STRÓŻEWSKI WŁADYSŁAW - o stawaniu się człowiekiem
Racją istnienia pedagogiki jest niedoskonałość człowieka. Gdyby człowiek był doskonały proces wychowania byłby niepotrzebny, a nawet niemożliwy.
Termin człowiek rozumiemy jako:
Określenie gatunku (człowiek w ogóle), w tym szczególnego gatunku biologicznego (homo sapiens)
Określenie indywidualne do każdej osoby
Biorąc pod uwagę człowieka `w ogóle' podkreślamy jego wyjątkowość w świecie istot żywych. Człowiek sam zdał sobie z tego sprawę nadając sobie nazwę `homo sapiens' - człowiek rozumny. Również pod względem religijnym człowiek jest bytem szczególnym. Dobro i zło wydają się być w jego naturze na równi. Dlatego tej wyjątkowości należy szukać w człowieku, jako indywidualnym bycie.
Biorąc pod uwagę autorytety widzimy jak bardzo byli oni wierni własnym ideałom, odznaczali się wiernością sobie. Jednak również zbrodniarze i nikczemnicy byli wierni sobie i swojemu poczuciu wartości. Zarówno jedni jak i drudzy uważali się za autentycznych. Tak więc poszukiwanie wartościowości człowieka na podstawie pojedynczych osób też może być trudne.
Prawdziwej cnoty nie jesteśmy w stanie poznać na konkretnych osobach. Służą one tylko jako przykłady, ale nie pierwowzory. Dlatego tylko w odniesieniu do cnoty jako ogólnej idei możemy porównywać pojęcia dobra i zła. Inaczej są one pojęciami bezwartościowymi. (Kant)
Człowiek, który chce stawać się musi mieć więc oprócz możności także wyznaczony cel, ideał wedle którego będzie dążył. Ideą tą jest idea człowieczeństwa. Bardzo ważne w poznaniu tej idei jest spotkanie filozofii i paidei. Filozofia ma odsłaniać nam tą idee, a paideia pomaga, by właśnie wedle niej kształtować człowieka.
Humanitas - człowieczeństwo
2 pytania postawione w tekście:
Jak określić, zdefiniować człowieczeństwo?
Jak je realizować - czyli: jak budować człowieka w człowieku?
Paideia - jej punktem wyjścia nie jest jednostka lecz idea. Taki obraz człowieka, nie jako przedstawiciela gatunku, lecz człowieka jako idei panował w Grecji we wszystkich dziedzinach twórczości ludzkiej, również w filozofii. (W. Jaeger)
Dlatego człowieczeństwo traktować można jako coś czego człowiek nie ma nadane, coś co musi osiągnąć. Człowieczeństwo leży jak gdyby poza nim, nikt nie jest w stanie powiedzieć, że osiągnął pełnię człowieczeństwa.
Stawanie się człowiekiem polega na przekraczaniu samego siebie, na przekonaniu że człowiek sam sobą zadowolić się nie może.
Rolę wychowawczą pełni tu drugi człowiek, a tym samym również i całe społeczeństwo. Pełnią ją także prawa, które nas otaczają. Prawa mogą być dobre i złe, sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Jeżeli bierzemy pod uwagę ich aspekt wychowawczy to należy starać się by te prawa były jak najlepsze.
Wychowanie dzieje się więc w danej sytuacji, ale także wobec czegoś. Tak więc stawanie się człowiekiem ma polegać na przekraczaniu siebie, budowaniu człowieka w sobie, ale nie tylko dla siebie.
Pedagogika pojmowana jako sztuka, jest sztuką najdoskonalszą, ponieważ jej przedmiotem jest żywy człowiek. Jest również sztuką tragiczną, ponieważ jej tworzywo jest najbardziej szlachetne ale i nietrwałe. Nigdy nie mamy pewności że wpajane zasady i postawy pozostaną w człowieku na zawsze.