Filozofia polska pozostawała zawsze pod silnym wpływem filozofii europejskiej, ale wypracowała również oryginalne rozwiązania (sarmatyzm, mesjanizm polski) i wywarła wpływ na zagranicę (Mikołaj Kopernik, Wawrzyniec Goślicki, Andrzej Maksymilian Fredro, Alfred Tarski, przedstawiciele szkoły lwowsko-warszawskiej, Roman Ingarden). Głównymi rysami filozofii polskiej są: zajmowanie się problemami praktycznymi, zainteresowanie państwem i oparcie się
na chrześcijaństwie. Udział Polaków w myśli filozoficznej zaznaczył się już w XIV w. (uczony-przyrodnik Witelo Ślązak).
W 1364 r. powstała Akademia Krakowska, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju filozofii
w Rzeczpospolitej.
Istotną datą jest jednak 1830/1831, kiedy to powstaje filozofia mesjanistyczna związana z epoką romantyzmu i niemieckiego idealizmu, który powstał po śmierci Kanta. Mesjanizm filozoficzny łączył w sobie polskie cechy narodowe, polską religijność i polityczną sytuację naszego narodu.
Za głównych przedstawicieli tego kierunku uważa się Józefa Hoene – Wrońskiego (XVIII/XIX)
i Augusta Cieszkowskiego (XIX).
Po 1863 r. do polskiej nauki docierają pozytywizm, empiriokrytycyzm i neokantyzm. Powstanie styczniowe (1863) było kolejnym zwrotem. Romantyczne marzenia skompromitowały się, przyszedł czas na pracę u podstaw. I taki był polski pozytywizm: bardziej nastawiony na kwestie praktyczne niż rozważania teoretyczne.

W 1895 r. uczeń Franza Brentany, Kazimierz Twardowski obejmuje Katedrę Filozofii
w Uniwersytecie Lwowskim, w 1897 r. wychodzi pierwszy numer warszawskiego „Przeglądu Filozoficznego”. Powyższe daty uznawane są za początek współczesnej filozofii polskiej. Twardowski wychował całe pokolenie wybitnych filozofów i logików tworząc szkołę nazwaną szkołą lwowsko-warszawską. Uczniowie Twardowskiego zasłużyli się też w historii filozofii. Warto wymienić Władysława Witwickiego, tłumacza Platona i Władysława Tatarkiewicza, autora niezwykle popularnej Historii filozofii i tłumaczonej na wiele języków Historii estetyki.

Nadejście okupacji niemieckiej i sowieckiej zniweczyło bujny rozkwit myśli i nauki polskiej – część uczonych wyemigrowała, duża ilość została wymordowana lub deportowana, straty materialne były gigantyczne. Po II wojnie światowej nastaje w Polsce okres sowietyzacji („Polska Ludowa”), który uniemożliwił swobodny rozwój nauki i filozofii. Jeszcze między 1945-1949/1950 istnieje „względna wolność słowa” w postaci wznowień niektórych przedwojennych czasopism naukowych oraz tymczasowych powrotów na uczelnie niektórych ocalałych profesorów. W PRL-u filozofia została związana przez cenzurę. Jedyną słuszną wykładnią została stalinowska wersja marksizmu. Marksistowską przeszłość ma za sobą Leszek Kołakowski - jeden z najwybitniejszych polskich filozofów, publicysta, prozaik, autor satyr i bajek filozoficznych.

0

Kołakowski urodził się 23 października 1927 roku w Radomiu. Lata dzieciństwa i szkoły powszechnej spędził w Radomiu i Łodzi, gdzie mieszkał do września 1939. Kołakowski już
w młodzieńczych latach deklarował się jako "bezwyznaniowy" : „ Mój ojciec uważał, że chrzest dzieci jest niewłaściwy. Miał pod tym względem przekonania podobne jak anabaptyści. Człowiek może się ochrzcić, kiedy jest już starszy, z własnej woli”. Narzucona bezwyznaniowość bynajmniej nie uczyniła z Kołakowskiego osoby obojętnej na Boga, wręcz przeciwnie. Od początku pracy naukowej, w jego rozprawach przejawia się głębokie zainteresowanie sprawami religii. Po wojnie studiował filozofię na Uniwersytecie Łódzkim i Uniwersytecie Warszawskim. Wśród jego profesorów byli m.in. Kazimierz Ajdukiewicz, Maria Ossowska, Tadeusz Kotarbiński. na emigracji został członkiem Komitetu Obrony Robotników. Współpracował z paryską "Kulturą". Wykładał na wielu zagranicznych uniwersytetach m.in. na Yale University, Berkeley University, University of Chicago. Na stałe związany był z Oxfordem. W czasie okupacji hitlerowskiej ukończył tajne liceum, zaś po wojnie uzyskał świadectwo dojrzałości, jako ekstern. W latach 1945-1951 studiował filozofię na Uniwersytecie Łódzkim i Warszawskim, uczęszczając na zajęcia prowadzone m.in. przez Tadeusza Kotarbińskiego, Kazimierza Ajdukiewicza, Marię Ossowską. Praca magisterska traktowała o prawie natury, natomiast doktorat, obroniony w 1953 roku na Uniwersytecie Warszawskim, podjął tematykę związaną z filozofią wolności Spinozy.
Pod koniec 1945 roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, następnie w latach 1947-1966 był członkiem PZPR. Był pracownikiem Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR.
Do 1966 profesor, kierownik katedry marksizmu-leninizmu na Uniwersytecie Warszawskim.
W latach 50. Kołakowski zaczął stopniowo odchodzić od doktrynalnej wersji filozofii Marksa.
W 1965 r., wraz z Marią Ossowską i Tadeuszem Kotarbińskim, sporządził opinię w sprawie pojęcia wiadomości, która została wykorzystana przez obronę w procesie Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, oskarżonych o "rozpowszechnianie (...) fałszywych wiadomości" w Liście otwartym do Partii.
W 1966 r. odebrano mu katedrę i usunięto z PZPR za zbyt radykalną krytykę władz i odchodzenie w nauczaniu studentów od oficjalnego kanonu marksizmu. Publicznie, jako wroga socjalistycznego państwa osobiście piętnuje go pierwszy sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka. Kołakowski został oskarżony o "kształtowanie umysłów młodzieży w kierunku rażąco sprzecznym
z dominującą tendencją rozwoju kraju i narodu". W 1968 r., za udział w Wydarzeniach Marcowych, odebrano mu prawo wykładania i publikowania, co zmusiło go do emigracji.
Za granicą pracował najpierw na McGill University w Kanadzie (1968), a następnie wykładał

na University of California w Berkeley (1969), zaś od 1970 r. do emerytury rozwijał działalność naukową i nauczycielską w oksfordzkim All Souls College.
0
Ponadto był zapraszany na wykłady do wielu uniwersytetów i innych instytucji naukowych, jak np. na Uniwersytet w Yale, czy też do Instytutu Myśli Społecznej na Uniwersytecie w Chicago.
Na emigracji jego poglądy zaczęły stopniowo w kierunku ogólnie rozumianej myśli chrześcijańskiej. Jednak o sobie samym zawsze pisał w duchu sceptycyzmu.

W 1991 został członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. Był członkiem Fundacji im. Stefana Batorego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Był członkiem honorowym Radomskiego Towarzystwa Naukowego. 29 kwietnia 2005
Leszek Kołakowski z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Garbatki otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gminy Garbatka-Letnisko (przebywał w niej w czasach II wojny światowej). Od 2006 był honorowym członkiem Rady Fundacji Centrum Twórczości Narodowej.

Zmarł w szpitalu w Oksfordzie. Jego ciało zostało 28 lipca sprowadzone do Polski, a 29 lipca pochowane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Prof. Leszek Kołakowski opublikował ponad 400 prac, w tym ok. 30 książek wydanych w językach polskim, angielskim, niemieckim, hiszpańskim, francuskim, włoskim, holenderskim, hebrajskim,
w językach słowiańskich i skandynawskich oraz innych. Jego najbardziej znaną pracą jest trzytomowa krytyczna analiza marksizmu pt. "Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład", którą napisał w latach 1968-1976. W pracy tej Kołakowski opisał rozwój marksizmu, obalając wiele mitów i półprawd obecnych w dyskusjach na ten temat wśród zachodnich intelektualistów. Inną bardzo ważną książką Kołakowskiego była "Obecność mitu" wydaną w 1972 r. w Instytucie Literackim w Paryżu. O znaczeniu tej książki dla polskich intelektualistów mówił redaktor "Tygodnika Powszechnego" ks. Adam Boniecki: "Opowiadał mi nieodżałowany Józef Czapski, że i dla niego lektura "Obecności mitu" była wydarzeniem ważnym. Gdy w Maisons-Laffitte zjawił się autor, Józio dopadł go gdzieś i przejęty zapytał: "Panie profesorze, przeczytałem tę książkę i teraz mam tylko jeszcze jedno pytanie, czy Pan Bóg jest, czy Pana Boga nie ma?". Kołakowski - opowiadał Czapski - popatrzył na niego uważnie, położył palec na ustach: "Jest, ale tsss, nie trzeba o tym mówić".
Inne jego prace to m.in.: "Kultura i fetysze", "Husserl i poszukiwanie pewności". Wśród ostatnich prac, które cieszą się dużą popularnością są: "Mini wykłady o maxi sprawach", "O co nas pytają wielcy filozofowie" oraz "Ułamki filozofii".
Kołakowski napisał także teksty o charakterze literackim, m.in. "13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych", "Rozmowy z Diabłem", "Cztery bajki o identyczności". Autor analizuje w nich zagadnienia i paradoksy filozoficzne lub przedstawia dyskusje pomiędzy różnymi szkołami
i doktrynami.

0

Leszek Kołakowski zaliczony został przez międzynarodową społeczność filozoficzną do klasyków współczesnej filozofii. W ślad za osiągnięciami naukowymi postępowały liczne odznaczenia, wyróżnienia i powołania. Kołakowski został m.in. pierwszym laureatem wartej milion dolarów nagrody Johna Klugego za osiągnięcia w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych.
To, przyznawane przez Bibliotekę Kongresu Stanów Zjednoczonych wyróżnienie, ma być odpowiednikiem Nagród Nobla w dziedzinie nauk humanistycznych.

Tym, co wyróżniało Kołakowskiego, była naturalna i niewymuszona skłonność do ewolucji poglądów oraz świadomość zachodzących zmian, determinujących przydatność idei. I tak, w swym długim życiu, Profesor nie tylko zarzucił kilka fundamentalnych poglądów, lecz również śmiało je skrytykował. Otwartość najpełniej objawiła się w dwóch kwestiach: spojrzenia na marksizm oraz religię.

Dzieje filozofii świadczą o tym, że nauka ta wykazuje się wyjątkową ciągłością – pytania postawione przez starożytnych filozofów oraz rozwiązania rozmaitych teoretycznych problemów okazują się aktualne do dziś. Jest więc to specyficzna nauka, która wymaga od nas bardzo szerokiej wiedzy, refleksji nad tą wiedzą, która wykorzystuje nasze potoczne, naturalne poznanie, poddaje jednak „oczyszczeniu” i naukowej modyfikacji, udoskonala je, wypracowuje specyficzne metody weryfikacji naszego poznania świata oraz daje nam nowe spojrzenie na rzeczywistość.

0

Agnieszka Nowak

Administracja studia niestacjonarne

Rok I semestr I

Nr albumu 10524

Filozofia polska – przedstawienie postaci