„Substancje aktywne stosowane
w kosmetyce”
Substancje aktywne są to zarówno substancje pochodzenia naturalnego
jak i syntetycznego. Do naturalnych należą ekstrakty roślinne, np. aloes, melisa, miłorząb japoński, wyciągi tkanek zwierzęcych jak kolagen oraz niektóre witaminy. Substancje syntetyczne to np. allantoina czy D-panthenol.
W kosmetyce stosuje się wiele produktów obfitujących w związki biologicznie aktywne. Związki te można znaleźć w świecie roślinnym. Wytwarzane są one w owocach, kwiatach, kłączach, korzeniach, korze itp. Najczęściej pozyskuje się je z tej części rośliny,
w której nagromadzona jest ich największa ilość. Nierzadko z jednej roślin można otrzymać kilka rodzajów surowców kosmetycznych. W tego typu przypadkach wydziela
się je oddzielnie w odpowiednio dobranych terminach. Surowiec roślinny stosowany
w kosmetyce może być pozyskiwany w różnych formach, tj. w postaci ekstraktów, olejków, olejów, maceratów itp. Celem stosowania wszystkich wymienionych form jest podwyższenie wartości użytkowej kosmetyku. Cenną zaletą większości tego typu surowców jest łagodne działanie, brak toksyczności, a także działania ubocznego. Zastosowanie surowców roślinnych, podobnie jak w przypadku innych układów biologicznie aktywnych, jest ściśle związane z ich składem chemicznym. Do najważniejszych grup związków pozyskiwanych
ze świata roślinnego, które interesują przemysł kosmetyczny, należą flawonoidy, fitohormony, polifenole, garbniki, saponiny, aminokwasy, cukry, enzymy, witaminy. Wybierając odpowiednią formę surowca roślinnego można maksymalnie wykorzystać siłę działania związków w nim zawartych. Ze świata roślinnego pozyskuje się na ogół wieloskładnikowe mieszaniny, które ze względu na szerokie spektrum właściwości znajdują zastosowanie w różnych dziedzinach kosmetyki. Wykazują one działanie natłuszczające, ochronne. Opóźniają procesy starzenia skóry, nawilżają, ściągają i napinają skórę. Pochłaniają promieniowanie UV, wybielają i likwidują przebarwienia skóry. Łagodzą podrażnienia, stymulują krążenie w naczyniach krwionośnych. Działają bakteriobójczo, bakteriostatycznie. Z reguły o właściwościach surowca decyduje jeden ze składników lub grupa wywodząca
się z tej samej klasy układów chemicznych.
Zdrowa skóra jest ściśle uporządkowanym systemem, w którym widoczna
jest zależność pomiędzy jego poszczególnymi składnikami. W celu zapewnienia odpowiedniego przebiegu procesów metabolicznych, niezbędne są określone biologiczne prekursory i aktywatory, zapewniające skórze prawidłowe funkcjonowanie.
Istotną rolę w zachowaniu młodego wyglądu skóry odgrywają hormony. Do grupy hormonów zaliczane są różnorodne substancje organiczne, wytwarzane w gruczołach wydzielania wewnętrznego lub niektórych tkankach, a następnie przenoszone przez krew
do innych narządów. Są one swoistymi regulatorami zachodzących w organizmie procesów biochemicznych i fizjologicznych. Bardzo często określa się je mianem nośników informacji, ponieważ wpływają na funkcje systemów odległych od miejsca ich powstawania.
Hormony zwierzęce, w tym również ludzkie charakteryzuje duża specyficzność działania. Odpowiadają one za prawidłowy przebieg określonych procesów fizjologicznych, jakie zachodzą w komórkach i tkankach. Funkcjonujące w organizmie związki tworzą
tzw. układ hormonalny, w ramach którego ściśle ze sobą współpracują. Dzięki takiemu układowi wszystkie zachodzące tam procesy pozostają w określonej równowadze. Hormony działają w bardzo małych stężeniach, a każde ich zakłócenie może powodować
w konsekwencji zaburzenie tej równowagi. U kobiet w wieku 45 - 50 lat, w tzw. okresie menopauzalnym, następuje zahamowanie ich syntezy, a obniżony poziom hormonów,
w szczególności estrogenu i progesteronu, prowadzi do niepożądanych zmian, będących naturalnymi objawami procesu endogennego starzenia się. Wpływa ono m.in.
na spowolnienie zachodzących podziałów komórkowych. Spadek aktywności fibroblastów, które są odpowiedzialne za syntezę takich składników, jak kolagen, elastyna czy kwas hialuronowy prowadzi do zmniejszenia ich zawartości, przez co skóra zmienia swoją gęstość, traci sprężystość i elastyczność oraz staje się bardziej sucha, cienka i wiotka.
Jak wynika z wieloletnich doświadczeń, zewnętrzny suplement odpowiednio dobranych aktywnych biologicznie substancji może w widoczny sposób wesprzeć procesy metaboliczne zachodzące w skórze, spowalniając w ten sposób proces jej starzenia. Istotnym ich elementem stały się również hormony zwierzęce. Kosmetyki zawierające w swoim składzie hormony zwierzęce adresowane były głównie do kobiet przywiązujących dużą wagę do swojego wyglądu. Regularne ich stosowanie przez dłuższy okres czasu powodowało,
że skóra wbrew naturalnemu, biologicznemu zegarowi starzała się wolniej. Wiele przeprowadzonych badań wykazało jednak, że efekt tego typu wyrobów kosmetycznych
nie ogranicza się jedynie do miejsca aplikacji preparatu. Mogą one oddziaływać na cały organizm. Z tego też powodu w wielu krajach, w tym także w Polsce, zabroniono stosowania w kosmetyce estrogennych hormonów pochodzenia zwierzęcego, co spowodowało wzrost zainteresowania ich roślinnymi analogami o podobnym działaniu.
Związki pochodzenia roślinnego w preparatach kosmetycznych
Aminokwasy są to organiczne związki chemiczne. Są podstawowymi elementami białek, otrzymywane w wyniku ich hydrolizy. Uczestniczą w biosyntezie wielu związków w komórkach, dobrze przyswajane przez naskórek. Wykazują zdolność zatrzymania wilgoci, są składnikiem NMF - Natural moistourizing factor, czyli naturalnego czynnika nawilżającego skórę. Działają nawilżająco, zwiększają działanie higroskopijne innych składników NMF. Zmiękczają i uelastyczniają naskórek.
Do aminokwasów należą:
Alanina jest prostym aminokwasem alifatycznym, mającym metylowy łańcuch boczny (-CH3). Jest składnikiem wielu białek, a w postaci wolnej obficie występuje w osoczu krwi. Bierze udział w biosyntezie monosacharydów. Alanina wygładza i napina skórę.
Asparagina inaczej zwana kwasem asparaginowym redukuje poziom amoniaku w organizmie. Buduje barierę przeciwko immunologlobimom
i przeciwciałom układu immunologicznego. Ma duże znaczenie dla przemiany węglowodanów w energię mięśniową.
Cysteina syntetyzowana przez organizm. Ma w sobie siarkę, która działa
jak przeciwutleniacz. Powstaje z metioniny. Może wywołać powstawanie kamieni nerkowych jeżeli za mało podamy witaminy C, która zapobiega przed ich powstawaniem. Występuje m.in.w produktach mlecznych, jajach, mięsie, aloesie prawdziwym. Bierze udział w odtruwaniu organizmu.
Fenyloalanina jest jednym z 20 aminokwasów kodowych, będących budulcem większości naturalnie występujących białek. Jest ważnym składnikiem
w produkcji kolagenu, głównego włóknistego białka ustroju.
Fenyloalanina nie powinna być przyjmowana przez kobiety w ciąży
oraz cierpiące na nadciśnienie.
Glicyna jest najprostszym spośród 20 aminokwasów wchodzących w skład białek. Ludzki organizm potrafi syntetyzować glicynę, dlatego nazywa
się ją aminokwasem endogennym. Opóźnia zwyrodnienie mięśni poprzez dostarczanie dodatkowej keratyny. Bardzo ważna przy budowie czerwonych krwinek i dostarczaniu aminokwasów do organizmu, a także przy syntezie glukozy i keratyny - dwóch ważnych substancji dla produkcji energii.
Lizyna jest organicznym związkiem chemicznym, niepolarnym aminokwasem należącym do 20 aminokwasów białkowych, najbardziej rozpowszechnionych na Ziemi. Rola lizyny w organizmie. Jest niezbędna przy budowie białek, głównie w mięśniach i w kościach, istotna w okresie rozwoju. Wchłania wapń, poprawia koncentrację umysłową. Łagodzi objawy przeziębienia, grypy
oraz opryszczki. Obecna przy wytwarzaniu hormonów, przeciwciał, enzymów i przy budowie kolagenu. Jej niedobór skutkuje objawami zmęczenia
i rozdrażnienia, powoduje anemię i wypadanie włosów.
Metionina jest aminokwas kodowany zawierający siarkę, elektrycznie obojętny, występujący w dużych ilościach w kazeinie mlekowej i w białkach jaja. Należy do aminokwasów niezbędnych dla człowieka. Nie może
być syntetyzowany w organizmie człowieka i musi być dostarczany
z pożywieniem. Metionina uczestniczy w detoksykacji, czyli odtruwaniu organizmu. Reguluje proces keratynizacji naskórka, włosów i paznokci.
Hamuje wydzielanie łoju, zakwasza wydzieliny skórne działając przeciwtrądzikowo. Przyspiesza wzrost włosów i paznokci oraz regenerację skóry. Wzbudza też wyraźnie procesy regeneracji tkanki łącznej.
Prolina jest składnikiem wielu białek, wpływającym w znacznym stopniu
na ich strukturę trzeciorzędową. Prolina ma słodki smak (tak jak większość aminokwasów). Prolina odgrywa ważną role w budowie kolagenu, białka występującego w tkance łącznej i kościach. Kolagen w 21% składa
się z proliny i jej derywatu hydroxyproliny, i występuje także w innych tkankach. W trakcie tworzenia kolagenu część proliny przekształca
się w hydroksyproline, do tego procesu konieczna jest wit C.
Białka są to wielocząsteczkowe biopolimery zbudowane z reszt aminokwasów. Białka posiadają zdolność wiązania cząsteczek wody. Efekt ten nazywamy hydratacją. Nawet po otrzymaniu próbki suchego białka zawiera ona związane cząsteczki wody.
Do białek nierozpuszczalnych w wodzie należą tzw. białka fibrylarne, występujące
w skórze, ścięgnach, włosach (kolagen, keratyna) lub mięśniach (miozyna). Niektóre
z białek mogą rozpuszczać się w rozcieńczonych kwasach lub zasadach, jeszcze inne w rozpuszczalnikach organicznych. Do białek należą:
Kolagen główne białko tkanki łącznej. Posiada ono bardzo wysoką odporność na rozciąganie i stanowi główny składnik ścięgien. Jest odpowiedzialny
za elastyczność skóry. Ubytek kolagenu ze skóry powoduje powstawanie zmarszczek, w trakcie jej starzenia. Kolagen wypełnia także rogówkę oka, gdzie występuje w formie krystalicznej. Kolagen jest powszechnie stosowany w kosmetykach, zwłaszcza w kremach i maściach przeciw zmarszczkowych. Stosuje się go też jako wypełniacz w chirurgii kosmetycznej -
np. do wypełniania ust. Kolagen występuje w wielu tkankach organizmu zwierząt, a jego budowa jest zróżnicowana w zależności od funkcji i miejsca występowania. Generalnie rodzaje kolagenu dzieli się na 8 rodzajów:
- Typ I jest to najbardziej powszechnie występujący rodzaj kolagenu
w ludzkim organizmie. Jest obecny w tkance tworzącej blizny,
w ścięgnach i tkance łącznej kości.
- Typ II występuje w chrząstkach stawowych
- Typ III występuje w tkance tworzącej się z fibroblastów, w trakcie zabliźniania ran, zanim zostanie wytworzony kolagen typu I, kolagen ten z wiekiem zanika.
- Typ IV występuje w błonie podstawnej - mikrowłóknach międzytkankowych, tworzących cienkie membrany między różnymi tkankami organizmu
- Typ V śródmiąższowy - występuje na granicy tkanki tworzącej blizny
i tkanek na krawędzi blizn - występuje zawsze jako dopełnienie kolagenu typu I
- Typ VI odmiana typu V - spełniająca tę samą funkcję
- Typ VII występuje w tkance nabłonkowej, m.in w skórze
i na powierzchni tętnic
- Typ VIII występuje w śródbłonku - tkankach tworzących błony śluzowe i wnętrze żył i tętnic
- Typ IX, X, XI występują w chrząstkach - razem z typem II
- Typ XII występuje razem z typami I i III w wielu tkankach
Elastyna biogenne białko występujące w skórze będące wraz z kolagenem podstawowym składnikiem włóknistej tkanki łącznej. Dzięki ciągliwości
i sprężystości swoich włókien najdoskonalszy biologiczny elastomer. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie skóry, zapewniając jej odpowiednią elastyczność i rozciągliwość. Wykazuje działanie nawilżające. Stosowana zarówno w preparatach do pielęgnowania skóry jak i włosów.
Kolagen ma zastosowanie w kosmetyce w walce z cellulitem, rozstępami, oznakami starzenia się skóry i regeneracją naskórka. Kolagen pozyskiwany jest z ryb. Kolagen pozyskiwany
jest ze skór ryb. Rozróżniamy trzy rodzaje kolagenu przetworzonego kolagen grafitowy, kolagen szary i kolagen biały.
Caeramidy organiczne związki chemiczne z grupy lipidów obecne w warstwie rogowej naskórka. W skórze człowiekia zindentyfikowano 7 różnych ceramidów oznaczonych kolejno 1,2,3,4,5,6I,6II, które różnią się strukturą chemiczną
i polarnością decyduje o tym zachowanie w polu magnetycznym.
Głównym składnikiem ceramidów, są niezbędne, nienasycone kwasy tłuszczowe
w skrócie NNKT. Ceramidy w warstwie rogowej ściśle do siebie przylegają, zapewniając nieprzepuszczalną powłokę dla wody oraz decydują o elastyczności skóry i utrzymaniu jej stałej temperatury . Najgorsze działanie na ceramidy mają: mydło, detergenty, rozpuszczalniki. Ilość ceramidów zmniejsza się wraz z wiekiem, skóra
po 40 roku życia wcale ich nie produkuje.
Fitohormony czyli hormony roślinne, wykazują działanie na skórę, podobne
do hormonów ludzkich. Są bogatym źródłem izoflawonów, związków znanych
z silnych właściwości stymulujących metabolizm komórek skóry. Pobudzają regenerację naskórka oraz produkcje kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. Poprzez aktywację procesów odnowy komórkowej, wyraźnie wygładzają zmarszczki
i opóźniają procesy starzenia się skóry . Przeciwdziałają jej wiotczeniu, przywracają jędrność oraz poprawiają elastyczność naskórka.
Fitoestrogeny - są to organiczne związki chemiczne zawarte w roślinach, działające w organizmie ludzkim na podobieństwo estrogenów. Najczęstszym źródłem fitoestrogenów są produkty sojowe zwierające izoflawony, głównie genisteinę i daidzeinę. Fitoestrogeny są na ogół dobrze przyswajane
i wchłaniane. Czasami jednak w celu efektywniejszego ich wykorzystania, zamyka się je w liposomach, będących nośnikami biologicznie aktywnych substancji. Układy te łatwo pokonują barierę, jaką dla wielu substancji zawartych w preparacie kosmetycznym stanowi naskórek. Dzięki temu docierają one do głębszych warstw skóry, co w znaczący sposób zwiększa możliwość wykorzystania zamkniętych w nich związków, które biorą udział
w procesie odnowy komórek skóry
Saponiny jest to grupa związków chemicznych pochodzenia roślinnego należących do glikozydów. W ich skład wchodzą dwie części: aglikon - sapogenina (sapogenol) i glikon - sacharyd (cukier). Saponiny stosowane
są w preparatach kosmetycznych, na uwagę zasługują także saponiny steroidowe, pozyskiwane z dzikiego pochrzynu - rośliny rosnącej
w tropikalnych i subtropikalnych regionach świata (głównie w Meksyku). Źródłem aktywnych substancji są korzenie, a otrzymany z nich wyciąg
ma w Ameryce Południowej długą tradycję stosowania jako środek energetyzujący i regenerujący. Działa rozluźniająco na mięśnie gładkie, stąd czasami określany bywa mianem „korzenia kolkowego”. Dziki pochrzyn zawiera substancje o działaniu hormonalnym, podobnym do progesteronu,
a głównym składnikiem ekstraktu z pochrzynu jest diosgenina.
Flawonoidy - ą to związki pochodzenia roślinnego inaczej związki izofawonowe jest to grupa organicznych związków chemicznych, występujących w wielu roślinach, spełniających funkcje barwników, przeciwutleniaczy i naturalnych insekcytdów oraz fungicydów. Większość
z nich jest barwnikami zgromadzonymi w powierzchniowych warstwach tkanek roślinnych, nadając intensywny kolor i ograniczając szkodliwy wpływ promieniowania ultrafioletowego. . Związki te kontrolują aktywność enzymów oraz wpływają na podział i wzrost komórek. Stymulują produkcję kwasu hialuronowego, zapewniającego skórze odpowiednie nawilżenie
i elastyczność. Poza oddziaływaniem na swoiste dla hormonów ludzkich receptory, układy te charakteryzują się także bardzo silnymi właściwości antyoksydacyjnymi. Pełnią rolę zmiataczy wolnych rodników, hamują mutacje komórkowe i działają przeciwnowotworowo. Dzięki tym właściwościom, stosowane zewnętrznie w kosmetykach zapobiegają utlenianiu i uszkodzeniu błon komórkowych, hamują działanie enzymów, m.in. kolagenezy rozkładającej włókna podporowe skóry właściwej i wzmacniają naczynia krwionośne. Wykazują ponadto działanie kojące i przeciwzapalne.
Cytokininy to grupa regulatorów wzrostu i rozwoju roślin wśród których znajdują się hormony roślinne oraz substancje o działaniu podobnym
do hormonów roślinnych jednak nie występujące naturalnie w roślinach. Znanymi cytokininami są: zeatyna i kinetyna. Cytokininy są wytwarzane
w stożkach wzrostu pędów i korzeni. Układy te wywierają istotny wpływ
na procesy zachodzące w roślinach. Hamują one m.in. procesy starzenia, warunkują podziały komórkowe, przyspieszają kiełkowanie i rozwój pączków. Ich działanie bywa porównywane z funkcją hormonów, z tą różnicą,
że te ostatnie działają ogólnoustrojowo, natomiast cytokininy miejscowo.
Lipidy to liczna grupa związków organicznych o różnorodnym składzie i budowie, których cząsteczki zawsze zawierają długo łańcuchowe kwasy tłuszczowe, co nadaje im wspólną właściwość - złą rozpuszczalność w wodzie, natomiast dobrą
w rozpuszczalnikach organicznych. Do lipidów prostych należą triglicerydy - estry glicerolu z kwasami tłuszczowymi, stanowiące głównie materiały zapasowe (surowce energetyczne) organizmu, a u zwierząt także podściółkę i warstwę ochronną różnych narządów, woski naturalne - estry alkoholi z kwasami tłuszczowymi, tworzące warstwy chroniące przed nadmiernym parowaniem wody, a także estry sterolowe (kwasów tłuszczowych z cholesterolem), do lipidów prostych są często zaliczane wyższe kwasy tłuszczowe (których łańcuch zawiera 10 atomów węgla lub więcej), alkany, alkanole, karotenoidy i sterole związki te są zaliczane do lipidów ze względu na podobne zachowanie się w procesie przemiany materii oraz podobną rozpuszczalność.
Lipidy występują powszechnie w organizmach zwierzęcych i roślinnych i pełnią
tam najrozmaitsze funkcje. Współcześnie dzieli się je na:
prostaglandyny - obecne we krwi i będące podstawowym związkiem odpowiedzialnym za jej krzepnięcie
glicerydy - czyli estry kwasów tłuszczowych i gliceryny. Glicerydy dzieli
się jeszcze na:
glicerydy neutralne - mono-, di- i triglicerydy. Te ostatnie mają
też ogólną nazwę tłuszczów - glicerydy neutralne pełnią w organizmie funkcję transporterów i zasobników energii.
fosfoglicerydy - które posiadają silne własności amfifilowe i odgrywają istotną rolę w budowie błon komórkowy
Lipidy są to substancje tłuszczowe, niezbędne jako składniki kosmetyków ponieważ regulują równowagę wodno - tłuszczową skóry. Lipidy są konieczne
do prawidłowego nawilżenia skóry bowiem umożliwiają zatrzymanie wody, chronią przed jej niekontrolowaną utratą. Przeciwdziałają również szkodliwym wpływom środowiska.
Witaminy są związkami organicznymi o zróżnicowanej budowie, niezbędnymi
do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Brak i nadmiar witamin wywołuje różnorakie stany chorobowe. W kosmetyce największe znaczenie mają witaminy A, E, witaminy z grupy B i witamina C.
Witamina A najczęściej używana i mająca duże znaczenie w kosmetyce pielęgnacyjnej, bardzo ważna dla wyglądu skóry, rogowacenia naskórka, łamliwości włosów i paznokci i wiele innych problemów. Witamin A zapobiega procesowi starzenia, poprawia ogólną kondycję i pomaga
w utrzymaniu prawidłowego rozwoju naskórka. Wygładza i zmiękcza skórę, zwiększa jej elastyczność, poprawia jej koloryt, zapobiega utracie wody.
W sumie czynni skórę młodszą i ładniejszą. Retinol stanowi najaktywniejszą
z trzech postaci witaminy A. Skutecznie wygładza skórę, zmniejsza głębokość zmarszczek oraz zapobiega ich ponownemu powstaniu. Poprawia strukturę warstwy rogowej i wzmacnia funkcję ochronne skóry. Zapobiega
jej wysuszaniu, przywraca jędrność i elastyczność. Regulując procesy melanogenezy, rozjaśnia przebarwienia naskórka i likwiduje palmy słoneczne.
Witamina B2 inaczej ryboflawina. Działa z rozpuszczalną tyrozyną
w kosmetykach wzmagających opalanie. Uważa się, że przyspiesza działanie tyrozyny w kosmetykach do opalania. Działa na skórę przeciwzmarszczkowo
Witamina C ma działanie odtruwające i odczulające. Uszczelnia naczynia krwionośne. Witamina C jest konieczna do tworzenia się regenarcji kolagenu, odpowiedzialnego za jędrność i elastyczność skóry. Podobnie jak witamina E, jest przeciwutleniaczem i stymuluje przemianę materii komórkach skóry. Witamina C, kwas askorbinowy, odgrywa dużą rolę w utlenianiu komórkowym, zwłaszcza w utlenianiu tyrozyny i w procesach redukcji. Wzmaga odporność organizmu, jest niezbędna do utrzymania prawidłowego stanu tkanki łącznej, m.in. włosowatych naczyń krwionośnych. Witamina C zamknięta w specjalne otoczki kolagenowe nie ulega szybkiej inaktywacji. Hamuje aktywność enzymów. Powodujących niszczenie ścian naczynek krwionośnych, skutecznie wzmacnia je, obkurcza i zapobiega pękaniu. Wspomagając proces wytwarzania i regeneracji kolagenu, spowalnia starzenie się skóry. Rozjaśnia i poprawia koloryt naskórka. Ułatwia wchłanianie żelaza. Dzienne zapotrzebowanie człowieka na witaminę C wynosi 75 - 100mg.
Witamina D preparaty zwierające tą witaminę poprawiają napięcie skóry, wygładzają i uelastyczniają suchy naskórek. Naturalna witamina D zawarta jest w tranie, śledziach i żółtku jaj.
Witamina E zwana „witaminą młodości”, dodaje witalności, ochrania witaminę A i C przed nadmiernym utlenianiem. Jest odpowiedzialna
za powstawanie komórek naskórka, hamuje procesy starzenie się skóry, przywraca jej równowagę, chroni przed szkodliwym promieniowaniem UV, zapobiega silnemu utlenianiu lipidów w skórze. Witamina E przeciwdziała uwalnianiu się wolnych rodników, wspomaga utrzymanie elastyczności skóry, a tym samym zapobiega starzeniu się skóry i powstawaniu zmarszczek. Witamina E, tokoferol - rozpuszczalna w tłuszczach, antyutleniacz chroni komórki organizmu przed samoutlenianiem, ogrywa pewną rolę
w przenoszeniu elektronów w utlenianiu biologicznym - komórkowym.
Witamina H inaczej zwana biotyną witamina z grupy rozpuszczalnych w wodzie. Istotna dla prawidłowego funkcjonowania skóry i włosów. Bywa określana mianem Koenzymu R. Reguluje gospodarkę hydro-lipidową, wzmacnia działanie naskórka, wpływa na procesy związane z jego rogowaceniem. Normalizuje czynność gruczołów łojowych, przeciwdziała łojotokowemu zapaleniu skóry, zwiększa poziom jej nawilżenia. Zapobiega wczesnemu siwieniu włosów, ich przetłuszczaniu i wypadaniu.
Peptydy związki organiczne powstające przez połączenie cząsteczek aminokwasów wiązaniem peptydowym. Granica pomiędzy peptydem a białkiem nie jest dokładnie sprecyzowana, rozróżnienie jest oparte na masie cząsteczkowej klasyfikowanego związku. Za peptydy różni autorzy uważają poliaminokwasy o masie cząsteczkowej mniejszej od 5-10 tys. daltonów. Powyżej tej granicy związki takie zaliczamy
do białek.
Wśród peptydów wyróżnia się:
Oligopeptydy podrodzaj peptydów, złożony z 2 do 10 reszt aminokwasowych połączonych wiązaniami peptydowymi (tzw. wiązania amidowe). Do naturalnych polipeptydów należą m.in. glutation, niektóre antybiotyki oraz wazopresyna (tzw. adiuretyna) i oksytocyna. Wykazują wysoką zdolność tworzenia bariery ochronnej na skórze. Stymulują odnowę włókien białkowo- lipidowych skóry oraz przyspieszają procesy regeneracji naskórka. Chronią prezd transepidermalną utrata wody.
Polipeptydy jest to polimer zawierający w cząsteczce dużą liczbę reszt aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi -CO-NH-. Polipeptydy zawierające (umownie) ponad sto reszt aminokwasowych nazywa się. Polipeptydy zalicza się do kosmeceutyków, czyli produktów
o działaniu z pogranicza kosmetologii i farmakologii. Diagnozuje uszkodzenia na poziomie komórkowym i sygnalizuje rozpoczęcie procesów odnowy tkankowej w skórze właściwej. Stymuluje syntezę kolagenu , elastynyoraz polisacharydów. Wyraźnie wzmacnia struktury białkowo - lipidowe skóry.
Peptydy należą do grupy surowców kosmetycznych o aktywnym działaniu regeneracyjnym. Stymulują one między innymi proliferację, czyli mnożenie się komórek, oraz przyspieszają syntezę podstawowych składników strukturalnych zewnątrzkomórkowej macierzy. Mogą pełnić także rolę nośników mających zdolność przenoszenia różnorodnych substancji w głąb skóry. Peptydy, ze względu na swoją aktywność, przez długi okres stosowane były głównie w kosmetykach profesjonalnych sprzedawanych w gabinetach kosmetycznych i dermatologicznych. Obecnie coraz częściej można je także znaleźć pośród składników ogólnie dostępnych wyrobów regeneracyjnych. Peptydy sojowe należą do grupy substancji aktywnych, otrzymywanych na drodze biotechnologicznej. Stymulują wzrost fibroblastów oraz przyspieszają procesy regeneracyjne skóry. Doskonale spłycają zmarszczki i wygładzają naskórek.
Kwasy Owocowe powszechnie nazywane alfahydroksykwasami, często określane
są ogólnie przyjętym skrótem AHA, pochodzącym od angielskiej nazwy Alpha-Hydroxy Acid, są szczególnie zalecane w przeciwdziałaniu procesowi starzenia
się skóry, jako że wpływają na redukcję zmarszczek powierzchownych, poprawiając spoistość i zwartość skóry. Są czynnikiem determinującym lepsze nawilżenie
oraz elastyczność skóry. Doskonałe wyniki można uzyskać w leczeniu przebarwień skóry, rozstępów, trądziku oraz blizn potrądzikowych. Przy zwalczaniu cellulitu kwasy owocowe znajdują zastosowanie jako stymulatory mikrocyrkulacji,
jak i nośniki innych substancji aktywnych. Do najbardziej popularnych i najczęściej stosowanych w kosmetyce kwasów owocowych należą:
Kwas glikolowy - naturalny składnik, występujący w trzcinie cukrowej.
Jest najpopularniejszym przedstawicielem kwasów AHA. Ma dużą zdolność penetrowania, nie powoduje alergii, jest dobrze tolerowany przez skórę.
W preparatach stosowany jest w różnych stężeniach. W kremach kosmetycznych wykazuje silne działanie nawilżające, złuszcza powierzchownie warstwę rogową naskórka. Pobudza działanie fibroblastów, dzięki czemu wspomaga odnowę i regenerację skóry właściwej.
Kwas cytrynowy - występuje w owocach wpływa na rozjaśnianie cery.
Kwas mlekowy - zalicza się do grupy kwasów owocowych, występuje
w wielu roślinach i kiszonej żywności. W niewielkich ilościach znajduje
się w ludzkim organizmie biorąc udział w przemianach metabolicznych.
Jest szeroko stosowany, jako czynnik zakwaszający oraz w postaci soli sodowej, jako środek nawilżający. Kwas mlekowy działa eksfoliacyjnie - złuszczająco, co przyspiesza odnowę naskórka, wygładza skórę i poprawia
jej koloryt.
Kwas kojowy - substancje o udowodnionych właściwościach odbarwiających. Silny czynnik depigmentacyjny, zmniejszający syntezę melaniny. Blokuje aktywność tyrozynazy, dzięki czemu zapobiega nadmiernej pigmentacji. Składnik kosmetyków najnowszej generacji stosowanych do rozjaśniania plam i ujednolicania kolorytu skóry. Wykazuje też działanie antybakteryjne
oraz zapobiega powstawaniu wolnych rodników. Preparaty zawierające
ten składnik nie tylko rozjaśniają przebarwienia, ale również przeciwzmarszczkowo i nawilżająco.
Kwas migdałowy - jest kwasem alfa-hydroksylowym, otrzymywanym poprzez hydrolizę wyciągu z gorzkich migdałów. Jego cząsteczka
jest mniejsza od cząsteczki kwasu glikolowego. Kwas migdałowy jest częściowo rozpuszczalny w wodzie, natomiast całkowicie w alkoholu etylowym i izopropylowym. W zabiegach stosowany stężeniu 50%. Peeling kwasem migdałowym przynosi zadowalające efekty przy spłacaniu zmarszczek, w przypadku nieregularnych przebarwień, melazmy, hiperpigmentacji pozapalnych i piegów, w trądziku pospolitym, krostkowym, w zapaleniu mieszków włosowych, w terapii fotostarzenia. Zaleca się 6-8 zabiegów wykonywanych co 7-14 dni. Kwas migdałowy nie uwrażliwia skóry na słońce i dlatego może być stosowany przez cały rok, a także - ze względu na brak ryzyka wystąpienia przebarwień -osób z wysokim fototypem.
Wbrew nazwie, związki te występują w stanie naturalnym w przyrodzie
nie tylko w różnych owocach, ale także w warzywach, trzcinie cukrowej
i kwaśnym mleku.
Kofeina związek zaliczany do grupy alkaloidów purynowych. Jest głównym alkaloidem nasion krzewu kawowego. Stymuluje przemianę materii i przyczynia
się do usuwania złogów tłuszczu, a także ze względu na efekt drenażu tkanek działa wyszczuplająco i detoksykująco. Poprawia mikrokrążenie krwi w tkankach skóry, zwiększa jej sprężystość, nadaje skórze elastyczność i miękkość. Stosowana
w preparatach antycellulitowych i wyszczuplających przyspiesza proces lipolizy - rozkładu trójglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych, popularnie zwanym procesem spalania tłuszczu.
Alantoina pochodna mocznika, działająca regenerująco, przyspieszająca odnowę
i ułatwiająca gojenie uszkodzonego naskórka. Wykazuje silne właściwości łagodzące
i kojące. Zmniejsza pieczenie i zaczerwienienie skóry wrażliwej na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych. Ma działanie nawilżające, powoduje wygładzenie i zmiękczanie skóry. Preparaty z alantoiną polecane są do pielęgnacji cery wrażliwej, skłonnej do uczuleń i podrażnień. Wykorzystuje się ją także
w preparatach przeciwtrądzikowych, po opalaniu, dezodorantach, płynach do kąpieli, zasypkach, pudrach kosmetycznych.
Mukopolisacharydy związki zmniejszające możliwość podrażnień i uczuleń
oraz zwiększające odporność skóry na czynniki zewnętrzne. Przeciwdziałają
one powstawaniu cellulitu, gromadzeniu się tkanki tłuszczowej oraz mają pozytywny wpływ na prawidłowe krążenie krwi i limfy.
Wykazują działanie nawilżające. Występują w tkance łącznej połączeniu z białkami (kolagenem, i elastyną) nadają one skórze odpowiednią elastyczność i sprężystość, podtrzymują zewnętrzne warstwy skóry pełnią również funkcję łącznika naskórka
ze skórą właściwą. Pomagają zatrzymać wodę w skórze i przez to ją nawilżają.
Główny przedstawiciel to kwas hialuronowy - jego zawartość obniża się z wiekiem człowieka. Inne związki z grupy mukopolisacharydów to: chityna, chitozan.
Kwas hialuronowy jeden z podstawowych mukopolisacharydów wchodzących
w skład tkanki łącznej.Dzięki właściwościom wiązania dużych ilości wody warunkuje prawidłowe uwodnienie substancji międzykomórkowej tkanki łącznej. Stanowi naturalną barierę chroniącą tkanki przed infekcją bakteryjną. Kwas hialuronowy jest mukopolisacharyd łączący z sobą włókna kolagenowe
i elastynowe w skórze właściwej. Tworzy z wodą gęsty śluz lub żel. Kwas hialuronowy jest w stanie związać od tysiąca do czterech tysięcy razy więcej wody niż wynosi jego masa i z tego powodu jest stosowany w produktach kosmetycznych jako jeden z najbardziej wartościowych czynników nawilżających. Już 1% roztwór wodny kwasu hialuronowego ma właściwości żelujące. Kwas hialuronowy pełni funkcję nawilżacza w kosmeceutykach - wiąże wodę, chroni przed wysuszeniem, wygładza naskórek, wspiera właściwości ochronne. Produkty z kwasem hialuronowym można bezpiecznie stosować zimą, ponieważ,
w przeciwieństwie do kremów, w których czynnikiem nawilżającym jest woda,
nie wywołują teleangiektazji (rozszerzania naczyń krwionośnych). Kwas hialuronowy wykorzystywany jest równiez jako naturalny film, osłaniający warstwę rogową naskórka (przed wnikaniem w nią substancji chemicznych
i bakterii). Pełni również role nośnika tz. substancji ułatwiającej wprowadzenie innych składników preparatu w głąb skóry.
Chityna jest to polisacharyd glukozy); związek organiczny, z którego
są zbudowane szkielety stawonogów, czyli ich pancerze. Chityna jest wytwarzana przez hypodermę, czyli nabłonkowy oskórek. Substancje bardzo zbliżone
do chityny występują również u ramienionogów, mszywiołów i mięczaków,
a ponadto w ścianach komórkowych grzybów.
Chemicznie chityna ma podobną strukturę do celulozy.
Chemicznie do chityny jest podobna tunicyna.
Chitozan substancja organiczna, polisacharyd, pochodna chityny. Produkowany
w procesie chemicznej deacetylizacji chityny.
Z uwagi na swoje specyficzne właściwości, zwłaszcza chemiczne, molekularne, nadcząsteczkow i biologiczne stanowi przykład polimeru o szerokim zastosowaniu. Mikrokrystalicznym chitozan charakteryzuje się szeregiem właściwości użytkowych: wysoką wartością wskaźnika wtórnego pęcznienia, zdolnością do tworzenia błon polimerowych bezpośrednio z zawiesiny, wysoką adhezyjnością, kontrolowaną bioaktywnością, a zwłaszcza działaniem antybakteryjnym, biozgodnością i nietoksycznością, wysoką stabilnością w postaci zawiesiny, dobrą mieszalnością z szeregiem substancji w tym polimerami, dużą reaktywnością chemiczną, dużą pojemnością sorpcyjną oraz zdolnościami chelatującymi.
Kwas ursolowy jest to substancja otrzymywana metodą nanotechnologii. Wykazuje wysoką biodostępność i aktywność biologiczną. Zapobiega degradacji trójwymiarowej sieci włókien białkowych i utrzymuje strukturę tkankową na poziomie skóry młodej. Opóźnia procesy starzenia, redukuje głębokość zmarszczek oraz wyraźnie wygładza naskórek.
Kwas salicylowy związek z grupy beta-hydroksykwasów. Reguluje odnowę komórkową, działa złuszczająco, usuwa zewnętrzne warstwy naskórka przyczyniając się do jego regeneracji i odnowy. Działa bakteriobójczo i przeciwzapalnie, stosowany w preparatach złuszczających, przeciwtrądzikowych
Gliceryna jest to alkohol wielowodorotlenowy o silnych właściwościach higroskopijnych, jeden z najstarszych czynników wykorzystywanych do nawilżania skóry. Przyciąga wodę z otoczenia, zatrzymując wilgoć w warstwie rogowej naskórka, dzięki czemu w sposób widoczny go nawilża. Penetruje do głębszych warstw skóry, gdzie ułatwia długotrwałe, efektywne związanie wody (nawet do 24 godzin). Wyraźnie poprawia elastyczność i miękkość skóry.
Proteiny mleczne wyselekcjonowany kompleks protein mlecznych bogaty
w aminokwasy, witaminę B6 H - Biotynę. W tłustych partiach skóry zmniejsza wydzielanie serum, a w suchych zapewnia jej nawilżenie. Stymulując podziały
i różnicowanie komórek przyspiesza proces odnowy naskórka oraz zapobiega utracie elastyczności.
Enzymy są to biokatalizatory o specyficznym działaniu, regulujące metabolizm komórek i tkanek. Układy zbudowane z części białkowej (apoenzymu) i grupy prostetycznej (koenzymu). Umożliwiają przebieg większości reakcji zachodzących
w żywych organizmach, w tym także w skórze. Najczęściej stosowane są enzymy pochodzenia roślinnego. Umożliwiają lub przyspieszają określone procesy chemiczne. Powodują odnowę komórkową, neutralizują szkodliwe produkty przemiany materii. Dezaktywują wolne rodniki, rozkładają i usuwają uszkodzone utlenianiem proteiny
i lipidy. Odgrywają istotną rolę w fizjologii skóry właściwej, biorąc udział
w metabolizmie tkankowym.
Koenzym Q10 znany również jako ubichinon. Jest to substancja witaminopodobna.. Jest naturalną substancją występującą w każdej komórce organizmu ludzkiego, niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów energetycznych. Nazywamy „eliksirem młodości” pełni rolę katalizatora wymiany tlenowej, zachodzącej w komórkach. Działa regenerująco, stymuluje procesy odnowy naskórka i odtwarza białka strukturalne skóry. Wyraźnie wygładza i spłyca zmarszczki. Rewitalizuje, wzmacnia skórę oraz zapobiega jej wiotczeniu
Subtylizyna jest bioaktywnym enzymem typu proteaz o skutecznym działaniu keratlitycznym. Stabilizowana z wykorzystaniem nowoczesnych technik krystalizacji jest odporna na rozkład hydrolityczny. Złuszcza martwe komórki naskórka i wykazuje intensywne działanie nawilżające. Wyraźnie wygładza zmiękcza oraz przywraca skórze zdrowy koloryt. Ułatwia wnikanie substancji aktywnych w głębsze warstwy skóry.
Flawonoidy - żółte barwniki organiczne rozpuszczalne w wodzie, występujące
w wakuolach komórek roślinnych, nadające barwę różnym częściom roślin. Występują w liściach, kwiatach, owocach, gdzie mogą wywierać wpływ nie tylko na ich kolor,
ale także na smak. Należą do nich m. in. rutyna, kwercetyna, hesperydyna. Czasami określane mianem witaminy P. Występują m. in. w owocach cytrusów, dzikiego bzu czarnego, gryce zwyczajnej i innych roślinach. Zaliczane do grupy skutecznych antyoksydantów. Chronią przed utlenianiem lipidy, zabezpieczają przed destrukcją DNA, regulują poziom cukru w komórkach. Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne (hamują uwalnianie histaminy) oraz przeciwmutagenne.
Są czynnikiem ochronnym w stosunku do naczyń kapilarnych. Stabilizują witaminę C wpływając korzystnie na biosyntezę kolagenu, a zatem także na poprawę stabilności tkanki łącznej. Są doskonałym, naturalnym filtrem promieniochronnym, zwłaszcza wobec uszkadzających skórę właściwą promieni UVA.
Fitosterole - związki pochodzenia roślinnego wzmacniające barierę naskórkową, hamujące utratę wody, działające ochronnie i nawilżająco. Wykazują silne działanie przeciwzapalne, regenerująco-kojące, przeciwalergiczne i immunostymulujące.
Garbniki - związki naturalne, odznaczające się zdolnością do trwałego wiązania
z proteinami. Działają ściągająco, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie. Z białkami skóry tworzą na jej powierzchni warstwę ochronną, dzięki czemu zmniejszają uczucie pieczenia i swędzenia. Znajdują zastosowanie w preparatach do kąpieli, szamponach, lotionach, mydłach, kremach i maseczkach przeznaczonych do pielęgnacji skóry tłustej, łojotokowej.
Szybkość starzenia skóry zależy w dużej mierze od czynników wewnętrznych - endogennych. Wraz z wiekiem zahamowaniu ulegają mechanizmy regulujące procesy metaboliczne skóry. W naskórku następuje stopniowy zanik błony podstawnej, spowolnieniu ulegają podziały komórkowe, zakłóceniu ulega proces jego keratynizacji. W skórze właściwej zmiany te dotyczą głównie syntezy jej podstawowych elementów strukturalnych: kolagenu, elastyny, mukopolisacharydów. W efekcie obserwuje się zmniejszenie spójności między połączeniami skórno-naskórkowymi, osłabienie sprężystości i elastyczności skóry, powstawanie zmarszczek. Nieobojętne dla procesu starzenia są jednak także czynniki zewnętrzne. Bardzo często bywa on przyspieszany poprzez działanie szkodliwych czynników zewnętrznych, związanych z promieniowaniem słonecznym czy też rosnącym skażeniem środowiska. Szczególnie dotyczy to dużych aglomeracji miejskich. Dlatego tak ważne
jest stosowanie preparatów z substancjami aktywnymi biologicznie, które mają ogromny wpływ na naszą skórę.
Bibliografia:
- „Kosmeceutyki” J. S. Dover, Z. D. Draelos; wyd Urban & Partner 2006
- „Kosmetyka. Przewodnik po substancjach czynnych i Pomocniczych” E. Fink; wyd. Medpharm 2007
- Encyklopedia PWN wyd Naukowe PWN 2006
- „ Kosmetyka stosowana” J. Dylewska - Grzelakowska; wyd. WSiP 2007
-http://www.spapartners.pl/index1.html?http%3A%2F%2Fwww.spapartners.pl%2Fencyclopedia.html
- Ulotki informacyjne firmy Ziaja PRO
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Chitozan
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Mukopolisacharydy
- http://www.kosmetyka.eu/kosmetyka.htm
Kamila Dachtera
II A
Cosinus