Klasycyzm w muzyce
Klasycyzm rozwinął się w wieku XVII we Francji, w nawiązaniu do wzor-ców antycznych i filozofii Kartezjusza (racjonalizmu). Reguły sztuki klasycyzmu i podstawowe zasady estetyki zawarte zostały w programowym dziele M. Boileau „Sztuka poetycka” (1474). Za główny cel sztuki i główną kategorię estetyczną Boileau uznał poszukiwanie prawdy i piękna, podejmowane jako wartości absolutne, dające się uzasadnić rozumowo. Teoria klasycyzmu od-woływała się do antyku, postulowała naśladowanie natury przez sztukę, określała reguły i zasady budowy dzieła literackiego (zasada decorum, nakaz harmonii i umiaru, zasada trzech jedności, teoria trzech jedności, teoria trzech stylów). Najwybitniejszymi przedstawicielami klasycyzmu w literaturze byli Fran-cuzi: P. Corneille, J. Racine, Molier i La Fontaine. W muzyce zasłynęły swą wdzięczną kompozycją takie sławy jak Ludwik van Beethoven, Wolfgang Amadeus Mozart, czy też Joseph Haydn. Klasycyzm polskiego oświecenia tworzy literaturę zaangażowaną w sprawy kraju, przypisuje poezji cele utyli-tarne (użytkowe) wraca do ideałów starożytnych.
Muzyka
W historii muzyki mianem klasycyzmu określa się okres około 1760 - 1820. Niekiedy uznaje się, że został on zapoczątkowany około 1720 i włącza się do niego również szkoły przedklasowe (berlińską, mannheimską, starowiedeńską, a także późnych klawesynistów francuską). Reforma operowa Ch. W. Glucka i działalność kompozytorów francuskich czasów rewolucji; rozkwit homofonii, form symfonicznych, kameralnych, solowych - to urozmaiciło całokształt klasycyzmu. Epoka ta rozwinęła się we Francji, lecz zwłaszcza w Wiedniu, tzw. klasycy wiedeńscy: J. Haydn, W.A. Mozart i L. van Beethoven zaczęli tworzyć wspaniałe działalności kompozytorskie, czarującą poetycką muzykę. Ich praca była przygotowana w muzyce instrumentalnej przez szkołę mannheimską i starowiedeńską, w dziedzinie opery zaś, którą rozwinął najpełniej Mozart, przez ośrodki francuskie, włoskie (późna szkoła neapo-litańska) i niemieckie (singspiel).
W klasycyzmie uformował się ostatecznie funkcyjny system dur - moll, została wzbogacona wydatnie faktura instrumentalna, zwłaszcza orkiestrowa (sprecyzowanie składu orkiestry symfonicznej), ściśle związana z formą dzieła. Nowe środki harmoniczne i fakturalne (homofonia), a także zasada budowy okresowej (okres muzyczny) i pracy tematycznej (tzw. przetworzenie) doprowadziły do wykształcenia głównej formy muzycznej w klasycyzmie - cyklu sonatowego, który stał się podstawą wszystkich zasadniczych gatunków klasycznych muzyki instrumentalnej (sonata, symfonia, koncert, kwartet smyczkowy). Nastąpił także bujny rozwój formy wariacyjnej. W Polsce na okres klasycyzmu (nieco opóźniony w stosunku do klasycyzmu zachodnio - europejskiego) przypadają początki muzyki symfonicznej (A. Milwid, W. Dankowski), operowej (M. Kamieński, J. Stefani) i fortepianowej (M. K. Ogiński, M. Szymanowska). Tendencje klasycyzujące były żywotne w XIX wieku. W szkołach narodowych (np. w Rosji), odżyły w drugiej połowie XIX wieku w twórczości J. Brahmsa i M. Regera, w XX wieku, zaś stały się punktem wyjścia neoklasycyzmu.
W następstwie rewolucji francuskiej w 1789r. oraz wojen napoleońskich w całej Europie zapanował chaos. Zawirowaniom w polityce i niepokojom społecznym towarzyszyły radykalne przemiany w świecie sztuki, która na przełomie XVIII/XIX wieku żegnała się z erą klasycyzmu, jednocześnie wchodząc w okres romantyzmu.