TAMPONADA SERCA

Szybkie nagromadzenie się krwi i/lub płynu w nieuszkodzonym mało rozciągliwym worku osierdziowym, co prowadzi w krótkim czasie do powstania zaburzeń w napełnianiu się krwią prawego serca w czasie jego rozkurczu z powodu uciskania płynu na wiotkie i niskociśnieniowe naczynia jakimi są żyła główna górna i dolna.

Tamponada może wystąpić w wyniku pęknięcia ściany w przebiegu zawału mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia lub na skutek urazu. W wyniku powstania tamponady dochodzi do ostrej niewydolności prawo-komorowej serca oraz zmniejszenia objętości wyrzutowej serca i wstrząsu kardiogennego. W zależności od okoliczności wystąpienia stan ten charakteryzuje się różną śmiertelnością (zwykle jednak wysoką).

Już obecność około 100-150 ml krwi w sztywnym i mało rozciągliwym worku osierdziowym wystarcza do wywołania ostrej tamponady serca.

PRZYCZYNY:

Tamponada serca może powstać nagle, na przykład w wyniku rany kłutej, komplikacji kardiochirurgicznych, pęknięcia ściany serca (zwykle w przebiegu zawału mięśnia sercowego) czy pęknięcia krwiaka (tętniaka) śródściennego części wstępującej aorty. Powoli narastająca tamponada serca to skutek zapalenia osierdzia, nacieku nowotworowego na worek osierdziowy, krańcowej niewydolności krążenia, wątroby lub nerek. Przy powolnym procesie nawet 2 litry płynu mogą się zebrać w przestrzeni osierdziowej i dochodzi wtedy do rozciągnięcia osierdzia, przystosowującego się do zwiększonej objętości płynu. Gwałtowny przebieg tamponady powoduje objawy przy tak niewielkiej ilości płynu, jak 80 ml.

ROZPOZNANIE:

Objawy tamponady serca mogą się wydawać bardzo podobne do występujących w zastoinowej niewydolności serca. Zazwyczaj diagnostyka różnicowa pozwala na postawienie rozpoznania na podstawie zebranej historii, w której nagły początek objawów pojawia się w związku z urazem (zwłaszcza u młodych pacjentów), bezpośrednio po lub w 4–5 dobie po zawale serca.

Ustalenie rozpoznania opiera się na stwierdzeniu triady objawów – TRIADA BECKA: hipotensji, wypełnienia żył szyjnych oraz głuchych i cichych tonów serca (w wyniku przewodzenia dźwięku przez zwiększoną objętość płynu). Pojawia się także niespecyficzny ból w klatce piersiowej. Można stwierdzic również tętno dziwaczne, polegajace na nadmiernym obniżeniu skurczowego ciśnienia tętniczego podczas wdechu ( tj. więcej niz o 10 mmHg). Jest to objaw bardzo ważny, ale nie patognomoniczny.

Do najczęstszych objawów klinicznych tamponady serca należą:

• niepokój poszkodowanego

• jawne objawy niedotlenienia

• sinica górnej połowy ciała

• wysokie > 15 mmHg OCŻ

• słabo wyczuwalne tętno na obwodzie

• mocno wypełnione żyły szyjne

• hipotonia nie mająca związku z utratą krwi

• brak „odpowiedzi” na wyrównanie niedoboru krwi krążącej

• niski woltaż załamków krzywej EKG

• osłabienie (ściszenie) tonów serca

Podstawą szpitalnej diagnostyki tamponady serca jest badanie ECHO serca. Niestety taka diagnostyka jest praktycznie możliwa jedynie u pacjentów ze szpitalnie zaistniałą tamponadą serca.

LECZENIE:

Perikardiocenteza, czyli ewakuacja płynu za pomocą nakłucia worka osierdziowego i dzięki temu obniżenie ciśnienia osierdziowego, a następnie leczenie przyczyny tamponady pozwalają na uratowanie życia. Często stosuje się drenaż osierdziowy dla zapobieżenia nawrotom.

Zabieg nakłucia worka osierdziowego wykonuje się w pozycji półsiedzącej pacjenta w znieczuleniu miejscowym z przestrzeganiem zasad postępowania aseptycznego.

Zestaw potrzebny do wykonania:

• gotowy fabrycznie zestaw / lub

• igła o średnicy 18G

• połączonej ze strzykawką o pojemności 20-50 ml za pomocą elastycznego przeźroczystego wężyka

• zacisk chirurgiczny ( kleszczyki Peana )

• aparat EKG