POLSKIE IDEAŁY WYCHOWAWCZE
Ideał szlachecki
- XV-XVIII wiek - demokracja szlachecka. - Kultura sarmacka
- Wychowanie polityczne. - Rycerz - obrońca wiary i ojczyzny
- Wolność, liberum veto
- XVII/XVIII kryzys państwa
Ideał oświeceniowy-obywatelski
- Reformy edukacji XVII w.
- Stanisław Konarski (1700-73) - Collegium Nobilium (1740)
- Szkoła Rycerska (1765)
- Komisja Edukacji Narodowej (1773)
Ideał romantyczny
- Od 1795 okres zaborów. - Ideał: Bohater, bojownik, patriota
- Rola rodziny
Ideał pozytywistyczny
- po 1864 r. Pozytywiści. Stańczycy. - zachowanie siły biologicznej narodu
- Praca organiczna. „Bohater-inżynier”, krzewiciel oświaty
Ideał narodowy
- Koniec XIX w. endecja.
- Prymat interesu narodowego. Solidaryzm narodowy.
- Naród jako nauczyciel i twórca kultury
- Wychowanie = przygotowanie do wypełniania zobowiązań wobec narodu
- Roman Dmowski, Zygmunt Balicki
Cechy ideału
- realista, żołnierz-obywatel, służący Ojczyźnie
- człowiek aktywny, samodzielny, pełen energii i inicjatywy
- społecznik, wpływający na bieg spraw publicznych
- zdolny do podporządkowania się woli ogółu
- odpowiedzialny, karny, wytrwały, obowiązkowy, szanujący prawo i władzę
- gotowy do osobistego samodoskonalenia się
Ideał narodowy w latach 20. i 30.
- ewolucja w kierunku narodowo-katolickim
- Lata 20. XX w. Lucjan Zarzecki
- Młodzież Wszechpolska- Jędrzej Giertych
- lata 30. radykalizacja. Ruch narodowo-radykalny, tendencje totalne.
- Roman Rybarski odrzucenie totalizmu
II RZECZPOSPOLITA
- Analfabetyzm - przed I wojną w Król. Polskim - 50% ludności, w Galicji - ok. 40%.
- 1920 ok. 33%, - 1931 ok. 23%
- 1919 dekret: O obowiązku szkolnym; 7-letnia szkoła powszechna (7-14)
- Realizacja: pocz. lat 20. woj. zachodnie: ok. 85-95% dzieci; Galicja, centr.: 65-75%; wschodnie: 35%. 1935 ok. 1 mln poza szkołą
Sytuacja ogólna
- Zagrożenie zewnętrzne
- Państwo wielonarodowe, zróżnicowanie etniczne i religijne
- Konflikty wewnętrzne - Kryzys i niezadowolenie społeczne
- Dążenie do integracji, konsolidacji społeczeństwa
Wychowanie państwowe
- 1926 zamach majowy - ideologia obozu rządowego (sanacja)
- pochwała silnego, sprawiedliwego państwa
- idea mocarstwowości, kult Józefa Piłsudskiego
-
dobry obywatel bez względu na narodowość i wyznanie
- utożsamienie interesu jednostki i państwa
- państwo jako wychowawca, opiekun i organizator życia społecznego
- szkoła jako element łączący państwo z ludem, tradycją.
- Nauczyciel - lojalny urzędnik - Wpajanie kultu dla państwa
- współpraca nauczycieli, rodziców i władz szkolnych
Cechy osobowe
- Zdyscyplinowanie, lojalność, karność
- aktywny patriotyzm, spontaniczne zaangażowanie,
- Solidaryzm, organicyzm, współdziałanie, odpowiedzialność za dobro ogółu
- cnoty żołnierskie: heroizm, kult czynu, odwaga, zdolność do poświęceń, wytrwałość, silna wolna
Druga wojna światowa
- likwidacja szkolnictwa polskiego
- Prześladowanie inteligencji
- Tajna Organizacja Nauczycielska
- 1940 Departament Oświaty i Kultury
- sz. powszechna ok. 1 mln, sz. średnia - ok. 90 tys.,
zawodowe - ponad 10 tys.
- na poziomie wyższym ok. 7 tys., ok. 600 magisteriów, 39 doktoratów, 9 habilitacji
HARCERSTWO
- Skauting - R. Baden-Powell
- Inicjator - Andrzej Małkowski
- 1911 we Lwowie Komenda skautowa przy Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”
- 1912 Eug. Piasecki, Miecz. Schreiber „Harce młodzieży polskiej”
- 1918 ZHP (33 tys., w 1939 - 200 tys.)
- Podczas II wojny świat. p.n. Szare Szeregi
- Poświęcenie dla ojczyzny - „Kamienie na szaniec”
- Po 1945 próby odbudowy - dążenie do przejęcia kontroli przez komunistów
- 1950 Organizacja Harcerska ZMP
- W 1956 nazwa i symbole ZHP
- Od 1958 wzrost kontroli PZPR
- 1980 ok. 3 mln
- po 1989 odnowiony (obecnie ok. 150 tys.)
- 1989 Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (20 tys.)
Założenia
- małe grupy kierowane przez rówieśników
- drużyna pod kierunkiem „starszego brata”
- Wzajemne oddziaływanie
- Wychowanie pośrednie
- Postawa aktywna (be prepared, „czuwaj”)
- Dobrowolność i świadomość celów
- Kontakt z przyrodą
- System stopni i sprawności
- Obowiązek wobec Boga:
- Obowiązek wobec Ojczyzny
- Obowiązek wobec bliźnich (braterstwo)
- Obowiązek wobec samego siebie: odpowiedzialność za własny rozwój, doskonalenie się
Ideał wychowawczy
- Religijność
- patriotyzm, postawa obywatelska
- rzetelność, sumienność, uczciwość
- Postawa aktywna, pożyteczność
- braterstwo, pomoc innym, ofiarność
- rycerskość
- szacunek dla przyrody
- karność, dyscyplina
- optymizm, pogoda ducha
- panowanie nad popędami, odrzucenie nałogów
1