teoria potrzeb Maslowa

r�d�o: Opracowanie w�asne na podstawie literatury przedmiotu

Potrzeby fizjologiczne - to podstawowe potrzeby przetrwania, zaspokojenia g�odu, wody, tlenu, snu czy biologicznego funkcjonowania cz�owieka. Potrzeby te zaspokajane s� w organizacji poprzez zapewnienie odpowiedniego poziomu p�ac oraz œrodowiska pracy.

Potrzeby bezpiecze�stwa - to potrzeby œrodowiska psychicznego i emocjonalnego. Obejmuj� one mi�dzy innymi takie elementy, jak zapewnienie sobie bezpiecze�stwa czy �ycia wolnego od trosk materialnych, jak r�wnie� potrzeba stabilnoœci, ochrony, porz�dku, sprawiedliwoœci czy wyeliminowania zagro�e�. W organizacji zaspokojenie tych potrzeb nast�puje mi�dzy innymi w momencie ci�g�oœci zatrudnienia, odpowiedniego programu œwiadcze� socjalnych czy emerytalnych.

Potrzeby afiliacji - to potrzeby odnosz�ce si� do relacji cz�owieka z otoczeniem. S� to potrzeby nawi�zywania bliskich kontakt�w z ludŸmi; obejmuj� mi�dzy innymi potrzeb� mi�oœci, przyjaŸni, przywi�zania, akceptacji. Potrzeby te w wi�kszoœci zaspokajane s� przez rodzin� i najbli�szych znajomych, jednak�e r�wnie� œrodowisko organizacyjne mo�e odgrywa� w ich zaspokojeniu do�� rol�. PrzyjaŸnie w pracy czy poczucie przynale�noœci pozytywnie wp�ywa na efektywnoœ� pracy ludzi. Niezaspokojenie potrzeb z tego poziomu mo�e doprowadzi� do zamkni�cia si� w sobie czy samotnoœci, co niekorzystnie odbije si� na funkcjonowaniu cz�owieka oraz jego efektywnoœci.

Potrzeby szacunku i uznania - to potrzeby zyskania uznania we w�asnych oczach i oczach innych ludzi. Na tym poziomie nie wystarczaj� uczucia bliskich, wa�ne jest, aby inni dostrzegali nasz profesjonalizm i doceniali go. Potrzeby te mog� by� zaspokojone w organizacji mi�dzy innymi poprzez publiczne pochwa�y ze strony kierownictwa, uznanie w zespole. R�wnie� ambitne i interesuj�ce zadania delegowane przez kierownictwo mog� by� elementami zaspokajaj�cymi potrzeby tego poziomu.

Potrzeby samorealizacji - to potrzeby wynikaj�ce z d��enia jednostki do zajmowania si� tym, do czego czuje powo�anie; do zaspokajania w�asnych ambicji. To potrzeby zwi�zane z pe�nym wykorzystaniem w�asnego potencja�u i osi�ganiem cel�w, kt�re przynosz� satysfakcj�. Potrzeby te daj� nam mo�liwoœ� ci�g�ego indywidualnego doskonalenia. S� to potrzeby, kt�re nigdy nie b�d� w 100% zaspokojone. Wynika to z faktu, i� ambicje ludzkie nie maj� granic. Zaspokajaj�c jedn� potrzeb�, ci�gle pojawiaj� si� kolejne stanowi�ce o rozwoju jednostki. Potrzeby tego poziomu zaspokajane s� w g��wnej mierze przez dzia�ania indywidualne. W œrodowisku organizacji przyczyni� si� mo�e do tego mo�liwoœ� uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji czy zdobywania nowych umiej�tnoœci, co z kolei mo�e by� Ÿr�d�em poczucia przez pracownika otwartej drogi do awansu.

Maslow twierdzi, �e je�eli nie zostan� zaspokojone potrzeby rz�du ni�szego, to nie mo�e by� mowy o zaspokojeniu potrzeb rz�du wy�szego. O zachowaniu cz�owieka w g��wnej mierze decyduj� potrzeby ni�szego rz�du. Je�eli nie s� one zaspokojone, dominuj� nad pozosta�ymi potrzebami, spychaj�c je na dalszy plan. Opisuje to szczeg�owo prawo homeostazy, na kt�rym Maslow opiera swoj� teori�. Prawo to m�wi o d��eniu cz�owieka do r�wnowagi potrzeb ni�szego rz�du. Je�eli potrzeby te nie zostan� zaspokojone, to cz�owiek traci r�wnowag� organizmu. R�wnowag� przewraca dopiero zaspokojenie tych potrzeb. One stanowi� dla niego Ÿr�d�o motywacji. Je�eli potrzeba ni�szego rz�du zostanie zaspokojona, to przestaje ona by� motywatorem. Z kolei motywator do zaspokojenia potrzeb wy�szego rz�du okreœla prawo wzmocnienia. Cz�owiek zaspokajaj�c te potrzeby odczuwa przyjemnoœ�, dlatego te� b�dzie d��y� do jeszcze lepszego zaspokojenia ich .

Z biegiem czasu Maslow rozszerzy� swoj� teori� o podzia� na potrzeby dw�ch typ�w:
- potrzeby typu D (deficiency)
- potrzeby typu B (being)

Jak podaje Jerzy Kulczycki, „pierwsze s�u�� uzupe�nianiu naturalnych brak�w powstaj�cych w wyniku dzia�alnoœci cz�owieka, drugie zaœ jego rozwojowi i doskonaleniu. Zaspokojenie potrzeb D prowadzi do redukcji napi�cia motywacyjnego, niezaspokojenie do schorze�. Zaspokojenie potrzeb B, zwanych te� przez Mas�owa „metapotrzebami”, wzbogaca osobowoœ�, ale bywa Ÿr�d�em wzrostu napi�cia. Niezaspokojenie potrzeb B prowadzi natomiast do metachor�b” (depresja, nerwice egzystencjalne), b�dŸ do „metapatologii” (apatia, alienacja, cynizm) .”

Teoria Maslowa wywar�a ogromny wp�yw na p�Ÿniejsze badania z zakresu tematu motywacji. Krytycy zarzucaj� Maslowowi uproszczone podejœcie: nie wszyscy ludzie - ich zdaniem zaspokajaj� potrzeby w podanej kolejnoœci. Uwa�aj� r�wnie�, �e niekt�re czynniki mog� zaspokaja� wiele potrzeb - na przyk�ad pieni�dze, kt�re mog� by� te� przez niekt�rych traktowane jako wskaŸnik personalnej wartoœci. Kwesti� do zastanowienia si� jest r�wnie� kolejnoœ� wyst�powania poszczeg�lnych potrzeb. Nie zawsze u wszystkich pracownik�w wyst�puje pi�� poziom�w potrzeb, a jeœli ju� wyst�puj�, to nie zawsze przyjmuj� hierarchi� zaproponowan� przez Maslowa.

Literatura:
1.L. Kozio�, A. Piechnik-Kurdziel, J. Kope�, Zarz�dzanie Zasobami Ludzkimi w firmie, Teoria i praktyka, Wydawnictwo „Biblioteczka Pracownicza”, Warszawa 2000
2.Internetowe zasoby miesi�cznika „P�aca”, nr 1/2001, www.placa.pl/motyw4.html
3.A. Gick, M. Tarczy�ska, Motywowanie pracownik�w, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999
4.Jerzy Kulczycki, Wyzwania psychologii humanistycznej, Konspekt, Pismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie, nr 18, wiosna 2004