pp zaj 10 i 11

Zajęcia 10 i 11


Uwaga- mechanizm redukcji nadmiaru info; proces, który reguluje inne procesy ; beztreściowy proces selekcji i intensyfikacji przetwarzania info.


Mechanizmy fizjologiczne uwagi:


Procesy automatyczne i kontrolowane- stanowią kontinuum, można wyróżnić zaangażowanie uwagi.

Eksp.: gdy skierujemy uwagę na wykonywaną czynność, to przy kontrolowanej czynności polepszy to jej wykonanie, zaś przy czynności automatycznej- pogorszy lub nie zmieni.

Eksp. Triesman: dwa rodzaje zadania. I- wykrycie czerwonego x wśród czarnych o i x→ reakcja była bezbłędna i szybka, a czas nie zależał od liczby dystraktorów (elementów). II- wykrycie czerwonego x wśród czerwonych o, czarnych x i o→ zadanie było trudniejsze i czas reakcji wzrastał liniowo w zależności od liczby dystraktorów,wśród których ukryto sygnał. Wykryto tu więc efekt wielkości zbioru. Wniosek z tego: przeszukiwanie jest sekwencyjne. Przyrost czasu dla każdego elementu jest taki sam. Pole wzrokowe jest przeszukiwane po kolei.


Do procesów automatycznych należą procesy przetwarzania przeduwagowego.

Eksp. Corteena i Wooda: U badanych najpierw wytworzono odruch warunkowy: na nazwę miast uderzano ich lekko prądem elektrycznym, wzmacniając przezywanie ujemnych emocji. Następna faza badania polegała na słuchaniu dwuusznym. Do jednego ucha tekst, który mieli powtarzać, a do drugiego różne pojedyncze słowa, między innymi nazwy miast. Badani dobrze powtarzali słuchany tekst, ale też silnie reagowali na nazwy miast, mimo iż nie docierały one do ich świadomości. Reakcja ta wystąpiła także w stosunku do nazw, które wcześniej nie wystąpiły.- jest to zjawisko generalizacji semantycznej. Polega on na występowaniu reakcji warunkowej na bodziec właściwy oraz do niego podobne.


Mechanizmy automatyzacji:

Błędy (zaburzenia uwagi) wynikające z działania procesów automatycznych:


Eksp. Langer z kserokopiarką: Nastąpiła awaria kserokopiarek w bibliotece akademickiej. Dobra była tylko jedna, przy której ustawiła się kolejka. Co jakiś czas podchodziła osoba, która chciała coś skopiować poza kolejką. Kierowano kolejno 1z3 próśb: 1. czy może skorzystać z ksera, 2. czy może skorzystać z ksera by zrobić odbitki, 3. czy może , bo się spieszy. Wpuszczenie tej osoby bez kolejki zależało od 2 czynników: prośby i ilości stron. Przy małej prośbie(5 str.)- przy 2. i 3. wpuszczano tak samo często przykład przetwarzania „balistycznego”, opartego na skrypcie- nie ważny jaki jest powód, ważne , że jest. Przy dużej prośbie (20 str.)- mniej osób zgadza się na wpuszczenie i osoby reagują w sposób refleksyjny- nie wystarczy byle jaki powód, musi być uzasadniony odpowiednio kiedy zaangażowane są interesy osobiste osoby, to łatwiej wchodzi ona w stan refleksyjności.


Funkcje (aspekty) uwagi:

  1. selektywność- zdolność do wyboru jednego źródła stymulacji, kosztem innych.

    Badanie Stroopa: prezentowane są słowa lub kolorowe paski, zadaniem badanego jest przeczytać wyraz lub nazwać kolor atramentu, jakim wyraz jest napisany. Trudność pojawia się, gdy inny jest kolor atramentu od treści słowa, prezentującego inny kolor (np. żółty).- badanie to mierzy selektywność uwagi oraz siłę kontroli poznawczej./ polega na tłumieniu silnej tendencji do czytania treści słowa, gdy trzeba podać kolor atramentu. czas potrzebny do poprawnej reakcji jest dłuższy gdy bodźce są niespójne, niż gdy nie zawierają interferencji treści słowa i jego wyglądu.

  2. czujność- zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się określonego bodźca, pomijając pozostałe. Można opisać za pomocą t. detekcji sygnałów.

  3. Przeszukiwanie- proces aktywny, polega na systematycznym badaniu pola percepcyjnego, by wykryć obiekty spełniające złożone kryterium. Zależy od dystraktorów (ich ilości, podobieństwa, złożoności/ trudniej wykryć literę niż kreskę, oraz literę dużą wśród dużych niż wśród małych liter.

  4. kontrola czynności równoległych- jeśli czynności są w miarę proste to jednoczesne ich wykonywanie nie przynosi negatywnych skutków, jednak spowalniają się wzajemnie- tzw. Psychologiczny okres refrakcji. (teoria zasobów).

    Eksp.: Badany miał naciskać, gdy litera prezentowana jest identyczna ze wzorem. Potem dodano drugie, jednoczesne zadanie- kontrolowanie położenia poziomej kreski. Wyniki: przy zad. Pojedynczym wzorce były wykrywane szybko i nie zależało to od ilości liter tworzących szum. Przy czynnościach jednoczesnych- średni czas reakcji wzrasta liniowo i zależy od ilości liter tworzących szum (efekt wielkości zbioru). detekcja w warunkach zad. Pojedynczego dokonuje się automatycznie, a przy podwójnym- w sposób kontrolowany.


3 rodzaje selekcji:


Intensyfikacja (ukierunkowanie procesów pozn.)- istotą jest skupienie czy koncentracja świadomości; można rozumieć dwojako:

  1. stopień zaangażowania podmiotu:

    - z wysiłkiem- uwaga dowolna

    - bez wysiłku- uwaga mimowolna

  2. uwaga (analogia do reflektora):

    - intensywna- skupia się na fragmentach pola sensorycznego, głębokie przetwarzanie

    - ekstensywna- światło jest rozlane, ale bardziej rozproszone, większa ilość info do nas dociera, ale w mniejszym stopniu skupiamy na nich uwagę, przetwarzanie płytkie

    Hipoteza ,że uwaga intensywna wiąże się z przetwarzaniem sekwencyjnym, a ekstensywna- z równoległym.




W dowolnej syt. Sygnał jest obecny lub nie, a człowiek może na niego zareagować lub nie. Przedmiotem zainteresowania tej teorii jest związek między częstością występowania poprawnych decyzji i fałszywych alarmów. Nie zawsze wzrostowi częstości poprawnych decyzji towarzyszy spadek częstości fałszywych alarmów.

MODEL SYTUACJI DETEKCJI SYGNAŁÓW- macierz wypłat

np. ochroniarz musi wykryć na lotnisku czy osoba jest pasażerem czy terrorystą



Sytuacja rzeczywista



pasażer

terrorysta

Ocena sytuacji- decyzja

pasażer

0 (0,999)

-1000 (0,001) -1/-0,001

terrorysta

-1 (0,999)

100 (0,001) → -0,89/-0,99

Wnioski: (tab. 1:100) lepiej podejrzewać każdego, że jest terrorystą, bo bardziej się to opłaca.

Dla 1:1000 000, to odwrotnie- lepiej pomijać, niż wszystkich podejrzewać/ tab.



Sytuacja rzeczywista



klient

złodziej

Ocena sytuacji- decyzja

klient

0 (0,999)

-100 (0,001)→ -0,1

złodziej

-10 (0,001)

50 (0,001)→ -0,94

Wnioski: raczej przepuszczać, bo wzrosły koszty fałszywych alarmów.


Czynniki wpływające na zw. poprawnych detekcji i fałszywych alarmów:


Uwaga działa na początkowym poziomie (proc. percepcyjnych)i tam następuje selekcja info. To właściwości fiz. bodźców decydują o tym, czy info zostaną wygaszone czy nie. Info na którą nie zwracamy uwagi, jest nie dostrzegana.

Broadbent- teoria filtra uwagi: „Y”; badania techniką cienia- do obojga uszu nadawany jest inny komunikat,a uwaga podąża za jednym z nich, zaś badany ma powtórzyć, co usłyszał. Przed selekcją info przechowywane są w pam. krótkotrwałej przez 20 sek. Info niedopuszczone do obróbki na wyższym poziomie, są tracone nieodwracalnie. Z kanału ignorowanego przedostaje się niewiele info ( imię badanego, ton głosu, płci nadawcy i głośność) i nie ma wymiaru semantycznego. To uwaga decyduje , które info zostaną odrzucone.

Późniejsze badania:

Gray i Wadderburn- zmodyfikowana technika cienia: kierowano do uszu komunikat przemieszanych ciągów cyfr i wyrazów. Okazało się, że badani nie mieli problemu z powtórzeniem właściwego komunikatu, np. szła dzieweczka do laseczka, gdyż uwaga działała skokowo.

Garett- do jednego ucha podawano niespójny komunikat, a do drugiego wskazówki uzupełniające. Badanie właściwie powtarzali tekst.

Komentarz teorii wczesnej selekcji:


Wybór i odrzucenie info następuje na późniejszych etapach przetwarzania, pod wzg semantycznym.

Model „osłabiacza” Treisman- selekcja dokonuje się trzykrotnie na różnych etapach. Info nieistotne są osłabiane, a nie odrzucane, i mogą być wykorzystane później. Najpierw jest obróbka na poziomie sensorycznym. Odbywa się przeduwagowo, nieświadomie, automatycznie i równolegle. Gdy info spełniają określone kryterium, są przesyłane dalej w niezmienionej postaci, a pozostałe w osłabionej. Drugi etap pod wzg charakterystycznych wzorców percepcyjnych, np. mowa ludzka, muzyka, ale sekwencja zbudowana wg określonego wzorca. III etap- selekcja pod wzg semantycznym. Odbywa się to szeregowo, świadomie i pojemność uwagi jest dość mała. Uwaga może być przyrównana do stożka. Dzięki kilku filtrom system lepiej sobie radzi z nadmiarem info, jest to ekonomiczne.

Treisman mówi o priorytetach chwilowych (np. zaliczenie koła, III etap) i ogólnych (II etap), bardziej odległych.

Eksp.: badano osoby dwujęzyczne. Do uszu eksponowano im ten sam materiał w różnych językach i twierdzili oni ,że jest on identyczny./ mimo,że pod względem percepcyjnym różnił się.

Ocena teorii:


Związana z paradygmatem zadań podwójnych (wykonywanie dwóch czynności na raz). Uwaga działa przez niezależne kanały sensoryczne i każdy ma swój filtr. Uwaga jest systemem niezależnych, wyspecjalizowanych modułów przetwarzania info. Obejmuje selekcję bodźców i kontrolę reakcji wykonawczych. Każdy moduł ma ograniczoną pojemność (na wejściu i wyjściu). Moduły mają swoje podsystemy. Gdy dwa zadania angażują ten sam moduł, to następuje efekt interferencji i zadanie przebiega wolno. Zaś gdy zaangażowane są dwa różne moduły, to zadanie przebiega szybko i sprawnie.

Eksp.: Badane osoby miały powtarzać materiał werbalny prezentowany do jednego ucha, przy jednoczesnym podawaniu do drugiego ucha pojedynczych słów o różnym stopniu treściowego powiązania ze śledzonym komunikatem. W II etapie podano badanym słowa z kanału ignorowanego i mieli je rozpoznać. Badani nie byli w stanie tego zrobić, bez względu na stopień powiązania słów z tekstem. Kiedy jednak słowa były w II etapie prezentowane wizualnie, to niektóre można było potem rozpoznać (najlepsze wyniki uzyskano przy odpowiadających im obrazkach).

Kahneman rozwinął technikę podwójnego zadania (wykonywanie 2 prostych czynności z czego jedna przybiera 2 poz. trudności) i teorię zasobów.

Eksp.: Jedna czynność badanego polegała na kategoryzowaniu kolejno prezentowanych słów na słowa lub nie słowa w wersji łatwej bądź do owoców lub zwierząt w trudniejszej, a druga na szybkim reagowaniu na prosty bodziec wzrokowy./ obserwuje się wydłużenie czasu reakcji prostej, gdy czynność kategoryzowania wchodzi na wyższy poziom trudności.

Nie myślimy o uwadze jak o pasywnym filtrze. Aktywnie poszukujemy info, co wynika z cyklu percepcyjnego Neissera. Istnieje niespecyficzna energia mentalna (zasoby uwagi), przydzielana danym czynnościom za wzg na ich ważność lub pilność. Im zadanie bardziej zautomatyzowane, tym mniej uwagi potrzebuje. Podział czynności na limitowane zasobami i limitowane danymi (tu wielkość zasobów uwagi nie ma większego znaczenia, np. nie znając jakiegoś obcego słowa i tak go sobie nie przypomnimy).Nazwa „zasoby uwagi”- oparte na paradygmacie zadań podwójnych

Eksp. Neisser i Becklen: Nałożono na siebie 2 nagrania gier (gra w piłkę i w łapki). Badani mieli obserwować jedną grę i naciskać na klucz na dany bodziec (np. rzut piłki). Wyniki były takie same jak przy jednym nagraniu. Zaś, gdy musieli śledzić obie gry i reagować na bodźce to ich funkcjonowanie uległo znacznemu pogorszeniu. Cykl percepcyjny nie został zamknięty w II etapie. Info nie były pobierane, bo nie zaktywizowano odpowiednich schematów.

Czynniki sterujące przydziałem zasobów uwagi:

  1. trudność zadania;

  2. poziom pobudzenia (im większe, tym większa ilość zasobów jest dostępna);

  3. polityka alokacyjna (czł. wybiera, co będzie jego przedmiotem aktywności poznawczej):

    a) motywacja czy chwilowe intencje

    b) trwałe dyspozycje, decydujące o podejmowaniu danych zadań przez ludzi czy poszukiwaniu specjalnych info;

    c) ocena zapotrzebowania na zasobu umysłowe (szacujemy ile zasobów będziemy potrzebować).

Ocena:

+ zgodność z danymi empirycznymi- duża moc wyjaśniająca

+ wyjaśnia różnorakie aspekty uwagi (przeszukiwanie, selektywność)

+/- teoria załamuje się , gdy mamy do czynienia z zadaniami o różnym stopniu złożoności

Teoria powinna wyjaśniać proces automatyzacji uwagi.




4


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
procesy poznawcze ćw pp zaj 10 i 11
procesy poznawcze ćw, pp zaj 10 i 11
2004 10 11 prawdopodobie stwo i statystykaid 25166
Dietetyka wd9,10,11 Otyłość
Harmonogram 10 11 Lab MWNE
25 10 11
Zad 25 10 11, AGH Imir materiały mix, Studia
10.11.2010, prawo administracyjne ćwiczenia(2)
10.11.2009, semestr 1, makro i mikro ekonomia
MP 10-11 Z dz w0. Istota MP
test dla IIIr sem letni 10 11
Psychologia społeczna wykład$ 10 11
10,11,12
Kolokwium MzS I P 10 11
Anatomia 10 11 02
2004 10 11 matematyka finansowaid 25165
mat bud cwicz 10 11 id 282450 Nieznany
circuit cellar1990 10,11
10 11

więcej podobnych podstron