, przejawiające się w kontaktach z młodszym rodzeństwem
• dzieci urodzone jako drugie lub trzecie z rzędu są w korzystniejszej sytuacji wychowawczej, ze względu na doświadczenia rodziców, którzy pozostawiają im zwykle większą samodzielność i nie rozpieszczają tak jak pierworodnego, także przejawiają mniejszy niepokój o ich zdrowie i życie. Jeżeli różnica wieku jest nieduża, to sprzyja to wytworzeniu się stosunków demokratycznych w rodzinie. Te dzieci korzystają w procesie uczenia się ze wzorców dostarczonych przez starsze rodzeństwo, a własne doświadczenie przekazują młodszemu rodzeństwu, przejawiając często postawy opiekuńcze. Dziecko średnie, może czuć się zaniedbane i mniej kochane przez rodziców na korzyści młodszego rodzeństwa.
• dziecko najmłodsze ma z tego tytułu wiele przywilejów. Bywa ono przez rodziców nadmiernie rozpieszczane, otoczone nadmierną troską i wyręczane w najprostszych czynnościach codziennych. Hamuje to rozwój jego samodzielności, czyniąc je kapryśnych. Starsze rodzeństwo lubi okazywać takiemu dziecku swoja władze, traktować je z góry. Nie bierze się go pod uwagę w rozstrzyganiu jakiś spraw rodzinnych, w rezultacie czego dziecko oczekuje stale specjalnych względów i pomocy innych ludzi, uczy się więc brać od innych, nie dając nic od siebie. Trudno mu się przystosować do grupy.
• specyficzna sytuacje mają jedynacy. Wychowuje się ono wyłącznie w wśród osób dorosłych, stając się czasem jedynym podmiotem ich uczuć i troski. Typowymi postawami rodziców jedynaków są, nadmierna koncentracja na dziecku, zbytnie ochranianie, przesadne oczekiwania i ambicje. Są pozytywne strony bycia jedynakiem. Jeżeli dorośli wychowują go względnie racjonalnie, nie stwarzają sytuacji przeciążających jego układ nerwowy, to ma warunki do szybkiego, szybkiego nawet przyspieszonego rozwoju umysłowego w ciągłym kontakcie z dorosłymi, którzy zaspokajają jego ciekawość zainteresowania. Unika przykrych doznań uczuciowych związanych z rywalizacją z rodzeństwem względy matki i ojca. Najnowsze badania przeprowadzone przez Józefa Dembowskiego wykazały pozytywny obraz stosunków rodzinnych w rodzinach z jednym dzieckiem. W młodszym wieku szkolnym jedynacy przejawiali silną więź emocjonalna z obojgiem rodziców, zgłasza z matką. Jedynacy (zwłaszcza chłopcy) mieli jednak większe niż nie jedynacy trudności w przystosowaniu się do pobytu w szkole i do wymagań nauczycieli.

Typy rodziny, ze względu na układ ról poszczególnych członków rodziny

1. Rodzina typu pozycjonalnego:
• w tzw. pozycjonalnym układzie ról przestrzega się w rodzinie ściśle zasad wypływających ze statusu formalnego jej członków, z pozycji, jaką zajmują (pozycja matki, ojca, babci, dziadka, pozycja dzieci ze względu na kolejność urodzin i płeć). Istnieje wyraźny podział ról. Jest stosunkowo silna hierarchia ról, praw, obowiązków zakresu odpowiedzialności z nią związanej. Rozwój dziecka w tego typu rodzinie jest ograniczony wskutek konieczności dostosowania się do wymagań i reguł roli wynikającej z jego formalnego statusu rodzinnego. System komunikacji w rodzinie tego typu jest „zamknięty”, co wiąże się ze swoistymi cechami kodu ograniczonego, jakim posługują się jej członkowie. Najważniejsze z tych cech to:
a) zależność mowy od kontekstu, czyli ścisłe powiązanie wypowiedzi z konkretną sytuacją i jej specyficznymi składnikami,
b) wyrażanie znaczeń implicite, tj. w sposób zrozumiały przez inne osoby na tle wspólnych przeżyć i doświadczeń.
2. Rodzina, skierowana na osobowość:
• rodzina, w której układ ról uwzględnia osobowość jej członków, nie posiada podziału ról. Pozycja i rola społeczna dziecka nie zostaje przypisana formalnie, lecz nabywa je ono w sposób spontaniczny. Podejmowanie decyzji zależy od indywidualnych cech psychicznych członka rodziny.







Funkcje rodziny polskiej początku XXI wieku

Większość polskich rodzin żyje w bardzo trudnych warunkach materialnych. Wysoki poziom ubóstwa oraz nie rozwiązane problemy mieszkaniowe powodują istotne ograniczenia w zaspokajaniu wielu potrzeb rodzin, w tym potrzeb żywieniowych, edukacyjnych i kulturalnych. . Do negatywnych zjawisk występujących w polskich rodzinach z pewnością można zaliczyć postępujący rozkład, głównie młodych małżeństw, emigrację i coraz większe zagrożenie różnego rodzaju patologiami społecznymi, głównie alkoholizmem oraz nasilenie agresji i przestępczości nieletnich. Mimo trudnych warunków i różnych przeciwności Polacy są wciąż narodem bardzo rodzinnym. Rodzina w Polsce lokuje się na czele najważniejszych wartości życiowych. Przeprowadzony w roku 1988 Narodowy Spis Powszechny wykazał, iż 91% Polaków żyło w 9.591 tys. rodzin. Do roku 1994 liczba rodzin wzrosła o 6,2%, w tym z dziećmi - o 5,5%, o rodzin bezdzietnych o 16,2%.
Podstawą większości polskich rodzin jest małżeństwo. Wielu małżonkom już w pierwszym roku po ślubie rodzi się dziecko. Od roku 1991 zmniejsza się w naszym kraju - chociaż bardzo powoli - procentowy udział urodzeń w początkowej fazie małżeństwa. Coraz więcej par w ogóle nie chce mieć dziecka lub przesuwa decyzję o powiększeniu rodziny na czas późniejszy.

Coraz częściej w Polsce pojawiają się rodziny czteropokoleniowe. Trudna jest w tych rodzinach sytuacja psychologiczna; różne są bowiem potrzeby poszczególnych grup wiekowych. Wielu takim rodzinom zagraża "międzypokoleniowy mur milczenia". Cechą pozytywnie wyróżniającą polskie rodziny jest wysoki poziom solidaryzmu. Pozycja rodziny w społeczeństwie i jej znaczenie dla ludzi zdają się obecnie nabierać nowych, bardziej humanistycznych kształtów. W pedagogice lat dwutysięcznych rodzina przestaje być spostrzegana już tylko jako "komórka życia społecznego", "środowisko naturalne", "grupa bądź instytucja społeczna", "czynnik socjalizacji", lecz jawi się coraz częściej jako "wspólnota życia", "wspólnota osób", "wspólnota emocjonalna", a zatem wytwór konkretnych jednostek ludzkich podporządkowanych ich dobru
Ludzie pochłonięci codziennymi obowiązkami zapominają, ze mija dzień, tydzień, miesiąc, a nie mają chwili na odpoczynek, na wspólne rozmowy, na bycie razem. Współczesna rodzina generalnie nie ma czasu dla siebie. Rodzice spędzają cały dzień w pracy, starając się zapewnić swoim podopiecznym wszystkie dobra materialne. Patrząc uważnie wokół, dostrzec można liczne przykłady rodzin dobrych, gdzie zapracowani dorośli, choć z trudem, ale starają się poświęcać jak najwięcej czasu dzieciom. Wiele wspólnot jednak funkcjonuje nieprawidłowo, a ludzie żyjący tuz obok siebie, pod tym samym dachem, bywają przeraźliwie samotni. W większości przypadków, najbliżsi mieszkający w jednym domu, spotyka się tylko w biegu, przed wyjściem do pracy lub szkoły. Czasem, gdy mają dla siebie więcej czasu, np. podczas weekendowego, wspólnego wypadu poza miasto, okazuje się, że są z całkiem innych „światów” i nawet nie potrafią ze sobą rozmawiać. Nie wiedzą, jakie tematy poruszać, ponieważ nie spędzają razem
wolnych chwil i nie znają swoich zainteresowań oraz pasji. Teoretycznie, jako rodzina, połączeni są najsilniejszymi więzami, jednak wiedzą o sobie bardzo mało.
We współczesnej familii, dzieci nie czują się na tyle ważne i szanowane, by dzielić się z dorosłymi swoimi problemami, koncepcjami oraz tajemnicami. Rodzice, tłumacząc się zmęczeniem i innymi zajęciami, lekceważą kłopoty swoich podopiecznych i zbywają ich próby nawiązywania rozmów. Dziecko czuje wówczas, że jest mniej ważne niż praca, zajęcia domowe czy nawet program telewizyjny. Sądzi, iż nie ma sensu próbować rozmawiać, lepiej powiedzieć, że wszystko jest w porządku, nie ma żadnych problemów. Młodociani nie mają zaufania do rodziców, przestają zwierzać się, szukając powierników wśród rówieśników lub nieco starszych kolegów. Młodzież ma własne sekrety i domaga się, by mama i tata je szanowali. To wszystko ma wpływ na osłabienie więzi w rodzinie.
Często można zauważyć, że rodzice pracujący aż do nocy, są tylko gośćmi we własnym domu. Oczywiście wyznaczają dzieciom reguły, których nie wolno złamać podczas ich nieobecności, ale zazwyczaj jest to nieskuteczne. Młodzież znana jest z tego, że nie stosuje się do nakazów i zakazów. W większości przypadków nieposłuszeństwo źle się kończy. Nastolatek ma wiele pomysłów i dąży do ich realizacji, w czasie, gdy dom jest pusty. Kiedy nikt nie sprawuje nad nim opieki może urządzić imprezę, oglądać zakazane filmy czy surfować po Internecie. Wiele zabaw kończy się tzw. szlabanem od rodziców, którzy przerażeni nieodpowiedzialnością własnego dziecka, chcą dać mu nauczkę.
Trudno powiedzieć, jaka jest reguła dotarcia do umysłu i serca każdego młodego człowieka. Najważniejsze są dobre chęci dorosłych. Ludzie zapracowani nie mogą zapominać o tym, że rodzina jest najważniejsza i to właśnie swoim najbliższym trzeba poświęcać najwięcej uwagi. Współcześni członkowie rodziny powinni okazywać sobie zainteresowanie i brać udział w swoim życiu, spędzać czas na wspólnych wyjazdach, zabawach, spacerach. Powinni szanować się nawzajem, służyć pomocą w trudnych sytuacjach, być solidarni na wypadek niebezpieczeństwa zagrażającego któremuś z krewnych. Warto zadbać również
o miłą, domową atmosferę, dzięki której można czuć się bezpiecznie i pewnie. Wspaniale jest wiedzieć, że po ciężkim dniu można wrócić do kochającej rodziny.
Rodzina ma spełniać określone funkcje.
S. Sławiński podzielił funkcje rodziny na cztery grupy:
a) Funkcje rodziny względem dziecka:
- stworzenie warunków rozwoju dziecka jako osoby;
- ochrona zdrowia i życia dziecka.
b) Funkcje rodziny względem małżonków (rodziców):
- uregulowanie sfery płci;
- stwarzanie obszaru swoistej samorealizacji w roli rodzicielskiej, opiekuńczej oraz w roli gospodarza przestrzeni fizycznej i psychologicznej, a zarazem jednostki gospodarczej jaką jest rodzina.
c) Funkcje rodziny względem pokolenia dziadków:
- zabezpieczenie przed izolacją społeczną, a w razie potrzeby zaspokojenie elementarnych potrzeb bytowych;
- stworzenie obszaru swoistej samorealizacji w roli osoby w różny sposób potrzebnej.
d) Funkcje rodziny względem społeczeństwa:
- zapewnienie wymiany pokoleń - odtwarzanie pokoleń w sensie biologicznym;
- zapewnienie ciągłości kulturowej - odtwarzanie pokoleń w sensie kulturowym

Modele współczesnej rodziny


AUTOKRATYZM OJCÓW - ojciec jest w tej rodzinie głową, sędzią i prokuratorem. Jego autorytet nie podlega dyskusji. Role męskie i kobiece są ściśle określone i oddzielone.
MAMIZM - rodzina kierowana jest przez pełną energii kobietę, która podporządkowała sbie swojego partnera - męża. Jest on sprowadzony do roli wykonawcy poleceń.
RODZINA „ATOMOWA” - każdy z członków rodziny żyje własnym życiem. Przeważają relacje pozadomowe (zawodowe, przyjacielskie, towarzyskie). Dzieci szybko się usamodzielniają, wobec rodziców ujawniają dystans i chłód emocjonalny.
RODZINA „KRÓLA MACIUSIA” - typ rodziny zogniskowany na dziecku. Rodzice nastawiają się na realizację jego potrzeb, ułatwienie mu życia i uwolnienie go od obowiązków.
RODZINA KUMPLOWSKA - stosunki między członkami rodziny są koleżeńskie, na pograniczu infantylizmu. Między pokoleniem rodziców i dzieci nie ma bariery wieku, pozycji, autorytetu.
RODZINA Z MITAMI - typ rodziny, w której jedno z rodziców przebywa przez długi czas poza kręgiem życia rodzinnego. Drugie z rodziców konstruuje na użytek własny i dzieci mity na temat jego osoby.
RODZINA Z SOJUSZAMI - w relacjach uczuciowych dochodzi do powstawania jawnych bądź ukrytych sojuszy (np. matki z córkami przeciwko ojcu, ojciec z synami przeciwko matce itp.).
RODZINA PARTNERSKA - współpraca członków rodziny z demokratycznym podziałem ról i obowiązków. Autorytet rodziców opiera się na ich dojrzałości i kompetencji, a działania wychowawcze są świadomie planowane i sterowane.
Wszystkie przytoczone przeze mnie argumenty pozwalają na wysnucie wniosku,
że przede wszystkim rodzina, prawidłowo realizująca swe liczne funkcje, pełni podstawową rolę w życiu każdego człowieka i rozwoju społeczeństwa












Bibliografia

1) http://www.sp4.elk.edu.pl/rodzina.htm
2) F. Adamek, Rodzina - wymiar społeczno-kulturowy;
3) M. Żebrowska, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży;
4) G. Heim, Między rodzicami a dziećmi;
5) Maria Przetacznik-Gierowska, Ziemowit Włodarski - „Psychologia wychowawcza”
6) J. Raczkowska: "Problemy Opiekuńczo-Wychowacze", nr 2, WSiP, Warszawa 1997
7) D. Goleman: Inteligencja emocjonalna.
8) S. Sławiński: Wychowanie do miłości, IW PAX, Warszawa 1993,
9) http://socjologia2005.webpark.pl/typy.htm
10) http://www.parpa.pl/download/remedium/prajsnermaj.pdf
11) „Pedagogika społeczna” pod red. Tadeusza Pilcha i Ireny Lepalczyk

---