wyznaczniki stresow obserwowane na kosciach.

Do oceny nasilenia cribra orbtalia na sklepieniu oczodolow czesto wykorzystuje sie siedmiostopniowa skale Hangena.

Platybazja

-splaszczenie i zaklesniecie popdstawy czaszki stanowiace jej zabuzenie rozwojowe (dotyczy glownie w rejonie stoku); wrazliwy wyznacznik stresu fizjologicznego zwiazanego z niedozywieniem i chorobami wieku dzieciecego.

-w odosobnionych przypadkach-moze wynikac z genetycznych zaburzen formowania sie podstawy czaszki.

-w badaniach populacyjnych (w duzych czestosciach) moze byc rezultatem oddzialywania niekorzystnych czynnikow srodowiskowych

Przyczyny.

Ciezar glowy-przenoszony w dol na klykcie potyliczne za posrednictwem kosci skroniowej, potylicznej, kosci klinowej bezposrednio na czesc podstawna kosci potylicznej.

Stresory srodowiskowe np. niedobory pokarmowe, zaburzenia wzrostu w obrebie polaczen chrzestnych, zwolnienie formowania sie tkanki kostnej, obnizenie zdolnosci do przeciwstawiania sie sile grawitacji, hamowanie rozwoju czaszki jako calosci-ciezar mozgu powoduje komprezje podstawy czaszki, stopien komprezji mozna uznac za wskaznik statusu zywieniowego.

Polozenie postawy czaszki w stosunku do otworu usznego zewnetrznego jako cecha ekosensytywna (wrazliwa na niekorzystne czynniki srodowiskowe, tj. niedozywienie, choroby infekcyjne, infekcje pasozytow)

Wedlug Angela (1982) prawidlowy rozwoj podstawy czaszki zwiazany jest glownie z odpowednia dieta.

TRAD

Trad, inaczej choroba Hansena (norweskiego naukowaca Armauera Hansena-1873 odkryl pratek tradu)- ciezka, pzewlekla choroba wystepujaca w niektorych krajach tropikalnych (w sredniowieczu takze w stresfie klimatu umiarkowanego), wywolana przez pratek tradu -Mycobacterium leprae

Dwie formy kliniczne:

Postac L-lepromatyczna

Postac T-tuberkuloidowa

Atakuje skore, uklad nerwowy, kosci, pratki moga wystepowac srodkomorkowo i pozakomorkowo, moga tworzyc skupiska, tzw. globi

Wystepowanie-Afryka, Azja, Ameryka PD-kraje tropikalne o wysokiej temperaturze i wilgotnosci

Zrolo zakazenia- wydzielina z nosa, slina, wydzelina z ran owrzodzen chorego; kontaktbezposredni, w mniejszym stopniu posredni(dotyczacy przedmiotow); postac lepromatyczna odgrywa istotna role w rozpowszechnianiu choroby.

Przebieg choroby:

Po przeniknieciu przez powlokki ciala -bakterie kumuluja sie wokol wolnych zakonczen nerwow czuciowych w skorze; faza wylegania odkilku miesiecy do kilku lat.

Dwie kliniczne formy tradu:

Tuberkuloidowa-lagodny rzebieg, duza podatnosc na leczenie

Leprosomatyczna-duze namnazanie pratkow, trudno poddaje sie leczeniu

Obie formy moga przechodzic jedna w druga.

Ocena wystepowania tradu- test na lepromine-wstrzykniecie srodskorne leprminy-odczyn dodatni-postac tuberkuloidowa.

Etapy zmian-przebie kliniczny

1. Odbarwienia skory-zaburzenia w tych miejscacg czucia i temperatury, wynik ujemny na obecnosc pratkow

2. Postac tuberkuloidowa- przypomina gruzlice- mylona z gruzlica dodatni wynik proby tuberkulinowej, powstawanie lepryd-ziany skorne w formie odbarwionych plam o nieco uniesionych brzegach (o uposledzonym odczuciu temperatury i dotyku najczesniej na tulowiu i twarzy)- nie dotyczy pach, krocza (miejsc o podwyzszonej temperaturze)

Urazy rak i stop rozwijaja sie w ropotworcze infekcje, atrofia miesni na skute uszkodzenia nerwow-prowadzi do przyurczow palcow-skracanie i utrata dystalnych paliczkow. Infekcja przemieszcza sie dalej, zwykle zatrzymuje sie na kosci piszczelowej, na wysokosci statow srodreczno-paliczkowych.

3. Postac lepromatyczna -owrzodzenie i krwawienie sluzowki nosa-perforacja przegrody nosa-powstaje siodelkowaty nos, naste3pnie calkowita destrukcja nosa i kolca nosowego-zespol zmian w obrebie kosci nosa i szczeki -wyjatkowy dla postaci lepromatycznej.

Liczne zmiany skorne, guzy na twarzy, czolo, luki brwiowe, nos, wargi, uszy; destrukcja centralnego obszaru szczeki, perforacja podniebienia z utrata siekaczy (czasami nawet klow); infekcja watroby, narzadow rozrodczych i oczu (do utraty wzroku).

Zmiany dotyczace czaszki- "zespol przeksztalcen nosowo-szczekowych"

-pojawiaja sie tylko w lepromatycznej postaci choroby, cechy tgo zespolu moga wystepowac razem lub pojedynczo (w roznych kombinacjach)

-zanik przedniego kolca nosowego (od resorpcji pow.kortykalnej-odsloniecie istoty beleczkowatej po calkowity znik)

-przeksztalcenie brzegow otworu gruszkowatego (szczegolnie dolnego brzegu)

-atrofia i cofniecie wyrostka zebodolowego w obrebe regionu osadzenia siekaczy (od obszaru centralnego na boki- zainfekowanie najpierw przednich a potem tylnych scian zebodolow siekaczy-siekacze wypadaja na skutek utraty tkanek zakotwiczajacych je)

-dolki w poblizu szwu kosci podniebienia

-w zaawansowanym stadium -znaczna perforacja podniebienia twardego

-czeste zniszczenie przegrody nosowej

-sporadycznie wystepuja zmiany w sklepieniu czaszki

Kosci konczyn

-deformacja kosci palcow, srodrecza, srodstopie ulegaja obustronnej (niesymetrycznej) deformacji (nieprawidlowa aktywnosc komorek kosciotworczych i kosciugubnych)

-postepujace zapalenie kosci, nekroza prowdzi od utraty paliczkow

-czeste smaooistne amputacje (skutek niedokrwienia, zaburzen czynnosci nerwowej, brak odczuwania bolu)

-u 30% osob zmiany z obrebie stawow (najczesciej miedzypaliczkowych, srodreczno-paliczkowych ,srodstopia), zmiany zapalne, zwichniecia, przemieszczenia kosci

-w przypadku reki infekcja zaczyna sie od dystalnyh paliczkow w kierunku srodrecza

-w przypadku stopy infekcja zaczyna sie od kosci srodstopia w kierunku kosci palcow, paliczki ulegaja stopniowej resorpcji i zwezaniu (odmienna lokalizacja zmian chorobowych wynika z roznic w obciazeniach wywieranych na dane odcinki ciala

-w 78% przypadkow zmiany dotycza trzonow kosci dlugich (piszczelowej i strzalkowej), deformacja trzonow: powstaja zaglebienia i nierownosci na powierzchni kosci, w innych powstaja podokostnowo plytki nowej kosci, zmiany zachodza najczesciej w poblizu nasad dalszych kosci dlugich (powstaje powierzchnia kosci przypominajaca prazkowanie)

Gruzlica

Zakazenie bakteria pratkiem gruzlicy

Choroba wiazana z udomowieniem zwierzat (przenoszenie z chorego bydla na ludzi);, prawdopodobnie powstala na Bliskim Wschodzie ok.8 tys lat temu

Zakazenia pierwotne-kostno-stawowe, gdy pratki bezposrednio dostaja sie do rany i zainfekuja tkanki.

Zakazenia wtorne- ognisko pierwotne znajdje sie w plucach, wezlach chlonnych, przewodzie pokarmowym, pratki "osiedaja" sie w miejcach bogato unaczynionych o zwolnionym przeplywie krwi-co odpowiada warunkom istniejacym w nasadach, przynasadach trzonow k.dlugich w trzonach kregow.

---