Robaki płaskie - płazińce

Tasiemce

Przywry

Tasiemce

Bruzdogłowiec szeroki - Diphyllbothrium latum

Tasiemiec nieuzbrojony – Taenia saginata

Tasiemiec uzbrojony – Taenia solium

Tasiemiec bąblowcowy – Taenia granulosus

Bruzdogłowiec szeroki Diphyllbothrium latum

Pasożytuje w jelicie cienkim człowieka i ponad 30 gatunków ssaków (niedźwiedź, foka, lis, pies, świnia)

Osiąga do 20 m długości

Ma dwóch żywicieli pośrednich

skorupiak i ryba

Bruzdogłowiec szeroki Diphyllobothrium latum

Wywołuje difylobotriozę, objawy:

- biegunka,

- bóle brzucha,

- Niedokrwistość megaloblastyczna

(złośliwa) wywołana niedoborem

witaminy B12,

- eozynofilia

Diphyllobothrium latum

Wykrywanie

W kale jaja lub proglotydy

We krwi zwiększona ilość krwinek białych i komórek kwasochłonnych

Diphyllobothrium latum

Zwalczanie

Zaniechanie spożywania surowych i półsurowych ryb

Unikanie kontaktu zbiorników wodnych z odchodami

Gotowanie, mrożenie, solenie, marynowanie

WĘDZENIE NIE NISZCZY PROCERKOIDÓW

Bruzdogłowiec szerokiDiphyllobothrium latum

leczenie

Prazykwantel (Cesol)

niklozamid (Devermin, Yomesan)

Skuteczność leczenia ocenia się 1 i 3 mies po terapii

Tasiemiec nieuzbrojony Taenia saginata

Pasożyt jelita cienkiego człowieka (człowiek jedynym żywicielem ostatecznym)

Zwiększająca się ilość zarażeń w Polsce związana za spożywaniem surowego mięsa wołowego

OBJAWY TASIEMCZYCY

Napadowe bóle brzucha (u 1/3 pacjentów tzw. bóle głodowe)

Nudności

Upośledzenie łaknienia lub wzmożenie apetytu

Obniżenie aktywności ruchowej

U dzieci często wzmożona perystaltyka jelit

Może też być inwazja bezobjawowa

Przy długotrwałym zakażeniu:

Zmniejszenie ogólnej kondycji

Uczucie osłabienia

Zaburzenia snu i pamięci

Naprzemiennie biegunki i zaparcia

Rzadko długotrwałe biegunki, niedokrwistość, pokrzywka, czasem niedrożność jelit, zatkane przewody żółciowe lub trzustkowe.

Wykrywanie

Identyfikacja proglotydów poruszających się w świeżym kale

Wykrywanie jaj inwazyjnych (takie same jak u T. solium)

Test ELISA (wykrywanie w kale swoistych antygenów tasiemca – koproantygeny)

Zwalczanie:

Sanitarne badanie mięsa w rzeźniach i z uboju gospodarczego

Zaniechanie spożywania surowego mięsa

Leczenie:

Prazykwantel

Niklozamid

Albendazol lub Mebendazol – uniemożliwiają pasożytom przyswajanie glukozy. Nie stosuje się u dzieci do 3 rż i u kobiet w ciąży (prawdopodobne działanie teratogenne)

Mepakryna – rzadziej, nie stosuje się jej u osób > 60rż, z zabudzeniami psychotycznymi, chorobami wątroby, łuszczycą i porfirią.

Taenia solium

Tasiemiec uzbrojony

kosmopolityczny tasiemiec jelita cienkiego człowieka, głównego żywiciela ostatecznego,

świnia jako główny żywiciel pośredni i wiele gatunków zwierząt

człowiek może być poronnym żywicielem pośrednim

w Polsce zarażenie tasiemcem uzbrojonym 300 razy rzadsze niż T. saginata

Taenia solium i Taenia saginata

Taenia solium i Taenia saginata

Kontrolne badanie kału przeprowadza się nie wcześniej niż po miesiącu po leczeniu, skuteczność ocenia się po 4 miesiącu; waha się od 80-90 %

Tasiemiec bąblowcowyEchinococcus granulosus

Tasiemiec pasożytujący w postaci dojrzałej w jelicie cienkim psa, wilka, lisa, kojota, hieny i jenota nieomal na całym świecie.

Występuje także u kotowatych, nie osiągając dojrzałości płciowej

Liczba żywicieli pośrednich znaczna, obok człowieka wiele gatunków i podgatunków (owca, koza, bydło, wielbłąd, świnia, koń, muł, osioł, królik, zając, lemur)

Echinococcus granulosus

Tasiemiec bąblowcowy

Strobila ma 2-7 mm długości, składa się najczęściej z 3 proglotydów.

Skoleks z ryjkiem uzbrojonym w w dwa wieńce haków

Proglotyd maciczny odrywa się od reszty i samodzielnie wydostaje się przez odbyt na powierzchnię żywiciela ostatecznego

Macica zawiera 400-800 jaj inwazyjnych

Echinococcus granulosus

Tasiemiec bąblowcowy krąży wśród określonej grupy żywicieli np. wśród zwierząt gospodarskich – pies, domowe kopytne – owce, bydło,świnie, kozy, konie, wielbłąd, znanych wiele cyklów wśród zwierząt dzikich.

Tasiemiec bąblowiec

Echinococcus granulosus

Tasiemiec bąblowcowy

Z połkniętych jaj, w żołądku lub jelicie żywiciela pośredniego, wydostaje się onkosfera, która przenika czynnie do naczyń krwionośnych lub chłonnych jelita cienkiego, trafiając układem żyły wrotnej przede wszystkim do wątroby

Larwy wędrując dużym krwiobiegiem trafiają do narządów i tam przekształcają się w cerkoida typu bąblowiec (66% w wątrobie, 22% w płucach, pozostałe do nerek, śledziony, mięśni, mózgu, gałki ocznej, tkanki podskórnej, jamy brzusznej i kości)

Echinococcus granulosus

Tasiemiec bąblowcowy

u żywiciela pośredniego miesiąc po zarażeniu powstają drobne guzki pod torebką wątroby

po 5-6 mies. młody bąblowiec osiąga 10 mm średnicy rośnie i wytwarza płyn

protoskoleksy inwazyjne wytwarzane są po upływie 12-24 mies.

Tasiemiec bąblowcowyEchinococcus granulosus

Protoskoleks jest to forma rozwojowa całkowicie, zarówno morfologicznie, jak i fizjologicznie, przygotowana do osiedlania się w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego

W protoskoleksie można wyróżnić – cały skoleks

Tasiemiec bąblowcowyEchinococcus granulosus

Protoskoleksy zjedzone przez psa lub innego żywiciela ostatecznego wynicowują się w jelicie cienkim i przytwierdzają do błony śluzowej jelita przyssawkami oraz hakami.

Forma ostateczna tasiemca powstaje po około 6-9 tygodniach.

Echinococcus granulosus

Chorobotwórczość

Choroba – echinokokoza, bąblowica

60% wątroba, 20% płuca, sporadycznie w innych narządach,

Żółtaczka, zastoinowe zapalenie dróg żółciowych, nadciśnienie wrotne, wstrząs anafilaktyczny, wtórny rozsiew, kaszel, skrócenie oddechu, bóle w klatce piersiowej, niedodma

Objawy guza mózgu

Echinococcus granulosus

Wykrywanie

Protoskoleksy w badaniu biopsyjnym

RTG , USG , CT ,NMR ,Odczyny serologiczne

We krwi obwodowej zwiększona ilość krwinek kwasochłonnych - eozynofilia

Echinococcus granulosus

Zwalczanie

Oświata sanitarna, odrobaczanie psów, zaniechanie karmienia psów i lisów odpadkami poubojowymi

Echinococcus granulosus

Tasiemiec bąblowcowy - leczenie

Operacyjne

Albendazol (Zentel))

Mebendazol (Vermox)

Robaki obłe

NICIENIE:

Węgorek jelitowy

Tęgoryjec dwunastniczy

Owsik ludzki

Glista ludzka

Glista psia

Glista kocia

Włosień kręty

Włosogłówka ludzka

Robak medyński

ENTEROBIUS VERMICULARISOwsik ludzki

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis)- robak pasożytniczy (barwy białej), należący do nicieni- swoisty pasożyt człowieka- j. grube, wyrostek robaczkowy, końcowy odcinek j. cienkiego- żywi się subst. zawartymi w treści jelitowej - najbardziej powszechny w strefie klimatu umiarkowanego

Samica ma ok. 10 mm długości oraz 0,3-0,5 mm szerokości.

Samiec jest 3-krotnie krótszy od samicy. Osiąga ok. 3 mm dł. oraz 0,1-0,2 mm szerokości.

U zapłodnionej samicy macica wypełnia się jajami (około 10000), mocno nabrzmiewa uciskając gardziel, wskutek czego samica odczepia się od śluzówki i przesuwa w dół jelita. Samice wydostają się przez odbyt najczęściej w godzinach wieczornych, poruszają się na skórze okolicy odbytu za pomocą warg i tylnego końca ciała. Tam składają jaja w fałdach skóry, co trwa około 1 godziny. Wywołuje to podrażnienie i swędzenie skóry, a w efekcie powoduje drapanie się i roznoszenie tą drogą jaj.

Cykl życiowy

Z jamy ustnej jajo przedostaje się do jelita grubego. Robaki dojrzewają po 2-4 tygodniach, a żyją do 2 miesięcy. Samica, która wędruje nocą, składa ok. 11 000 jaj w lepkiej wydzielinie w okolicy odbytu , a także w przypadku kobiet niekiedy w przedniej części pochwy. Jaja są składane poza organizmem człowieka, aby zapewnić odpowiednią wilgotność oraz temperaturę 30-36ş C. Chorzy dotykając palcami okolic krocza i bielizny osobistej zbierają na swoje ręce jaja.

Epidemiologia

Choroba jest bardzo rozpowszechniona -najwięcej u dzieciw przedziale pomiędzy 5 a 6 rokiem życia. Wśród zakażonych dzieci 30 - 40% należy do rasy kaukaskiej a 10 - 15% negroidalnej. Dorośli są mniej podatni na zakażenia, co tłumaczy się wzrostem odporności z wiekiem.

Objawy

- około 1/3 zakażeń przebiega subklinicznie

- najczęstszymi objawami tej choroby są:- świąd odbytu, utrata łaknienia, nerwowość (prawdopodobnie produkty metabolizmu owsików drażnią zakończenia nerwowe), niepokój i podniecenie (objawiające się zgrzytaniem zębów), czasem niedokrwistość.

- rzadko robaki zakażają jednak inne miejsca - głównie drogi moczowo-płciowe.

Rozpoznanie

- Owsicę rozpoznaje się poprzez badanie kału - Test taśmy celofanowej

Leczenie

- pirantel

- mebendazol

- albendazol

jest to duży nicień barwy różowawej;

ciało walcowate, zwężone na obu końcach;

Samica składa kilkadziesiąt tysięcy jaj w ciągu doby (nawet do 200 tysięcy), które wydostają się z jelita razem z kałem. Poza organizmem (np. w glebie, na roślinach) w odpowiednich warunkach larwa rozwija się już w jaju. Jeśli jajo zostanie połknięte przez zwierzę lub człowieka (np. poprzez zjedzenie niemytej sałaty, warzyw z jajami glisty), to w układzie pokarmowym następuje rozkład otoczki jajowej pod wpływem enzymów trawiennych. W jelicie człowieka larwy wydostają się z osłon jajowych.

Uwolnione larwy przez ścianki jelita przedostają się do naczyń krwionośnych i rozpoczynają wędrówkę do płuc. Jest to konieczne, ponieważ do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Docierają więc do pęcherzyków płucnych. Tam dwukrotnie linieją.

Osoba kaszląca posiadająca larwy glisty ludzkiej w płucach może zarazić pasożytem zdrowego człowieka, jeśli nie zatyka ust w czasie kaszlu. Jeśli larwa podczas kaszlu trafi do ust zdrowego człowieka i zostanie przez niego połknięta, to rozwinie się w jelitach w postać dorosłą.

Po osiągnięciu 2 mm długości zaczynają wędrówkę w górę przez oskrzeliki, oskrzela, krtań do tchawicy, skąd odruchowo przełknięte, dostają się do żołądka i stąd do jelita. Tu dorastają. Po ok. 2 miesiącach od zakażenia zaczynają w jelicie rozmnażać się płciowo.

Wyróżnia się trzy zespoły objawów związanych z:

wędrówką postaci larwalnych,

inwazją jelita cienkiego przez postacie dojrzałe,

powikłaniami glistnicy.

Wędrówce larw towarzyszą:

Objawy uszkodzenia wątroby, śródbłonków naczyń krwionośnych,

uszkodzenia ścian pęcherzyków płucnych połączone z krwawieniami i odczynami zapalnymi,

zespół Loefflera (przemijające nacieki płuc),

objawy zapalenia płuc (kaszel, gorączka, krwawienia).

 

Patogenne działanie glist w jelicie cienkim polega na:

zatruwaniu organizmu żywiciela produktami przemiany materii,

zmianach w strukturze kosmków, naciekach komórkowych,

pojawiają się bóle brzucha, nudności, sporadyczne wymioty, brak łaknienia.

Objawami towarzyszącymi są:

wzmożona pobudliwość nerwowa,

bóle - brzucha, mdłości, brak łaknienia,

sporadyczne wymioty,

zapalenia spojówek, obrzęk powiek,

nieżyt nosa, stany spastyczne oskrzeli,

u dzieci może dojść do nieprawidłowego rozwoju umysłowego i fizycznego.

Powikłaniami glistnicy mogą być niedrożności:

górnych dróg oddechowych,

przewodów wyprowadzających trzustki i dróg żółciowych,

jelita (zaczopowanie jelita cienkiego - w wyniku masowej inwazji),

glista ludzka jest niebezpieczna dla małych dzieci, gdyż może u nich przedostawać się z jelit do przełyku i czopować drogi oddechowe, co grozi uduszeniem.

 

wykrywanie jaj w preparatach bezpośrednich kału,

zastosowanie sedymentacyjnych sposobów zagęszczania jaj w próbce kału (np. metoda FEO),

odczyny serologiczne: odczyn wiązania dopełniacza, hemaglutynacji pośredniej, immunoelektroforezy i test ELISA),

badanie radiologiczne przewodu pokarmowego,

we krwi stwierdza się leukocytozę z eozynofilią.

ZWALCZANIE:

przestrzeganie higieny osobistej i sanitarnej, walka z glistą ludzką polega głównie na myciu warzyw i owoców w gorącej wodzie (wysoka temperatura zabija larwy),

w leczeniu stosuję się jednorazowo pirantel, mebendazol, albendazol lub piperazynę,

badanie kontrolne w 2-4 tyg. po leczeniu.

Glista psia – toxokara canis

Występowanie

Kosmopolityczny nicień występujący w jelicie cienkim młodych psów, wilków i lisów,

Człowiek - w różnych okresach ontogenezy – żywiciel niespecyficzny dla tego pasożyta, gdyż nie osiąga on w organizmie ludzkim dojrzałości

Migracja larw kończy się zazwyczaj u człowieka w wątrobie, rzadziej następuje przejście przez płuca do ukł. krążenia i do dalszych narządów

Dzieci (zwłaszcza te mające kontakt z psami) ulegają zarażeniu znacznie łatwiej i częściej niż dorośli

U psów inwazje Toxocara mogą być nie tylko nabyte, lecz także wrodzone i wówczas szczenięta w 100% zarażone glistą wydalają jaja z larwami inwazyjnymi

Poza psami T. canis pasożytuje również u innych ssaków, przede wszystkim drapieżnych, u synantropijnych gryzoni i ptaków hodowlanych

Około 3 do 81% populacji psów na świecie jest zarażonych tym pasożytem

Sposoby zarażenia

Przez połknięcie larw inwazyjnych znajdujących się w środowisku zewnętrznym,

Przez pożarcie drobnego ssaka, np. gryzonia, w mięśniach którego znajdują się otorbione larwy,

W wyniku zarażenia wewnątrzmacicznego płodów

Istnieje możliwość zarażenia drogą laktogenną z mlekiem matki

Dzieci zarażają się podczas zabaw z zakażonymi zwierzętami oraz w piaskownicach, w których znajdują się inwazyjne jaja toksokar.

Do zakażenia przyczynia się brak nawyku mycia rąk.

Formą inwazyjną dla żywiciela ostatecznego (pies) jest jajo inwazyjne.

W przypadku zarażenia młodego psa (3-4 miesiące)cykl przebiega podobnie jak glisty ludzkiej

Gdy zarażeniu ulegnie starszy pies – larwy z płuc dostają się do różnych narządów gdzie ulegają otorbieniu. (podobna sytuacja ma miejsce u człowieka – jako żywiciela przypadkowego)

U zarażonego psa w ostatnim etapie ciąży dochodzi do uaktywnienia się otorbionych larw i zarażenia wewnątrzmacicznego szczeniąt.

Cykl rozwojowy T. canis

Postacie toksokarozy

Postać trzewna (uogólniona)

Powiększenie wątroby,eozynofilia

W początkowym okresie bóle brzucha z nudnościami i wymiotami, wysoka temperatura ciała,

zmiany zapalne płuc

Postać oczna

obniżenie ostrości wzroku i pojawiający się zez, zmiany wew. gałki ocznej

Postać mózgowa

podrażnienie opon mózgowo-rdzeniowych,napady drgawek, zaburzenia osobowości

Zapobieganie i leczenie

Odrobaczanie psów, przestrzeganie higieny osobistej, utrzymywanie czystości tych miejsc, gdzie dzieci przebywają i bawią się

Należy myć pożywienie (np. jarzyny lub owoce), które często jest skażone glebą zawierającą jaja toksokar.

Nie powinno się dopuszczać do kontaktów dzieci ze szczeniętami i kociętami oraz nieznanymi psami i kotami

Leczenie:

Albendazol, mebendazol, tiabendazol, lewamizol

Najtrudniejsze jest leczenie toksokarozy ocznej, stosuje się diethylcarbamazynę, albendazol, thiabendazol

Włosień kręty – Trichnella spiralis

Cykl:

Larwy wpadają do przestrzeni chłonnych

Do przewodu piersiowego

Z krwią do prawej połowy serca i płuc

Naczynia włosowate, lewa połowa serca, następnie przechodzą do dużego krwioobiegu

Mięśnie poprzecznie prążkowane głównie PRZEPONY, MIĘDZYŻEBROWE.

1 LARWA 1 KOMÓRKA MIĘŚNIOWA

30dzień od zarażenia proces otorbiania (reakcja ochronna żywiciela)

Zwykle po 6-18 mies. Rozpoczyna się proces inkrustacji torebki włośnia solami wapnia.

Dalszy rozwój jest możliwy jedynie w przypadku zjedzenia żywych otorbionych larw mięśniowych przez nowego żywiciela.

Człowiek jako źródło inwazji i ogniwo epidemiologiczne nie stanowi praktycznie żadnego niebiezpieczeństwa dla innych osób ani zwierząt.

Natomiast wszystkie gatunki ssaków- żywiciela pasożyta, których mięso zjadane jest przez człowieka w stanie surowym, nie dogotowanym, nie dopieczonym, mogą stanowić istotne źródło niebezpiecznego zarażenia.

U człowieka larwy uwalniają się w jelicie cienkim z torebek i mięśni strawionych pod wpływem soków trawiennych wnikają pod nabłonek

2-3dni dojrzałość płciowa, 4 dzień od zarażenia składają nowe larwy.

CHOROBOTWÓRCZOŚĆ

Częściowo przebiega bezobjawowo

Stan może być ciężki, średniociężki, lekki lub poronny

ZESPÓŁ BIEGUNKOWY:

W efekcie rozwoju dojrzałych larw,

Ponad 40stopni gorączki.

TYPOWY ZESPÓŁ WŁOŚNICOWY:

Atak włókien mięśniowych,

Bóle mięśni (karku, zginaczy kończyn, gałki ocznej)

Uczucie znużenia

Eozynofilia i leukocytoza

ALERGICZNE ZAPALENIE NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

Krwawe wybroczyny

Obrzęk całej twarzy,

Wokół oczu

Pod łożyskiem paznokci.

ZABURZENIA METABOLICZNE

Hipoalbuminemia

Hipokaliemia

hipoglikemia

POWIKŁANIA

Larwy w mózgu, zmiany w zachowaniu, zapalenie opon, porażenie, niedowład zaburzenia funkcji zwieracza odbytu i moczowodu, zawroty głowy, napady padaczki, porażenie nerwów czaszkowych.

Larwy w płucach, objawy zapalenia płuc,

Larwy w mięśniu sercowym, zapalenie mięśnia.

WYKRYWANIE

Biopsja mięśnia naramiennego brzuchatego łydki.

Badania immunoloserologiczne: wykrywanie antygenu krążącego, przeciwciał (immunofluorescencja pośrednia, metoda immunoenzymatyczna)

We krwi leukocytoza, eozynofilia,

CT,NMR

ZWALCZANIE

Sanitarne badanie mięsa,

Nie spożywanie surowego mięsa

Wysoka lub niska temp zabija larwy

Leki:

-mebendazol

-tiabendazol,

-pirantel

-albendazol