KLASYCYZM W MUZYCE - PODSTAWOWE WIADOMOŚCI

 

 

Barokowy (wł. barocco - napuszony, dziwaczny):

• bogaty, pełen przepychu i ornamentów, błyskotliwy, ozdobny, patetyczny, emocjonalny, dynamiczny, ekspresyjny, teatralny

• przerost formy nad treścią.

• melodia powstaje na zasadzie „snucia motywicznego”

 

Klasyczny (łac. classicus - doskonały):

• doskonały, tradycyjny, nawiązujący do wzorów antycznych, trwały, nieprzemijający, harmonijny, przejrzysty, zwięzły, proporcjonalny, symetryczny, wzorcowy, idealny, typowy,

• równowaga formy i treści

• budowa okresowa melodii (motyw-fraza-zdanie-okres)

 

 

Po barokowym przepychu, bogactwie, upodobaniu do kontrastów zwrócono się ponownie w stronę wzorów klasycznych, to znaczy w kierunku przejrzystości, symetrii i równowagi w stosowaniu środków artystycznych.

Kompozytorzy odeszli od skomplikowanych technik polifonicznych, preferując znacznie bardziej klarowną pod względem strukturalnym muzykę homofoniczną.

Wielkim centrum muzyki klasycznej stał się Wiedeń, dzięki tworzącym tam trzem wybitnym kompozytorom, tzw. klasykom wiedeńskim:

• Józef Haydn (1732—1809),

• Wolfgang Amadeusz Mozart (1756—1791)

• Ludwig van Beethoven (1770—1827).

 

Formy i gatunki muzyczne, uprawiane w klasycyzmie:

• rondo

• wariacje

• allegro sonatowe

• sonata

• kwartet smyczkowy

• symfonia

• koncert

• opera

 

Podstawowa forma klasyczna to czteroczęściowy układ (cykl) sonatowy o następującej budowie:

1. część szybka (allegro) - w formie sonatowej

2. część wolna - w formie:  ABA, wariacji lub ronda

3. część umiarkowana - menuet lub scherzo

4. część bardzo szybka (finał) -  w formie: rondo, forma sonatowa lub wariacje

 

Na układzie sonatowym (4-częściowym) oparte są nastepujące utwory:

1.      Kameralne:

• Sonata - na jeden instrument (np. sonata fortepianowa, sonata skrzypcowa)

• Trio, kwartet smyczkowy, kwintet fortepianowy, kwintet dęty itp. Taki utwór przyjmuje wtedy nazwę od wielkości i składu wykonującego go zespołu.

 

2.      Symfoniczne:

• Symfonia - utwór na orkiestrę symfoniczną.

• Koncert instrumentalny - utwór na instrument solowy z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej (np. koncert fortepianowy) -  posiada tylko 3 części - bez menueta lub scherza.

Allegro sonatowe - I część cyklu sonatowego, najdoskonalsza forma wykształcona przez klasyków. Składa się z trzech zasadniczych odcinków:

1. Ekspozycja - prezentacja dwóch kontrastujących tematów w odmiennych tonacjach, zwykle połączonych łącznikiem. Temat 1 jest żywy, dynamiczny; odpowiedzią jest Temat 2 - stonowany i bardziej melodyjny.  Pomiędzy tematami występuje łącznik, który ma za zadanie przygotować wejście tematu 2.  Ekspozycję kończy epilog. Ekspozycja (zwłaszcza w większych dziełach) przeważnie jest powtórzona.

2. Przetworzenie - Następuje tu przetwarzanie tematów. Kompozytor wykorzystuje fragmenty: obu tematów, tylko jednego tematu, łącznika bądź epilogu. Istotą przetworzenia jest kulminacja napięcia dramatycznego.

3. Repryza - występują w niej tematy 1 i 2, oba w tej samej tonacji. Zakończona jest zwykle codą. W koncertach, przed codą często występuje kadencja wirtuozowska - popis umiejętności solisty.

Forma sonatowa często porównywana jest z trzyaktowym dramatem klasycznym.

1. W jakich latach obowiązywał klasycyzm w muzyce

	1700 - 1800
	1750 - 1800
	1750 - 1820

2. Jakie miasto było muzyczna stolicą Europy

	Paryż
	Wiedeń
	Rzym

3. Ilu było kompozytorów nazwanych przez historię "klasykami wiedeńskimi"

	2
	3
	4

4. Klasykami wiedeńskimi byli

	J. Haydn, W. A. Mozart, L. v Beethoven
	M. K. Ogiński, K. Kurpiński, M. Kamieński, J. Stefani
	J.S. Bach, A. Vivaldi

5. Jakimi środkami techniki kompozytorskiej posługiwali się twórcy muzyki w epoce klasycyzmu

	homofonią
	polifonią
	aleatoryzmem

6. Forma muzyczna, którą ukształtowali klasycy to

	pieśń
	allegro sonatowe
	opera

7. Z ilu części składa się allegro sonatowe

	2
	3
	4

8. Które utwory swą budowę opartą mają na klasycznym allegrze

	sonata, kwartet smyczkowy, symfonia
	opera, pieśń
	etiuda, balet, fuga

9. Czym różni się sonata od symfonii

	sonata grana jest głównie na jednym instrumencie, a symfonia przez całą orkiestrę symfoniczną,
	sonata jest utworem przeznaczonym, do śpiewania, a symfonia to utwór instrumentalny,
	sonata składa się z 1 części, a symfonia z 3 części.

10. Które zdanie jest fałszywe

	Haydn nazwany jest "ojcem symfonii".
	Haydn ustalił skład orkiestry klasycznej
	Haydn był zakonnikiem.

---