Religia jako pojęcie etnocentryczne.

Religia jako czynnik patogenny:

• Glossolalia – mówienie językami; (Nils G. Holm); spoczynek w duchu świętym – pełne omdlenie po nabożeństwie;

• konwersja i jej modele – doświadczenie Lutra; konwersja typu paulińskiego interpretowana może być jako padaczka; konwersja stadialna – w kościołach protestanckich odkrycie wiary dla siebie;

• kompulsywne poczucie grzechu;

• nerwice eklezjogenne;

• patologia wśród członów zgromadzeń zakonnych i duchowieństwa;

Religia zabezpieczająca przed patologią:

• członkostwo w grupie stabilizuję psychicznie;

• zabezpiecza także stan zdrowia;

Terapeutyczne działanie religii:

• doświadczenie religijne jako uzdrawiające; (A. Boisen) duchowny protestancki opisał swoją własną chorobę psychiczną, wychodzenie ze schizofrenii i wpływ choroby na jego religijność;

• glossolalia jako integrująca forma przeżycia;

• konwersja jako forma rozwiązania konfliktu;

• lekarz – spowiednik – szaman;