Współczesne Metody 21.01.15

linie harrisa

• wyznacznik stresow rozwojowych

• ocenie podlega wystepowanie poprzecznych warstw sklerotycznych, ich liczba i wiek wystepowania

• definicje linii harrisa (linie poprzeczne, sklerotyczne, zahamowanego wzrastana-powstaaj w istoce gabczastej częsci przynasadowych kosci dlugich)

• pojedyncza warstwa sklerotyczna rozciagajaca sie przynajmniej na dlgosc 5mm od granicy kosci w kierunku do srodka trzonu

• linia powinna stanowic wyrazny konrast zwiekszonego skupienia substancjia kostnej widoczny golym okiem na długości od 1/4 do 1/2 szrokosci torznu

• obecnosc linii stwierdzany na obrazie radiologicznym lub na przekroju k ości dlugich

• przyczyna powstawania to zaburzenia procesu rozwoju kosci na podlozu chrzestnym -powstała w okresie wzrastania kosci an dlugosc)

czynniki zaburzajace prawidlowy rozwoj kosci

• -okresowe głody, niedobory w składzie diety (brak białka i witamin), choroby zakazne (odra swinka) zatrucia metalami (ołowiem bizmutem)

• zmiany te sa odwracalne -o charakterze adjsutacyjnym- moga zanikac wraz z wiekiem -u osob -aktywnych fizycznie po chorobie stwierdzono szybka resporpcje linii

• -linie sa sygnalem wystapienia okresowych spowolnien lub zahamowan wzrastania wywolanych nieznana przyczyna-nie mozna wskazac konkretnej przyczyny-wyznacznik ten traktuje sie jako ogolna odpowiedz organizu a niespecyficzny stres

• -sugeruje sie badanie kilku wyznacznikow stresow rownoczesnie np zaobserwowano znaczna korelacje pomiedzy liniami harrisa a hypoplazja szkliwa

• -dystalny koniec kosci udowej, dystalny i proksymlny koniec kosci piszczelowej charakteryzuja sie najwieksza czestoscia wystepowania linii

• -badane sa szczatki osobnikow mlodocianych

• -linie te cechuje symetria wystepowania-mozna badac tylko prawa lub lewa kosc

ocena typow zgtrupowan linii z modyfikacja

• linie cienkie i nie tworzace okreslonego wzoru, czynniki streswe, wystepowaly neregularnie i nie mialy duzego nasilenia,

• pojedyncze, grube linie-rezultat znacznego niedozywienia lub zapadania na powzne chroby,

• linie cienkie regularne-stres o niewielkim nasileniu powtarzajacy sie w jednakowych dodstepac czasu

do oceny wieku powstawania poszczegolnych linii w obu rodzajach kosci -dzieci i osobnikow mlodociaych-stosuje sie metoe hunta i hatcha.

Opiera sie ona na wyznaczeni odleglosci pomiedzy liniami poprzecznymi a pierwotnym punktem kostnienia kosci dlugiej

proporcje udzialu oby chrzstek przynasadowych w tworzeniu kosci oceniono na-

kosc udowa: 29% blizsza nadasa, 71%dalsza nasada,

kosc piszczelowa:57% blizsza nasada, 43% nasada dalsza

ustalenie powyzszych proporcji sluzy do ustaleia polozenia pierwotnego punktu kostnienia

cribra orbitalania

-porowatosc blaszki zewnetrznej, kosci o postaci drobnych otworkow, na pow k.czolowej, k.ciemieniowych,potylicznej, na sklepieniu oczodolow-cribra orbitalnia-oba typy zmian to przerosty porowate lub rzeszotowienia porowate kosci

bezposrednia przyczyna powstania przerowstow:hipoplazja -namnazanie i hipertrofia-powiekszenie wielokosci srodkoscia spowodowana wzmozona aktywnoscia krwiotworczego szpiku czerwonego

rozrost diploe podowuje zmniejszenie grubosci blaszki zewnetrzej istooty zbitej kosci plaskich oraz pojawienie sie na jej powierzchni specyficznych otworow

cribra orbitalnia i cribra cranii swiadcza o przebytej anemii w dziecinstwie -nie w wieku doroslym

uzsadnenie- szpik kostny czerwony, ktory ulegl hiperplazji znajduje sie w kosciach czaszki tylko u dzieci pozniej przeskztalca sie w zolty i trai swoje zdolnosci erytropoetryczne

potwierdzaja to badania donoszace o wystepowaniu aktywnych form przerowsu porowatego jedynie u dzieci i osobnikow w wieku mlodzienczym, u doroslych wylacznie form zbluzonych

ALE

istnieja wyniki badan wskazujace na istnienie u dzieci i mlodziezy form zabliznionych a w grtuie doroslych frm aktywnych jednak przypadkow taich jest iniewiele.

cribra orbitalia wystepuje zwykle bilateralnie, w podobnym nasileniu, czasami obserwuje sie wieksze nasilenie w przypadku oczodolu lewego

zaznacza si tendencja do czestszego wyst przerosow u kobiet

przerosty porowate wystepuja takze u roznych naczelnych- cribra orbitalia umalp i malpiatek

poglady

-ze wzgledu na mniejsza grubosc kosci sklepienia oczodolow zmiany przerostowe wczesniej pojawiajaa sie w tym miejscu niz na kosciach

czesto na czaszce widoczna jest ribra cranii bezcribra orbitalnia co przeczy wsp "prawidlowsci";

etiologiaprzerostu porowatego nie jest w pelni wyjasnona-niedokrwistosc spowodowana brakiem zelaza hiporiataminozy zakazenia bakteryjne i pasozytnicze dlugotrwale okresu glodu anemie genetyczne-talasemia

od lat 50 xx w -najbardziej prawdopodobna przyczyna-anemia

nie wszystk\ie typy anemii doprowadzaja do powstania przerostow porowatych, jedynie wplywajace na utrzymanie wysokiego poziomu erytropoezy powoduja zwiekszenie objetoci diploe

wplyw aneii spowodowanej niedoborem zeaelza

glowne czynniki

-niska bodostepnosc zelaza w roslinach

-rzadkie spozywanie miesa ktore ma wyzsza zawartosc dostepnego da org zelaza

nieska zawartosc zelaza i jego biodostep osc w mleku matki

wzmozona utratazelaza zwiazana z menstruacja

wielokrotne ciaze wzmagaace zapotrzebowanie na zelazo oraz przyspieszajace go utrate

efekt uboczny chroby watroby, niewydoloc nerek zatrucia olowiem lub nadzywaia alkoholu

watpliwosci-czy tylko anemia zw z niedoborem zelaza przyczynia sie do powstania cribra orbitalia?

-populacje osobnikow nr 1 -produkty roslinne uboie w zelazo- nr 2 -dieta mieso ryby=podobne nasilenie zmian przerosotwych u obu grup

wedlug walkera i in 2009 anemia zwiazana z niedoborem zelaza nie jest przyczyna porowatosci, zelazo jest kluczowym elementem hemoglobiny - jego wystarczajaco duze zasoby porzebne sa do produkcji czerwonych krwinek

brak zelaza- wstrzymanie syntezy homoglobiny, formowania dojrzalych erytrocytow z wystarczajaco zawartoscia hemoglobiny=anemia powodowana brakiem zelaza powstaje na skurek zredukowanej produkcji czerwonych krwinek-czyli nie moze byc odpowiedzialna za ekspansje krwitrworczego sziku.

aby organizm zwiekszyl ojbetosc krwiotworczego szpiku zasoby zelaza musza byc wystarczaace

bue wszystkie typy anemii doprowadaja do powstania przerostow porowatych-jedynie wplywajace na utezyanie wysokiego poziomu erytropoezy powoduja zwiekszone objetosci diploe

sugerowane rodzaje anemii jako przyczyny powstanie przerostowporowatych -niedokrwistosc hemolityczna, niedokrwistosc megaloblastyczna, zaburzenia te powoduja przedwczesna smierc czerwonych krwinek oraz wzmozona erytropoeze

anemia hemolityczna-ezultat przedczenego zniszczenia czerwonyh krwinek jego szybkosc przewyzsza pozliwosci uzupelnienia 'zaistnialych brakow' przez krwinki produkowane w krwiotworczszpiku kostnym=astepuje zwiekszenie objetosci szpiku

diedziczne rodzaje anemii hemolityczej-zwiazane z defektami molekularnymi czerwonych krwinek np talasemia0defekt biosyntezy lancchow globiny (wystepowanie np kraje srodziemomorskie i bliski wsoch, ,mlaryczne regiony starego swiata-mutacje wywolujace talasemie stanowia przyklad presji selekcye ej na nasz genom wywolanej przez maaerie-istnieje wyrazny zwiazek pomiedzy czestoscia wystepowania malarii i talesemii)

czynnki zewnetrzne niedokrwistosci hemoitycznej; toksyny, sinicza wada serca, pewe rodzaje rakaniedkrwistosc megaloblastyczna (makrocytarna) moze wywolac taki sam mechnizm hemolitycznego przerostu szpiku, przyczyny-niedobory zywieniowe lub uposledzenie wchlaniania witaimny b12 i/lub kwasu foliowego. charakterystyczna jest dla niej obecnosc megalocytow we krwi oraz megaloblastow w szpiku

glownym zrodlem witmaminy b12 pokarm pochzenia zwierecego-niedobor b12 czestyu wegetarian i wegan

osoby dorosle-duzy zapas b12 zmagazynowany w watrobie spozywanie pozywienia z niedomoami kobaaminy nawet przez dluzszy czas mozenie dawac zadnych sympotomow

niemowelta-maly zasob bitmainy b12 moga wystapic objawy niedoboru b12 ju zpod kilku miesiacach -zwlaszczagdy mati karmiace iersia mialy obnizone zasoby b 12-np wegetariankki w ciazy. brak pokarmu miesnego u koibet w ciazy-prawdopodob dzieci z niedoborem kobalaminy, niedobor b12 podczas karmienia piersia-ryzyko rozwinieci udzieci cieakiej niedkrwistosci megaloblastycznej-u matek objawy anemii moga wystapic

ten rodzajanemii jest prawdopodobnie zwiazanz z wystepowaiemprzerosow porowatychw rejonach nowego swiata

zaburzenia hipowitaminoz- moga przyczyniac sie do powstania przerostow porowattych

niezbedne b12 i b9, a i b6, braki witaminy c-szkorbut-powoduje zmiany podobne do cribra orbitalia. wystapienie krwiakow podokostnowych na sklepieniu oczodolow-slabsze poaczenie tk lacznej z kostna

sgerowana przyczyna cribra orbitalia w polnocnej eurobpie-szkorbut a nie anemia

inne sugerowane przyczyny-powstanie anemii spowodowanej niedoborem zeaza poprzez zarazenie pasozyta jeliwotymi

np bruzdoglowiec szeroki powoduje niedobory wit b12, ogoniastek jelitowy, owsik, glista ludzka- glownie zabuzenia wchlaniania wit 12 moze to doprowadzic do ciezkiej postaci niedokrwitosci megaloblastycznej