Miękki New Age, Akupunktura
Akupunktura Praktyka medyczna wywodząca się ze Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jedna z trzech podstawowych metod leczenia w tradycyjnej medycyny chińskiej. Obecnie, uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż jej skuteczność jest przedmiotem debat i trwających badań klinicznych. Akupunktura polega na wkłuwaniu igieł w określone punkty ciała. Według twierdzeń medycyny chińskiej przez organizm przebiega 12 podstawowych i 8 cudownych kanałów (meridiany), którymi ma krążyć “energia” ki (chi, qi). Choroby - według tej teorii - mają być spowodowane zakłóceniami w obiegu tej domniemanej energii. Nakłucia mają zaś przywracać sprawność obiegu energii ki oraz doprowadzać do równowagi pomiędzy dwoma jej elementami - yin i yang - i tym samym likwidować chorobę oraz jej przyczyny.
Współcześnie funkcjonuje wiele odmian akupunktury: termopunktura lub przyżeganie (punktowe oddziaływanie ciepłem); hydropunktura (oddziaływanie wodą), oddziaływanie ultradźwiękami oraz laseropunktura i bańki. Odmianą akupunktury jest również akupresura.
Dzisiejsza popularność akupunktury bierze się między innymi z przedstawiana jej jako metody bezpiecznej i całościowej (holistycznej), a także z faktu, iż często zalecana jest w przypadku schorzeń, wobec których medycyna akademicka wprost ogłasza swoją mocno ograniczoną możliwość pozytywnego oddziaływania.
Praktyka medyczna wywodząca się ze Wschodu (Chiny, Japonia, Mongolia). Jedna z trzech podstawowych metod leczenia w tradycyjnej medycyny chińskiej. Obecnie, uznawana w wielu krajach jako uzupełnienie medycyny konwencjonalnej, chociaż jej skuteczność jest przedmiotem debat i trwających badań klinicznych. Akupunktura polega na wkłuwaniu igieł w określone punkty ciała. Według twierdzeń medycyny chińskiej przez organizm przebiega 12 podstawowych i 8 cudownych kanałów (meridiany), którymi ma krążyć “energia” ki (chi, qi). Choroby - według tej teorii - mają być spowodowane zakłóceniami w obiegu tej domniemanej energii. Nakłucia mają zaś przywracać sprawność obiegu energii ki oraz doprowadzać do równowagi pomiędzy dwoma jej elementami - yin i yang - i tym samym likwidować chorobę oraz jej przyczyny.
Współcześnie funkcjonuje wiele odmian akupunktury: termopunktura lub przyżeganie (punktowe oddziaływanie ciepłem); hydropunktura (oddziaływanie wodą), oddziaływanie ultradźwiękami oraz laseropunktura i bańki. Odmianą akupunktury jest również akupresura.
Dzisiejsza popularność akupunktury bierze się między innymi z przedstawiana jej jako metody bezpiecznej i całościowej (holistycznej), a także z faktu, iż często zalecana jest w przypadku schorzeń, wobec których medycyna akademicka wprost ogłasza swoją mocno ograniczoną możliwość pozytywnego oddziaływania.
TEORIA I BADANIA AKUPUNKTURY
Choć od chwili swego powstania była uważana za praktykę medyczną “akupunktura oparta jest na teorii fizjologicznej, która z punktu widzenia nauki zachodniej bliska jest okultyzmowi”[9]. Ta spekulatywna wiedza nie znalazła jak dotąd wystarczających potwierdzeń w badaniach empirycznych. Jednak nieznajomość mechanizmów oddziaływania terapii nie wyklucza jej stosowania. Medycyna akademicka zna wiele leków, których mechanizm działania nie jest dokładnie znany, a które są stosowane z powodzeniem od wielu lat. Jednak wyniki badań klinicznych muszą dowodzić skuteczności terapii wyższej niż placebo.
Europejscy praktycy akupunktury leczą nakłuciami około 40 jednostek chorobowych, choć praktyczna efektywność tych terapii nie ma wystarczającego potwierdzenia w badaniach klinicznych. Pewne jest, że akupunktura daje dobre wyniki przy blokowaniu i usuwaniu bólu.
Badania nad akupunkturą są w dalszym ciągu cząstkowe i trudno o uogólnienia. Opublikowane w 2006 roku amerykańskie badania kliniczne na grupie 1039 chorych dowiodły, że akupunktura zmniejsza ból i poprawia funkcjonowanie u chorych ze zwyrodnieniem stawów kolanowych. “Może tutaj jednak odgrywać również efekt placebo, ponieważ podobne wyniki uzyskano niezależnie od tego, czy igły wprowadzano w określone punkty akupunkturowe czy nie”
Jedną grupę chorych nakłuwano w punktach akupunkturowych, drugą w miejscach od nich odległych, pacjenci z trzeciej grupy uczestniczyli jedynie w standardowych konsultacjach lekarskich. Wszyscy chorzy poddawani byli fizykoterapii. Powodzenie leczenia było zarejestrowane odpowiednio u 53, 51 i 29% chorych[10]. Wyniki tych badań pokazują wyraźnie, iż nakłucia wywołują reakcję organizmu. Ale statystycznie nieistotna różnica pomiędzy wynikami nakłuć w miejscach wskazywanych przez teorię akupunktury, oraz w miejsca przypadkowo wybranych, weryfikuje negatywnie całą hipotezę “energetycznej” natury organizmu ludzkiego.
Teoria “energii” ki (yin i yang) powstała w czasach, gdy badania przyrody nie były prowadzone w oparciu o eksperyment. Jest efektem subiektywnego “wglądu” jej twórców w ludzki organizm. Teorii subtelnych energii nie potwierdzają do dziś badania z zastosowaniem najczulszej nawet aparatury naukowej. Do hipotezy, iż akupunktura działa w oparciu o efekt placebo, skłaniają również takie sformułowania praktyków akupunktury: “Uważa się, że zabiegi są skuteczniejsze, jeżeli pomiędzy pacjentem a lekarzem wytwarza się atmosfera wzajemnej życzliwości i zaufania”[11].
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje akupunkturę za jedną z zalecanych form leczenia (najważniejszym, globalnym ograniczeniem przed którym stoi WHO jest brak środków na leki i terapie medycyny akademickiej w krajach ubogich; organizacja często zaleca więc metody tanie; również oparte na efekcie placebo).
Istnieją hipotezy tłumaczące działanie akupunktury nie tyle efektem placebo, co jej zdolnością do pobudzenia samoregulacji i samoregeneracji organizmu. Za jedną z odmian akupunktury uznaje się leczenie za pomocą baniek (terapia próżniowa). Obie te metody łączy dość brutalna ingerencja w chory organizm, wywołująca obronną reakcję organizmu. Przy okazji, o ile organizm jest wystarczająco silny, likwidowana jest również choroba.
PRZECIWSKAZANIA I OBJAWY NEGATYWNE
Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do akupunktury są: choroby zakaźne, nowotworowe, psychiczne, choroby zapalne skóry, hemofilia, małopłytkowość istotna i wszczepiony rozrusznik serca. Przeciwwskazaniami przejściowymi są: menstruacja, ciąża, wyczerpanie psychiczne i fizyczne, upojenie alkoholowe, nieodpowiednie warunki atmosferyczne takie jak: burza, pogoda sztormowa, obfite opady, silne mrozy, duże opady, pełnia księżyca[12]. Zabieg akupunktury wykonany u kobiet w pierwszych trzech miesiącach ciąży może spowodować poronienie. W przypadku innych przeciwwskazań zabiegi grożą zapaścią, zakłóceniem pracy serca, bólem głowy i rozstrojem psychicznym.
WNIOSKI KOŃCOWE
Nie odrzucając możliwości oddziaływania nakłuć na poziomie fizycznym, należy zwrócić uwagę na fakt, że akupunktura, choć często dziś praktykowana na gruncie medycyny akademickiej, nie oderwała się w swym praktycznym nurcie od kwestionowanych przez wyniki badań klinicznych teorii meridianów i subtelnych energii krążących w ciele człowieka. Nauczycielami lekarzy zachodnich są chińscy mistrzowie akupunktury, dla których cała wiedza spekulatywna gromadzona kilka tysięcy lat jest aktualna. Przyjmowanie zabiegów akupunktury w placówkach medycyny akademickiej może służyć zdrowiu pacjentów, gdy mają świadomość tych ograniczeń,. Zdecydowanie natomiast należy odradzać wizyty w gabinetach akupunktury nie będących częścią systemu zachodniej medycyny akademickiej. Często bowiem osoby podające się za lekarzy medycyny chińskiej nie mają dyplomów akademickich. Nie wiadomo też, czy oprócz nakłuwania nie stosują w trakcie zabiegów akupunktury technik transowych (związanych z praktykami qi gong i tai chi chuan), co może nieść za sobą negatywne konsekwencje duchowe.
Wybrane źródła:
Zbigniew Garnuszewski, Renesans akupunktury, Warszawa 1988;
Aldona Kiełkowska, Twoje zdrowie w twoich rękach, Gdańsk 1997;
Henryk Operacz, Zasady akupunktury, Poznań 1993;
Zbigniew Cendrowski, Leksykon medycyny niekonwencjonalnej, Warszawa 1991;
Wojciech Bockenheim, „Akupunktura” w: Encyklopedia Nowej Ery, Wrocław, 1996.
Annals of Internal Medicyne, 2006 Jul 4; 145: 12-20; cytat za: www.medical-tribune.pl;
www.medical-tribune.pl.