Miękki New Age, Akupresura
Akupresura (refleksologia, shiatsu)Specyficzna odmiana masażu wywodząca się podobnie jak akupunktura z chińskiej medycyny tradycyjnej. Polega na uciskaniu, opukiwaniu, głaskaniu lub dotykaniu kilkuset wyróżnionych punktów ciała. Zabiegi takie wykonuje się samemu, może je też wykonywać druga osoba. Początki akupresury sięgają według jej zwolenników trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem. Stosowano ją najpierw w Chinach, potem w Japonii i innych krajach Dalekiego Wschodu. W Polsce pojawiła się w latach osiemdziesiątych XX wieku. Jest jedną z najbardziej popularnych technik medycyny niekonwencjonalnej (holistycznej, naturalnej, alternatywnej, komplementarnej).
Specyficzna odmiana masażu wywodząca się podobnie jak akupunktura z chińskiej medycyny tradycyjnej. Polega na uciskaniu, opukiwaniu, głaskaniu lub dotykaniu kilkuset wyróżnionych punktów ciała. Zabiegi takie wykonuje się samemu, może je też wykonywać druga osoba. Początki akupresury sięgają według jej zwolenników trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem. Stosowano ją najpierw w Chinach, potem w Japonii i innych krajach Dalekiego Wschodu. W Polsce pojawiła się w latach osiemdziesiątych XX wieku. Jest jedną z najbardziej popularnych technik medycyny niekonwencjonalnej (holistycznej, naturalnej, alternatywnej, komplementarnej).
ZAŁOŻENIA I OCENA NAUKOWA
Zwolennicy tego rodzaju masażu twierdzą, że zabiegi akupresury przynoszą efekty nie gorsze niż akupunktura. Mają one leczyć różnorodne choroby, od impotencji, przez zaburzenia układu krążenia, trawienia, wydalania, oddychania, po choroby układu nerwowego. “Są one łatwe, proste i bezpieczne, a przy odrobinie cierpliwości i wytrwałości mogą dać bardzo dobre rezultaty. Pozwoli to nam, być może, nie tylko utrzymać organizm w dobrej formie i zapobiec schorzeniom, lecz także ulżyć w cierpieniach, złagodzić przebieg choroby oraz - jako uzupełnienie prowadzonej przez lekarza terapii - znaczne przyspieszenie powrotu do zdrowia”[5].
Współczesne badania medyczne wskazują, że skuteczność akupresury jest na poziomie skuteczności efektu placebo[6] (czyli zabiegu nie mającego wpływu na stan zdrowia pacjenta choć przedstawianego jako terapia; duża część pacjentów, który przyjęli placebo zamiast prawdziwego leczenia, zdrowieje).
Psychologicznego aspektu akupresury świadomi są jej praktycy: “Niezwykle ważną sprawą jest też nastawienie psychiczne osoby, która zabiegi wykonuje, oraz tej, która im się poddaje” (Encyklopedia Nowej Ery). “Intencja i wola wyleczenia z jednej strony i wiara w powrót do zdrowia z drugiej - to jeden z warunków skuteczności tej metody”[7]. Przypływ energii odczuwany często przez pacjentów po zabiegu akupresury związany jest najprawdopodobniej z mechanizmem podobnym do działania masażu: ciało pacjenta rozluźnia się i likwidowane są napięcia mięśniowe, za czym idzie poprawa krążenia krwi i odprężenie psychiczne.
Poza działaniem efektu placebo nauka nie daje ostatecznego wyjaśnienia działania akupresury. Istnieją badania pracowników naukowych w Chińskiej Republice Ludowej wskazujące, że zabiegi akupresury podwyższają próg odczuwania bólu wpływając na zmiany poziomu neurotransmiterów[8]. Czy badania te doprowadzą do opracowania podstaw naukowych akupresury, zobaczymy. Dziś dominująca jest intuicyjna, nienaukowa interpretacja akupresury, według której zabiegi akupresury otwierają “kanały energetyczne” uaktywniając energię ki, złożoną z dwóch sił yin i yang. Według tradycji chińskiej nacisk powoduje odblokowanie przepływu energii yin i yang prowadząc do ich zrównoważenia. Brak tej równowagi jest według założeń medycyny chińskiej przyczyną większości chorób somatycznych. Do dziś mimo wielu badań naukowych nie udało się potwierdzić hipotezy istnienia takiej energii.
Akupresura według dzisiejszego stanu wiedzy jest zatem rodzajem medycyny emocjonalnej, zakładającej wiarę w skuteczność zabiegu.
Odmianą akupresury jest refleksologia (refleksoterapia), czyli leczniczy masaż stóp mający służyć odblokowywaniu meridian. Refleksologia opiera się na niepotwierdzonym przez naukę, a zawartym w całej tradycji okultystycznej złożeniu odpowiedniości mikro- i makrokosmosu. Stopy według tego poglądu są zmniejszonym odzwierciedleniem całego ciała i jego narządów (stanowią mikrokosmos organizmu). Różnym częściom ciała i narządom wewnętrznym mają odpowiadać dokładnie określone strefy na stopach. Pobudzenie obszaru na stopie ma wpływać na czynność mającego mu odpowiadać narządu. Dotychczas nie wykazano anatomicznie istnienia zakładanych przez refleksologię połączeń.
Japońską odmianą akupresury jest shiatsu, traktowane jako coś pośredniego pomiędzy masażem a akupunkturą.
Istnieją zasadnicze sprzeczności między różnymi szkołami akupresury i refleksologii. I tak jedna z nich umieszcza receptor serca tam, gdzie dla innej szkoły mieści się receptor splotu słonecznego; drugi receptor serca lokuje zaś na drugiej stopie, gdzie według konkurencyjnej szkoły mieści się receptor gardła. Powyższe sprzeczności zdają się poddawać w wątpliwość intuicyjne, nie oparte na powtarzalnym eksperymencie metody poznawcze w dziedzinie zdrowia.
PRZECIWSKAZANIA I OBJAWY NEGATYWNE
Istnieje wiele przeciwwskazań do akupresury. Są nimi otwarte rany, stany zapalne, czyraki, ropnie, wybroczyny, podskórne wylewy krwi, żylaki i obrzęki. Nie wolno przystępować do zabiegów akupresury u kobiet w ciąży i okresie menstruacji oraz u pacjentów z wyraźnymi uszkodzeniami układu sercowo-naczyniowego (niedawne zawały serca, stany pozawałowe, choroba wieńcowa, niedomagania krążenia). Nadmierne lub nieumiejętne stosowanie akupresury może prowadzić do takich objawów jak: biegunka, kołatanie serca, uczucie zmęczenia, ucisk w obrębie czaszki, zawroty i bóle głowy, wymioty.
UWAGI KOŃCOWE
Poza powyższymi zastrzeżeniami akupresura stosowana na sobie samym wydaje się metodą bezpieczną. Jednak przyjęcie na wiarę kryjących się za nią nie naukowych założeń często jest rodzajem miękkiego wejścia w ideologię wewnętrznych subtelnych energii (chi, qi, ki, prana, mana) będących podstawą światopoglądu okultystycznego. Wiara w istnienie subtelnych energii jest zaś często pierwszym krokiem do akceptacji irracjonalnych ideologii i praktyk o negatywnych, już czysto duchowych konsekwencjach. Wiara w istnienie wewnętrznej subtelnej energii, meridian i czakr, ułatwia wejście w takie praktyki jak reiki, huna czy aikido, będące śmiertelnym duchowym zagrożeniem.
Inne jeszcze zastrzeżenie wysuwane jest wobec praktyk akupresury stosowanych przez specjalistów na pacjencie. Osoba, na której dokonywane są zabiegi nie wie, co oprócz akupresury stosuje uzdrowiciel. Zdarza się, że - często w dobrej wierze - orientalni uzdrowiciele aplikują akceptowane w ich kulturze techniki transowe i magiczne, co w wyniku zaufania i otwarcia się pacjenta na autorytet stosującego zabieg, może wiązać się z realnymi szkodami duchowymi.
Wybrane źródła:
H. Hanneman, Akupresura - lecz się sam, bmw, 1980;
Encyklopedia Nowej Ery, Wojciech Bockenheim, Stefan Bednarek, Jerzy Jastrzębski, Wrocław 1996
Ch. Jarmey, J. Tindall, Akupresura w pospolitych dolegliwościach, Delta Agencja Wydawnicza; 1999.
Beryl Crane, Refleksologia, Warszawa 2001;
Michał Domański, Olgierd Domański, Zdrowie w twoich rękach, Warszawa 1989;
Marek Woźniak, Przez stopy do zdrowia, Warszawa 1995;
Gerhard Leibold, Masaż stóp, Warszawa 1996;
Avi Grinberg, Mowa stóp, Bydgoszcz 1993;
J. Maya Pilkington, Stare drogi do zdrowia na nowo, Warszawa 1995