WYKŁAD Z DNIA 30.11.2011

Socjologiczna koncepcja osobowości

łac. persona (osoba) – pierwotnie: maska używana przez aktorow w teatrze starozytnym

ang. personality → franc. Personnalite → pol. Osobowość

Jean Martin Charcot ( 1825 -1893) franc. Lekarz neurolog

Pierre Janet (1859-1947) franc. Neurolog i psychopatolog

Sigmunt Freud (1856-1939) – austriacki neurolog i psychiatria – libidinarną (od „Libido” teoria osobowości.

Pierwszy człowiek, który spekulował wokół osobowości, zaczął badać osobowość analizując psychikę, próbując ludziom chorym pomoc, działanie empiryczne - doświadczalne

John Bbroadus Watson (1878-1958) – psycholog amerykański

Dlaczego poszczególni ludzie, w podobnej, lub nawet w tej samej sytuacji zachowują się w sposób odmienny, nie raz wręcz przeciwstawny?

do momentu narodzin psychologii jako nauki ( II polowa XIX wieku) 2 główne nurty:

1. Filozoficzny – Traktaty o naturze ludzkiej, próby wnikające w istotę człowieczeństwa ( tzw. tajemnice duszy ludzkiej)

2. literacki – (sofokles, sheaksespeare, balzac, dostojewski

Gordon Willard Allport (1897-1967), psycholog amerykański – naliczył ponad 50 rożnych definicji osobowości lecz „gdyby uwzględnić wszystkie warianty, byłoby ich znacznie więcej”

Eduard Spranger (1882 – 1963), niemiecki filozof, psycholog, pedagog – lekceważył bogaty materiał empiryczny -

„wystarczy wziąć trochę motywacji, potrzeb, frustracje, agresje, dużo aqua destilata, wstrząsnąć i osobowość gotowa” ← mniej więcej tak powiedział

Zasadnicze modele ujmowania osobowości:

metafizyczne – starały się uchwycić 'istotę' osobowości koncentrując swe zainteresowania na ontologicznym aspekcie jaźni

VS

empiryczne – unikając wszelkich określeń ontologicznych ograniczały się do ustalenia tych cech, które w sposób istotny charakteryzują zachowania jednostki

Teorie Biologiczne ( na plan pierwszy wysuwają w analizie osobowości aspekt CZŁOWIEK – ORGANIZM)

VS

Teorie psychologiczne ( relacja CZLOWIEK-PSYCHIKA)

VS

Teorie socjologiczne (CZLOWIEK – JEDNOSTKA SPOLECZNA)

Iinny podział:

teorie omnibusowe ( traktują osobowość jako sumę odruchów warunkowych ( fizjolog. Psycholog.) reakcja nabyta w życiu osobniczym, wyuczona) – j.b.watson

teorie integracyjne ( przyjmują istnienie podstawowej potrzeby, siły determinującej rozwój osobowości) - s.freud

teorie hierarchiczne ( traktują osobowość jako hierarchiczny system cech lub funkcji współdziałających na zasadzie pod i nadrzędności) - s.freud

teorie przystosowawcze ( odwołują się głównie do mechanizmów przystosowawczych ( teorie uczenia się) – j.b.watson

Wł szewczuk - psycholog.

Dychotomiczny podzial :

Teorie introgenne – oparte o idealistyczna koncepcje człowieka, poszukują genezy osobowości w samej jednostce, w jej wrodzonych silach, tendencjach, dyspozycjach (s.freud)

vs

teorie ekstragenne – oparte o materialistyczną wizje człowieka, poszukują uwarunkowanie osobowości w świecie otaczającym człowieka, szczególnie w warunkach życia społecznego (j.b.watson)

Libidinarna teoria osobowosci (psychoanaliza) Zygmunta Freuda – 1856-1939

F. twierdził, że jednostka ludzka w swoim postępowaniu kieruje się wyłącznie zasada przyjemności. W myśl tej zasady człowiek dąży nieustannie do satysfakcji, jaka daje mu zaspokojenie popędu, unika zaś tego wszystkiego, co mogłoby mu w tym przeszkodzić,

Innym nowym pojęciem było EGO, będące swego rodzaju rozjemca między IGO a rzeczywistością. Istotna „część” ego stanowi SUPEREGO, na które składają się zinternalizowane przez jednostkę wymogi środowiska społecznego, przede wszystkim rodzinnego. Ego pełni funkcję władzy wykonawczej, sprowadzającą się do godzenia ID, superego i świata wewnętrznego. Chodzi o to, ze musi on pozwolić ID na 'wypuszczenie pary' w takiej ilości, ze jego siły nie stanowiły zagrożenia dla superego i nie wchodziły w kolizje ze światem zewnętrznym

(Superego( EGO (ID) EGO ) Superego)

Libido – pierwotny poped o charakterze seksualnym

substytucja – zastapienie wlasciwego obiektu, na który nakierowana jest energia libidinarna, innym obiektem;

sublimacja – uwznioslenie; proces przeksztalcenia instynktownych impulsow w kierunku zgodnym z wymaganiami spolecznymi. Sublimacja jest aktywnoscia zastepcza, która nadaje pewien walor gratyfikacyjny infantylnym popedom, odrzuconym w oryginalnej formie. Sublimacja jest procesem nieuswiadomionym i jest funkcja normalnego EGO

projekcja, fiksacja – utrwalenie – regresja – gdy dochodzi do intensywnej fiksacji wówczas frustracja wobec rzeczywistosci może szybko doporwadzic do regresji

sytuacja edypa -

represja -

Krytyka freudyzmu z pozycji tzw. kulturalistow:

1. orientacja biologiczna (ta co objawia się jako PSYCHIKA LUDZKA jest przez Freuda uznawane za wynik dzialania sil chemiczno-biologicznych; stad teoria LIBIDO i INSTYNKTU ŚMIERCI;

2. niedostateczne

(…) brak fragmentu wykładu

3 typy budowy:

ektomorficzny

mezomorficzny

endomorficzny

(…)

Nawykowa teoria osobowości – klasyczny behawioryzm – J. Watson

I.Pawłow , E.Tolman, G.H.Mead

B.F.Skinner, C.L.Hull (neobehawioryzm)

J.B.Watson – am. psycholog, tworca behawioryzmu

odrzucala analalizowanie swiadomosci i introspekcje, jako metode subiektywna i nienaukowa, skupia się natomiast na zachowaniach oraz czynnikach, które je warunkuja – sytuacjach. Odczyt ten traktuje się jako symboliczne narodzenie behawioryzmu.

Uwazalze zachowanie przybiera postac S-R gdzie S to podziec a R to reakcja

mniej więcej tak:

Dajcie mi dziecko, pelna kontorole nad srodowiskiem i wszystkim a zrobie z niego kogo chce, od artysty, naukowca, polityka po przestepce

SOCJLOGOGICZNY PUNKT WIDZENIA NA OSOBOWOSC:

życie społeczne jest zespołem zjawisk i procesów zachodzących między ludźmi;

→ cechy ludzi wzajemnie na siebie oddziałujących, nie mogą pozostawać obojętne dla badacza tych procesów

Natura ludzka:

zespol trwalych zdolnosci i sil motorycznych dzialajacych w organizmie czlowieka i zmuszajacych go do zaspokajania potrzeb nie tylko biologicznych, ale także do aktywnego przystosowywania do srodowiska spolecznego i kulturowego, zdolnosci do tworzenia wartosci spolecznych i kulturowych. Ten zespol jest w zasadzie trwaly i w zasadzie niezmienny w soich podstawowych cechach

zespol cech konstytyuowanych warunkujacych tozsamosc czlowieka

( Czlowiek poza spoleczesntwem:

Amala i Kamala – odnalezione w lesie, wychowywane przez wilki. Wiek ok 1.5 – 6lat

proces wtornej socjalizacji, dobre efekty, nauczono je elementow języka ang, postawa wyprostowana, jedzenie posilkow, podczas wyczucia zagrozenia wracaly do 'swoich' zachowan, szybko zmarly )

Osobowosc:

To element spoleczny w czlowieku zainternalizowana kultura, dynamiczna organizacja idei, postaw , nawykow, niejako nadbudpwanych nad natura ludzka.

„ czlowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesach spoleczncyh”

model osobowosci:

• elementy biogenne – przekazywane z pokolenia na pokolenie :

  - właściwości anatomiczne,

  - fizjologiczne

  - poped.

  Poped – wewnetrzny, biologicznie uwarunkowany mechanizm motywacyjny, uruchamiajacy zachowania prowadzace do zaspokojenia okreslonej potrzeby organizmu

• el. psychogenne :

  - pamięc,

  - wola,

  - wyobrazna,

  - emocje,

  - inteligencja,

  - temperament,

  - spostrzegawczosc, itp...

• el. socjogenne :

  - Kulturowy ideal osobowosci

  Ideal wychowawczy, wzor do nasladowania, uzalezniony od rodzaju formacji spolecznej, srodowiska, ( antyk – cialo i intelekt, średniowiecze – rycerz, asceta, kapitalizm – 'self made man', )

  Wyobrazenie zepolu cech, do których posiadania aspiruje czlowiek zbiorowosci, chcac być w zgodzie z postulowanym, lub faktycznie w niej panujacym systemem wartosci

  - Role spoleczne

  w roznych grupach pelni się rozne role spoleczne:

  * w rodzinie

  * zawodowe

  * wynikajace z przynaleznosci do kregow spolecznych

  Ze spelnieniem kazdej roli spolecznej wiaza się okreslone prawa i obowiazki, należy je czytac w kategoriach wzajemnych oczekiwan, tzn, ze przez prawo zwiazane z pelniona rola należy rozumiec zespol oczekiwania, nosiciela roli adresowanych w kierunku innych ludzi. Obowiazki to zespol oczekiwac kierowane w strone nosiciela roli przez tych 'innych'

  definicja (jedna z wielu, najlepsza) :

  wewnetrznie spojny system zachowan czlowieka, bedacych reakcjami na zachowania innych ludzi i przebiegajacych wg na ogol precyzyjnie ustalonego wzoru

  np. rola matki – bez problemu wskazuje się cechy odpowiadajace za pelnienie funkcji matki

  Obserwacja potoczna podpowiada nam, ze te same role, tak samo nazywajace się, pelnione przez ludzi o podobnym przygotowaniu,pelnione w bardzo zblizonych waunkach - są roznie pelnione – lepiej lub gorzej

- Jaźń (niepodzielna, ale dla celow dydaktycznych podzilimy ja na: SUBIEKTYWNA i ODZWIERCIEDLONA)

RS:

elementy bio i psychogenne – budowa anatomiczna, procesy fizjoilogiczne, popedy. Wszystko co odnajdujemy w dyspozycji psychicznej. Determinuja ale także mogą uniemozliwiac pelnienie rol spolecznych ( grubas nie będzie baletnica )

definicja roli

wzór osobowy

stopień identyfikacji jednostki z grupa i z rola – to na ile każdy będzie chciał się utożsamiać z grupa (my zrobiliśmy, my kupiliśmy)

struktura i organizacja wewnętrzna – im grupa bardziej spojna tym lepiej egzekwuje od członków zachowanie celow grupy. Nagrody i kary

Socjologia – wykład z dnia 07.12.2011

Jaźń – Freud okreslil : ICH, EGO

Twór niepodzielny, dzieki jazni nie ma na świecie 2 roznych ludzi, którzy mieliby te sama osobowosc.

Dla celow teoretycznych:

Jaźń subiektywna – zwierciadlo, w ktorym przegladamy się i widzimy się takim, jakim wydaje nam się, ze jestesmy. Mechanizm obronny, broni nas przed niepowodzeniami, przed krytyka jaka doswiadczamy w związku z tym, ze zyjemu w grupie.

• Rozwijający się w procesie socjalizacji mechanizm obronny

• subiektywne wyobrazenie o naszej wewnetrznej istocie. Jest to element organizący wszystkie pozostale elementy naszej osobowosci

• jest zespolem urojen, fantazji, kompensujacych niepowodzenia i upokorzenia, jakich doznajemy w trakcie wykonywania rozmaitych ról

Jaźń odzwierciedlona :

• element kontroli środowiska społecznego nad postępowaniem jednostki

• jest to zespól wyobrażeń, jaki każdy z nas wytwarza sobie na podstawie ocen otoczenia, na podstawie tego co sobie sami wyobrażamy, ze inni sadza o nas, są to wyobrażenia o tym, jak spostrzegają nas inni ludzi, jak oceniają nasz wygląd, nasze postępowanie, a także – nasza reakcja na te wyobrażenia w postaci: dumy, zadowolenia, wstydu czy upokorzenia

Spoleczne przyczyny dezintegracji osobowości

rozbieżności między elementami bio- i psychogennymi a socjogennymi (zwłaszcza wymogami roli społecznej)

często nasze role społeczne nas przerastają, nie radzimy sobie z nimi. Doświadczamy dyskomfort, pogłębia się proces dezintegracyjny, często doprowadzający do tego, ze „społecznie umieramy” - zamykamy się w sobie, koncentrujemy swoje zainteresowania na swoim „ja”. Proces bardzo groźny. Jeśli brakuje nam predyspozycji, a podjęliśmy role i ona nas meczy i nie nie jesteśmy w stanie pełnić tej roli to lepiej zrezygnować z niej, po to, żeby zachować osobowościową równowagę

• uczestnictwo jednostki w życiu kilku grup społecznych, narzucających jednostce krańcowo rozbieżne systemy wartości, oczekiwania, w związku z pełnionymi przez te jednostkę rolami społecznymi.

Konflikt ról – rezygnacja z jednej roli na rzecz drugiej. Wybiera się ważniejsze rzeczy, rezygnuje z mniej ważnych.

Gdy konflikt rol utrzymuje się w czasie to może to być sytuacja trudna w sensie społecznym, ale także osobowości. Potęguje uczucie dyskomfortu, wyalienowania.

Rozdział – sytuacja, w której człowiek może pełnić wiele rol, nawet krańcowo rozbieżnych, nie zmienia swojej osobowości. Pod warunkiem, ze sytuacja nie sięga patologii społecznej,

Rudolf Hess – wymordował wiele milionów ludzi w obozach, był wspaniałym ojcem

• wybieranie jako tzw. grupy odniesienia takiej, która nie potrafi wytworzyć pozytywnego wzorca osobowości, której systemy, normy, zwyczaje, obyczaje pozostają w opozycji w stosunku do przyjmowania w społeczeństwie (nonkonformizm)

Rozpad jaźni subiektywnej – jeśli krytyka tego co robimy, jak wyglądamy, jest krytyka permanentna, otrzymująca się w czasie, wielokierunkowa, płynąca z wielu źródeł, to mechanizm obronny zaczyna się rozsypywać „jeśli wszyscy wokół mówią, że się nie nadaje, ze nie potrafię tego robić tak jak ode mnie oczekują, to może jednak oni maja racje, jestem gorszy...” - od tego momentu w sposób gwałtowny następuje proces deprecjonowania poczucia własnej wartości, obniżania 'Ja' subiektywnego, może przynieść dezintegracje elementów osobowości.

Osobowość normalna – medycyna wieku XX znakomicie poradziła sobie z większością chorób somatycznych ( wypracowane i zinternalizowane normy, które pozwalają określić granice zdrowia somatycznego) w przypadku zdrowia mentalnego nie ma jednej normy.

• Statystyczne – osobowość normalna = osobowość, której cechy w obrębie określonej kultury są najbardziej rozpowszechnione

• Zharmonizowana wewnętrznie – 3 (bio, psycho, socjo) grupy elementów pozostają wzgl siebie w pewnej harmonii

Stres i jego psychospołeczne determinanty

zjawisko to, obejmuje ludzi obojga plci (zwłaszcza mezczyzn), w coraz to mlodszym wieku, nie umiejacych odprezyc się, wypalajacych duze ilosci papierosow, niewlasciwie odzywiajacych się, nie uprawiajacych aktywnosci fizycznej... (…)

Stale rośnie też liczba przypadków tzw. dolegliwości zaburzajacych codzienne funkcjonowanie pacjentów. Wśród przyczyn obnizajacych te subiektywnie definiowana jakosc zycia naczelne miejscie zajmuje STRES

Rola czynnikow psychospolecznych w rozwoju wielu chorob nie jest w pelni rozponana. Badania wyjkazuja jednak, iz tzw opionia publiczna uwaza, za glowny cznnik zagrozenia STRES.

Definicja – stan organizmu zwierzecia lub czlowieka wywolany dzialaniem bodzca (stresora), np. bodzca bolowego, srodowiskowego (wys. lub niska temp), szkodliwego, socjalnego, izolacja

Stres – stan ibciazenia systemu regulacji psychicznej wywołany wymaganiami srodowiska

Hans Selye – stres jest normalna, biologiczna reakcja każdego żywego organizmu, normalnym fizjologicznym zjawiskiem związanym z procesami życia

Brak reakcji stresowej oznacza zatem śmierć organizmu

obciążenie organizmu → stresor → alarm ( rejestrowany natychmiast przez narzady smyslu i przekazywany do podwzgorza i przysadki mozgowej →

uklad wegetatywny ( gruczoly wydzielania wewnetrznego andnercza i grasica otrzymuja sygnal do natychmiastowej reakcji w nastepstwie ktorj, podwyzsza się cisnienie krwi, serce bije szybciej, watroba wyrzuca zapasy cukru i tluszczow zasilajac miesnie w dodatkowe rezerwy energii, zwieksza się krzepliwosc krwi jako zabezpieczenie przed skrwiawieniem się po ewentualnym urazie ) → czlowiek jest gotow sprostac narzucinemu zadaniu

H. Selye opisal tez trojfazowy zespol niespecyficznych zmian fizjologicznych, powstajacych w organizmie w trakcie dzialania tzw. bodzcow

1.reakcja alarmowa: organizm wykazuje zmiany charakterystyczne dla poczatkowego momentu oddzialywania stresora. Odpornosc w tym czasie jest zmniejszona! Jeśli stresor jest wystarczajaco silny (np. powaznie poparzenie lub bardzo wysoka/niska temp ) może nastapic smierc

2. stadium odpornosci – nastepujacy opor organizmu jeśli dzialanie stresora da się pogodzic z przystosowaniem. Objawy charakterystyczne la reakcji alarmowej w zasadzie znikaja i odpornosc wzrasta powyzej poziomu nromalnegostadium wyczerpania: w nastepstwie dlugotrwalego dzialania tego samego stresora (do którego organizm przystosowal się), energia przystosowania wyczerpuje się, pojawiaja się powtorne oznaki reakcji alarmowej. Tym razem, są one jednak nieodwracalne (smierc)

wspolczesnie powieksza się skala szkodliwych bodzcow, które H,Stelye nazywa Stresorami (halas, pospiech, tlok, niezyczliwosc, przemeczenie, strach, niemoznosc sprostania stawianym wyamaganiom). Czlowiek nie mogac rozladowac treakcjio stresowej staje się jej (…)

wyrzucone podczas stresu poklady tluszu przez watrobe kwasy tluszczowe zamiejania się w cholestereol, i odklada się w tetnicach. Krzepliwosc krwi przyczynia się do zatorow.

Wytwarzaja się procesy nerwicowe: agresja, patologiczne zachowania spoleczne

Przy zwiekszonym obciazeniu organizmu STRES przychodzi nam z pomoca, dodaje więcej sily, pozwala wyrrzymac obciazenie, daje radosc i zadowolenie. Stres przechodzi w eustres

Stres nierozlafowany sdtaje się jednak czymś potencjalnie i rzeczywiście groznym dystresem

Stres jest genetycznie zakodowany w organizmie czloiwieka. To stwierdzenie pozwala zrozumiec, ze rozni ludzie w rozmaite sposoby reaguja na stres.

Szczegolnie podatne są typy konstytucjonalne o charakterze PY KNICZNO-ATLETYCZNYM ( temu typowi konctytucji towarzyszy często tzw charakter somatotoniczny tj właśnie tendecja do dominowania, dzialania bez chwili wypoczynku, energicznosc, zamilowanie do ryzykia, ekstrawersja wrogosc, silna potrzeba ososiagniec - typ A – czesciej choruja

1. okreslic cel

2. licz na siebie

3. graj w zespole

4. nie poddawaj się

trzeba pamietac, iz nie wszystko zalezy wylaczanie od nas samych.

Często jednak nawet najwieskze zaangazownia w wykonywana prace nie tylko nie przynosi sukcesu ale przeciwnie