Rodzina jako

grupa i

instytucja

opiekuńczo-

wychowawcza

Rodzina jako grupa i instytucja

opiekuńczo-wychowawcza

• Rodzina jest jednym z najważniejszych kręgów

środowiskowych każdej jednostki.

• Jest to najbliższy człowiekowi krąg środowiskowy. A

zarazem najwcześniej mu dostępny i oddziałujący na
niego.

• Środowisko rodzinne jest, więc złożoną całością

stanowiącą układ różnorodnych warunków środowiska
domowego dzieci, rodziców i ewentualnie pozostałych
członków rodziny.

• Rodzina jako środowisko wychowawcze.
• Rodzina jako grupa wychowawcza i instytucja

wychowawcza

RODZINA JAKO GRUPA

• Rodzina stanowi podstawową, najbardziej

znaną i najstarszą grupę społeczną.

• Rodzina jest grupą społeczną ponieważ jej

członków łączy określony stosunek lub szereg
stosunków społecznych. W rodzinie są m.in.:

• stosunki między rodzicami wynikające z

faktu zawarcia małżeństwa, posiadania dzieci
lub prowadzenia gospodarstwa domowego

• stosunki między rodzicami a dziećmi
• między rodzeństwem
• między członkami rodziny a dalszymi

krewnymi

RODZINA

JAKO GRUPA

• Istotnym elementem określającym charakter

danej grupy społecznej jest rodzaj więzi

społecznych pomiędzy członkami grupy.

Z tego względu można wyróżnić grupy

społeczne

o przewadze więzi osobistej

i o przewadze więzi o charakterze

osobowym (więzi rzeczowe).

• Wieź osobista to grupy pierwotne lub osobowe

• Wieź rzeczowe – grupy wtórne

• Rodzina jest grupa o przewadze więzi

osobistej

• Ze względu na intymne, bezpośrednie,

wzajemne stosunki uczuciowe i duży stopień

trwałości przynależność do tej grupy jest

istotna dla jednostki i dla społeczeństwa.

RODZINA JAKO INSTYTUCJA

• Rodzina jest pierwszą instytucją wychowywania i kształcenia jednostki. Jest

ona nie tylko instytucją wychowania naturalnego, lecz spełnia także
podstawowe funkcje w przedszkolnym i późniejszym rozwoju osobowości
człowieka.

• Dla małych dzieci rodzina jest szczególnie ważnym miejscem, ponieważ

intensywnie oddziałuje wychowawczo. Jest ona główną, najskuteczniejszą
instytucją transmisji kultury ogólnospołecznej oraz klasowarstwowych i
środowiskowych subkultur.

• Związku z tym można wyróżnić kilka rodzajów oddziaływań wychowawczych

rodziny, które mają różną postać:

• Oddziaływanie niezamierzone, obojętne z wychowawczego punktu

widzenia.

• Oddziaływanie niezamierzone, nieobojętne z wychowawczego punktu

widzenia.

• Oddziaływania zamierzone, ale zorientowane na realizację celów

samej rodziny jako grupy.

• Zamierzone oddziaływania wychowawcze rodziców, zorientowane

także na realizację celów wychowawczych

FUNKCJE RODZINY

• W rodzinie należy jednak rozróżnić pojęcie funkcji i

zadania.

• Funkcje rodziny są to skutki wywołane przez

działanie i zachowanie się członków rodziny.

• Natomiast zadania są to ogólne czynności, które mają

wywołać pożądane skutki, zalecane przez zbiorowości
szersze czy też podjęte świadomie przez samą grupę

• Rodzinie jako grupie przypisuje się różnorodne funkcje.

Według M. Ziemskiej funkcje rodziny to funkcje:

- prokreatywne
- usługowo-opiekuńcze
- socjologiczne
- psychologiczne

FUNKCJE

RODZINY

Zaś według N. Chmielnickiego są to funkcje:
- rozrodcze
- dziedziczenia społecznego
- stabilizacji jednostki
- prowadzenia gospodarstwa domowego – opiekuńcze
- ekspresji uczuć
- zrozumienia i uznania
- wychowawcze

Natomiast Z. Tyszka wyróżnia aż 10 funkcji rodziny:
- materialno-ekonomiczna
- opiekuńczo-zabezpieczająca
- prokreacyjna
- legalizacyjno-kontrolna
- socjalizacyjna - klasowa
- kulturalna
- rekreacyjno-seksualna
- towarzyska
- emocjonalno-ekspresyjną

Na ogół przyjmuje się że rodzina pełni cztery podstawowe funkcje:
- funkcje biologiczno-opiekuńczą
- kulturalno-towarzyską
-ekonomiczno
- wychowawczą

STOSUNEK WYCHOWAWCZY W

RODZINIE

• Przez stosunek wychowawczy rozumie się odmianę stosunku społecznego,

zachodzącego między wychowankiem a inną osobą lub grupą, która
świadomie lub bezrefleksyjnie wpływa na osobowość jednostki.

• Stefan Baley uważa, iż stosunek wychowawczy nie da się wyraźnie

oddzielić od innych stosunków społecznych, jak Np.: stosunku do walki lub
kolizji, stosunku do przewodnictwa i obrony.

• Należy przyjąć, że stosunki wychowawcze są pewną stroną stosunków

społecznych.

• Powiązanie stosunku wychowawczego z innymi stosunkami społecznymi

odzwierciedla się w życiu rodzinnym. Stosunek wychowawczy w rodzinie
wiąże się z jakością życia i poziomem pełnienia przez rodzinę jej
podstawowych funkcji, Np., gdy ojciec pozostawiają dziecko i rodzinę bez
środków do życia lub nie zapewnia im odpowiedniej opieki, to sytuacje te
determinują stosunek wychowawczy pomiędzy nim a dziećmi i żoną

RODZINA JAKO SKŁADNIK

SYSTEMU WYCHOWAWCZEGO

• Można wyróżnić kilka odmian systemu wychowawczego:

• Całkowity, globalny system oświatowo-wychowawczy

społeczeństwa

• Środowiskowy system wychowawczy – idzie tu o całokształt wpływów

wychowawczych, pochodzących od grup, instytucji i urządzeń, z którymi

jednostka zachowuje bezpośrednią styczność

• System wychowania charakterystyczny dla określonej instytucji

wychowawczej, Np. szkoły, domu dziecka, rodziny

• Indywidualny system wychowawczy obejmujący przemiany w osobowości

każdej jednostki, które są wynikiem wpływu poprzednio wymienionych odmian

systemu wychowawczego oraz własnej aktywności

RODZINA JAKO SKŁADNIK

SYSTEMU WYCHOWAWCZEGO

Można, więc wyróżnić pięć podstawowych relacji rodziny z innymi

układami ludzkiego życia:



Typ rodzina-rodzina (R-R)



Rodzina-mikroukłady społeczne



Rodzina-mezoukłady (R-Mez),

 Rodzina a makrostruktury społeczne (R-Mks)

 Rodzina i jej relacje ze społeczeństwem globalnym oraz

układami szerszymi

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ