Po co ogrodowi pałac
W średniowieczu - ogród znajdował się poza obszarem rezydencji, zamku, nie miał kompozycyjnego związku z pałacem. Zachowana jest wież widokowa. Ogród symbolizował raj, miejsce absolutnej świętobliwości. Pałac to obraz ziemskiego świata. Patrzenie z zamku na ogród miało powodować chęć znalezienia się w ogrodzie - raju. Ogród był wskazaniem aby człowiek wybierał dobro i szlachectwo żeby znaleźć się w raju. Patrząc z ogrodu na zamek chcemy czuć się bezpiecznie. Zamek odzwierciedla hierarchie, mamy czuć wtedy ze ktoś czuwa nad naszym bezpieczeństwem. W średniowieczu roślinność sprowadzano do wnętrz.
Renesans - Krobielowice - nastąpiło połączenie ogrodu i pałacu. Elewacja rezydencji stanowiła ścianę wnętrza ogrodu. Zamykała z jednej strony ogród. Ogród był na rzucie kwadratu (kwaterowy-podzielony na kwatery). Kwatery były ogrodzone niestrzyżonym żywopłotem. Ogród miał kompozycje otwarta. Pałac i ogród są w miarę harmonijne, żaden z elementów nie dominuje.
Barok - kompozycja osiowa, znajdują się aleje, bramy, kordygarty, oficyny, przeddziedziniec, dziedziniec, rezydencja, tarasy, salon ogrodowy ogrodzony boskietami lub bindażem, brama. Wszystkie elementy są wkomponowane. Pałac stanowi pewne zamkniecie osi, elewacja pałacu stanowi scenografie dla wystaw przypałacowych.palac jest scena, tłem teatralnym
Wiek XVIII i XIX - budynek był ukrywany pod roślinnością pnącą, nie ma w ogrodzie kompozycji geometrycznej, jest kompozycja swobodna, partery wodne to stawy, kanały wodne to strumyki lub rzeki. W pałacu architektura palladiańska (geometryczna). Park swobodny, malowniczy, krajobrazowy. Pojawiają się małe pawilony ogrodowe, które przejmują niektóre funkcje rezydencji: jadalnia, sypialnia. Ogród przejął role pałacu jest dominujący. Zmieniano formę pałacu, różnicowano go, zmieniano elewacje, dobudowywano wieże, wykuwano lodżje, różnicowano wysokości dachów, różnicowano materiał. Budynek sprawiał wrażenie dynamicznego, bardzo malowniczego. Wprowadzono kompozycję strefową: I strefa - bogato występujące elementy geometryczne, kobierce, rabaty, pojawiają się schody, tarasy i roślinność kubłowa, II strefa - znajduje się tu park ukształtowany swobodnie, pawilony, świątynie, pomniki, inskrypcje, kapliczki - elementy ingerencji człowieka, III strefa - krajobraz naturalny, przejście z parku do krajobrazu nie powinno być widoczne, odczuwalne, takie parki i pałace budowano w obrębie dużych lasów, gór lub jezior.
Parki zdrojowe: domy zdrojowe, pijalnie wód, pawilony kąpielowe, kryte galerie, hale spacerowe, miejsca gdzie kuracjusze mogą spacerować. Budowano budynki długie i przeszklone.
Parki publiczne: przejęły funkcje ogrodu dworskiego jest zachowana równowaga pomiędzy światem architektury a naturą.
Parki miejskie: restauracje, gospody, teatry, sale koncertowe, ujeżdżalnie, korty tenisowe, baseny, usytuowane wokół szpitali i szkół. Powróciły w XIX wieku.
3 strefowość:
1. płaski odsłoniety tern na którym organizowano ogród kwiatowy, było to poddane ścisłym regułom geometrycznym, powrócono do roslin strzyżonych , kubłowych, miały się one znajdować dookoła rezydencji w 1 strefie.
2. park swobodny z bogatą architekturą, mało ingerencji człowieka
3. autentyczny krajobraz zewnętrzny, granice miały być nieuchwytne. przechodziło się w autentyczny las, niezmieniony krajobraz.
Śląskie ogrody
Ogród medyczny - tradycja zakonna ogrody zielne, przenoszono je do uniwersytetów.
Cechy typowe dla ogrodów śląskich:
* zainteresowanie botaniczne (roślinność egzotyczna, południowa, kolekcje botaniczne, drzewa. Ogrody śląskie dzielono na 3 części: 1-ozdobną, 2-wypoczynkowa, 3-użytkową: sady i ogrody warzywne
* ewolucja od kompozycji 3 częściowej do jednorodnej (jednoczęściowej, niepodzielonej) - ogród ozdobny nie był tworzony dla gości tylko jako azyl dla właściciel. Ta ewolucja kończy się na baroku, nad rzeka znajdowały się łaźnie i sale kąpielowe.
* Pawilon ogrodowy - LUSTHAUS służył jako jadalnia lub belweder. Belweder miał 2 kondygnacje, 1 do oglądania ogrodu a 2 to jadalnia. Belweder może być usytuowany centralnie, lub na końcu osi, lub na rogach, na dachu belwederu usytuowane były tarasy. Obok belwederu często budowane były szklarnie, które w XVIII wieku przejęły role pałacyków letnich.
* Silny związek z funkcjami gospodarczymi - dziedziniec folwarczny, folwark - miejsce działalności gospodarczej, folwark bezpośrednio sąsiadował z dziedzińcem pałacowym
* Elementy wodne - woda spełniała różnorodne funkcje, stanowiła ogrodzenie. Kwestia melioracyjna, zachowanie poziomu wód gruntowych, walory artystyczne. Rozbudowanych kanałów nie było ani we Francji ani we Włoszech, uzupełnienie kompozycji.
Ampelografia to nauka o winoroślach i winnicach
Znaczenie góry winnej na Śląsku: pawilon ogrodowy na szczycie był domem gospodarczym ogrodnika zajmującego się winnicą, lub pawilony nastawione na użytkowanie właściciela, albo spełniały rolę belwederu. Bardzo często obok takiego pawilonu znajdowała się świątynia która łączyła symbolikę religijną.
Ogród dworski
Źródła dzielimy na:
- ikonograficzne: rysunek, malarstwo, pocztówka, fotografie
- mapy: opisując założenie dwuwymiarowo
- pisane: opisy, poradniki, czasopisma ilustrowane, czasopisma fachowe i specjalistyczne, prasa codzienna, lokalna (opisy konkursów)
- książki: wzorniki architektoniczne, podręczniki, prace teoretyczne
9 cech ogrodu- początek projektowania:
1. otoczenie krajobrazu,
2. łatwośc dostepu
3. klimat
4. kształt i gatunek gleby
5. osłony: drzewa i widoki
6. wody
7. budowle
8. malownicze ozdoby
9. środki pieniężne
ogrodzenia: a) naturalne: żywopłoty niestrzyżone, ogrody o kompozycji zamkniętej b) sztuczne
podjazd: a) na wprost nakierowany na pałac b) faliście (aleja) gdzie podróżnik po drodze oglądał widoki.
Podjazd poprzedza aleja: graby, lipy, dęby, kasztanowce, jesiony, klony. Aleje były jednorzędowe lub wielorzędowe. Sadzone były drzewa długowieczne lub modne (topola włoska) lub drzewa owocowe (czereśnie, jabłka)
Na trawnikach znajdowały się kwietniki, roślinność kubłowa.
Salon ogrodowy: z jednej strony granica była elewacja rezydencji a z drugiej aleje, szpalery, żywopłoty, skupiska nieregularnie sadzonej roślinności. W salonie znajdowały się konstrukcje drewniane, tunele, klomby, solitery, pergole. Solitery: kasztany, platany, buki, drzewa iglaste szczególnie atrakcyjne.
Architektura towarzysząca: altany (drewniane, ażurowe konstrukcje, kaplice, szklarnie, oranżerie, belwedery, samotnie) miały one znaczenie emocjonalne. Praktycznie były to mauzolea, kaplice grobowe. Przy kaplicach rosła roślinność cmentarna: bluszcz, pnącza, które dawały zacienienie altany, tworzyły elewacje pałaców. Elewacje poprzedzały konstrukcje drewniane - pergole.
Oranżerie i szklarnie funkcjonowały jako miejsce do przyjmowania gości, do wyprawiania bali ale również do hodowli i uprawy roślin. Pojawia się określenie ogrodów zimowych. Dużo jest roślinności kubłowej. Pojawiają się ogrody monotematyczne (różanki, rozaria)